Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
ZAGADNIENIE 13
Dzieło jako przedmiot artystyczny i dzieło jako przedmiot estetyczny w koncepcji Ingardena.
Odróżnienie schematycznego dzieła sztuki jako przedmiotu artystycznego od dzieła sztuki jako przedmiotu estetycznego danego w konkretyzacji fundamentem fenomenologicznej teorii literatury Ingardena i Isena.
Roman Ingarden analizował ogólną ideę dzieła literackiego ( czyli badania ejdetyczne) oraz ogólną strukturę aktu poznawczego. Czytanie fenomenologiczne według niego nie jest skupione na tym co w dziele jednostkowe, lecz stara się uchwycić samą ideę dzieła literackiego. Chodzi więc o to czym dzieło jako przedmiot artystyczny jest w swojej istocie. Dzieło jako przedmiot artystyczny możemy rozważać jako wielowarstwowy, uporządkowany fazowo twór, zbudowany z quasi sądów. Quasi sądy to rodzaj zadań, które nie orzekają nic o rzeczywistości lecz ustanawiają osobną rzeczywistość fikcjonalną. Jeśli zaś chodzi o warstwy dzieła literackiego, to każde składa się z 4 warstw:
1. brzmień słownych i tworów brzmieniowych wyższego rzędu
2. jednostek znaczeniowych
3. uschematyzowanych wyglądów, dzięki którym pojawiają się przedmioty przedstawione
4. przedmiotów przedstawionych, wyznaczonych przez sensy zdań.
Wielowarstwowość zaś dopełniana jest przez fazowość dzieła literackiego, czyli następstwo części.
Na dzieło jako przedmiot estetyczny składają się zaś: uchwytywanie znaków i brzmień, rozumienie znaczeń słów i sensów zdań, konkretyzowanie przedmiotów przedstawionych i aktualizacja wyglądów, wiązanie warstw w całości i uchwytywanie idei.
Dwudzielność ta wynika ze schematycznej budowy dzieła literackiego, które zawiera w sobie jako przedmiot artystyczny istniejący subiektywnie pewną strukturę idealną, obecną we wszystkich utworach, oraz jako przedmiot estetyczny dany w jednostkowym doświadczeniu – wielość rozmaitych konkretyzacji, dopełniających jego schematyczną budowę. Każdy czytelnik dokonuje konkretyzacji, to znaczy spełnia scenariusz wpisany w dzieło.
14.
Niedookreślenie – pewne elementy dzieła – miejsca niedookreślone są w dziele prezentowane schematycznie i domagają się dookreślenia – aktualizacji przez odbiorcę w procesie konkretyzacji. Konkretyzacja to wypełnianie przez indywidualnego czytelnika schematycznie struktury dzieła literackiego podczas aktu lektury. Miejsca niedookreślenia to właściwość przedmiotów pojawiajacących się w warstwie przedmiotów przedstawionych, polegająca na tym, że przedmioty owe nie wskazują na wszystkie swe cechy, że pojawiają się w nich puste miejsca domagające się konkretyzacji. Decydują o schematyczności dzieła.
Niedopowiedzenie –
Mam takie pomysły:
1. miejsce w dziele, które pozwala czytelnikowi na tworzenie nowych jakości, według Isena czytanie to proces nieustannego odkrywania, w którym czytelnik staje naprzeciw nieprzewidzianych jakości, prowokujących do refleksji nad własnymi założeniami.
2. w obrazie nie ma miejsc niedookreślenia ale odbiorca też dokonuje jego konkretyzacji, choć przedmioty są nam pokazane na obrazie z jednj strony, to gdy je rozpoznamy, to intuicyjnie i automatycznie wypełniamy obraz przez wyobrażeniowe dopełnienie miejsc niedopowiedzenia