Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
Diagnoza
jest to proces, który zachodzi między osobą potrzebującą pomocy a diagnostą, ma
on na celu ustalenie dlaczego dalsze funkcjonowanie pacjenta w środowisku nie będzie pra-
widłowe, dlaczego źle funkcjonuje i potrzebuje pomocy z zewnątrz, rozpoznanie przyczyn
danego stanu rzeczy.
Efektywne pomaganie wymaga zachowania następujących sekwencji zdarzeń:
-
zaistnienie stanu dyskomfortu psychicznego u pacjenta, utrudniającego normalne funkcjo-
nowanie
-
ozpoznanie i wyjaśnienie przyczyn danego stanu rzeczy, czyli diagnoza psychologiczna
-
udzielenie pomocy psychologicznej adekwatnej do wyniku diagnozy
Bardzo waŜnym elementem diagnozy jest jej trafność, poniewaŜ przesądza ona o skutecz-
ność zabiegów korekcyjnych. Stopień popraw.diag.rozpatrywanej w w wymiarze
pacjent-
diagnosta
tzn. w wymiarze indywidualnym tzw.
trafność wew
.a stop.popraw.diag. w wymia-
rze psychologicznym tzw.
trafność zew
.
Diagnoza psychologiczna jest trafna wew
. jeŜeli jej ustalenia dotyczące wyników i spo-
sobów ich oddziaływania na funkcjonowanie pacjenta są w danym jednostkowym przypadku
zgodne ze stanem faktycznym, a zaplanowane działania terapełtyczne okaŜą się w odniesieniu
do tego konkret.pacjenta skuteczne
Diagnoza psych.jest taf.zew.
jeślioparte na niej działania profilaktyczne i korekcyjne nie
tylko poprawią funkcjonowanie danej osoby, ale takŜe pozwolą na odniesienie zaplanowa-
nych działań do całej klasy podobnych przypadków, zwiększając tym samym efektywność
danej sfery praktyki społecznej
Czynniki wpływające na diagnozę
PACJENT
1.
poziom zaburzenia pacjenta-stan zdrowia psychicznego
2.
poziom wglądu pacjenta-na ile adekwatnie do styt.pacjent ją ocenia, wgląd moŜe być
mniej lub bardziej zaburzony
3.
motywacja pacjenta do diagnozy, czy pacjent dobrowolnie zgłasza się po pomoc czy
od przymusem (osoby chcące się leczy, osoby nakłaniane przez rodzinę ale przyszły same,
osoby nakłaniane przez instytucję placówki, osoby przyprowadzone siłą)
4.
jego wyobraŜenia na temat osoby pomagającej, sytuacji pomagania i jego obawy
To czy dana osoba chce współpracować ma wpływ na materiał uzyskany od pacjenta. Im
większa motywacja do badania, im mniejszy lęk przed ocenę, mniejsze zaburzenia, tym więk-
sze prawdopodobieństwo, Ŝe dostaniemy bardziej prawidłowe dane.
DIAGNOSTA
1.
wstępne oczekiwania diagnosty do osoby badanej zaleŜ od: osobowości bada-
cza(wartości, hierarchii, postaw), danych o pacjencie, wcześniejszych kontaktów
2.
efektem wstępnych oczekiwań jest negatywne lub pozytywne nastawienie do pacjenta,
efekt pozytywny – galatei, negatywny-golena.
Wg Van Kreweleren Postawy negatywne
1.
postawa alanisty-psycholog przedstawia problem w sposób panikujący
2.
postawa polipragmatyczna-psycholog proponuje zbyt wiele zabiegów
3.
postawa demonstratora-odwołuje się do teorii, pacjent ma poczucie niezrozumienia
4.
postawa nichinisty-sytuacja beznadziejna
5.
postawa nadmiernego zaangaŜowania tzw. typ działacza nie potrafi spojrzeć na pro-
blem z perspektywy
6.
postawa zarozumiała – nadmierna pewność siebie na rzeczach na których się nie zna
7.
odesłanie do specjalisty-jeśli nie jest w stanie pomóc pacjentowi
SPOŁECZEŃSTWO
Protodiagnoza
– coś co poprzedza diagnozę, rozpoznanie przez otoczenie społ., Ŝe z daną
osobą jest coś nie tak i powinna się zgłosić po pomoc.
Protodiagnoza-
rodzaj mechanizmu kontroli społecznej, który ma prowadzić do równowagi
społecznej. Proces wyodrębnienia osoby „innej”-dewianta zachodzi na drodze:
-
selskcji-dewiaja jest wyodrębniona przez ukazanie zaburzeń
-
kreacyjnej-osoby uznawane są za dewiantów przez naznaczenie (tworzone są antygrupy-
nietypowy wygląd,zachowanie,odmienne normy idee)
Te dwa mechanizmy mogą przebiegać w danej społeczności równocześnie i mogą wpływać
na pogłębianie się lu kreowanie procesu nienormalności tych osób. Wyodrębnienie dewiacji
w społeczeństwie zaleŜy od zróŜnicowania społeczeństwa: im bardzie zróŜnicowane tym
mniejsze rozpoznanie dewiacji
Co ma wpływ na protodiagnozę
-
koncepcja Wicker
-
stopień organizacji systemu społecznego
-
zróŜnicowanie składu osobowego(zachowanie transwestytów w USA a w Polsce)jeśli spo-
łeczność jest mało zróŜnicowana więcej będzie dewiacji.
Protodiagnoza od strony jednostki
Teoria regulacji napięcia Ruescha-kaŜdy człowiek próbuje zrozumieć swoje otoczenie. W
momencie kiedy pojawia się u nas adekwatność sytuacji pojawia się napięcie. Na nasze ade-
kwatne zachowanie do zdarzenia, wpływ mają :co się dzije i jak to się stało”. NaleŜy formu-
łować tka diagnozą aby była zrozumiała dla odbiorcy (z otoczenia)w języku potocznym.
Ekologiczny kontekst procesu diagnozy
-to całość warunków materialnych i kulturowych
wpływających w jakimś stopniu na przebieg i rezultat procesu diagnozy
1.
kontekst utrudnia prawdziwe rozpoznanie człowieka
nia
3.
kontekst wzmacnia tendencję, cech tkwiące w pacjencie i powodujące trafniejsze
sformułowanie problemu
Typy środowisk
1.
środowisko ubogie-mało zdarzeń i znaczeń, z punktu widzenia pacjenta ubogie w pla-
cówki psychologiczne lub tam trafiają tylko świry
2.
środowisko w którym jest duŜa liczba zdarzeń przy małej liczbie znaczeń, będzie się
duŜo działo , ale niewłaściwie rozpoznanie
3.
środowisko niewłaściwe-mało zdarzeń duŜo znaczeń, mało placówek, mylne rozpo-
znanie problemu
4.
środowisko bogate-duŜo zdarzeń duŜo znaczeń, duŜo placówek w których trudno zna-
leźć która czym się zajmuje i czy pacjent będzie miał dobrą opiekę
Mikrokontekst diagnozy psychologicznej
Ego
-wew. reprezentacja sekwencji zdarzeń doświadczamy jako fragment środowiska. Jest to
uwewnętrznienie świata i związanych z nim uczucia. MoŜe być mniej lub bardziej złoŜone.
Środowisko w którym człowiek się porusza jest mniej lub bardziej złoŜone. Osoba o złoŜo-
nym zorganizowanym ego trafia do ubogiego świata-będzie się nudzić
kontekst z jednej strony nie jest źródłem błędu, ale teŜ nie przyczynia się do rozpozna-
DIAGNOZA KLINICZNA
-
pewien charakterystyczny sposób postępowania badawczego, w którym dominującą cechą
jest brak reguł i zasad określających tę działalność, a zewnętrznych w stosunku do osoby
badanej
-
proces poznania ludzi, który mają trudność w regulowaniu własnych stosunków z otocze-
niem
2.
Modela diagnozy klinicznej:
NOZOLOGICZNY
(róŜnicowy) opiera się na modelu medycznym. Zadaniem diagnozy psy-
chologicznej było
potwierdzić diagnozę medyczną
. Przyjęcie medycznego podejścia do dia-
gnozy spowodowało samoograniczenie moŜliwości działania psychologów. Wprowadzone
przez medycynę pojęcie
jednostki chorobowej
zawiera wiele inf.: jak będzie rozwijał się pro-
ces chorobowy, czy zagraŜa on Ŝyciu, w jakich warunkach moŜe dojść do nasilenia a w jakich
do ustąpienia, jaki postępowanie lecznicze naleŜy podjąć. Zatem czasem nie istotne są przy-
czyny, wystarczy dobrze określić jednostkę chorobową aby podjąć właściwe leczenie. Dia-
gnoza psych.była przydatna lekarzom bo
stanowiła dodatkowy sprawdzian diagnozy me-
dycznej
, ale nie wynikało z niej nic więcej niŜ
uwiarygodnienie diag.med
. Psychol.nie
uczestniczył w procesie leczenia, nie mógł pomagać osobie którą diagnozował. Kolejny efekt
podpoŜądkowania diag.psych—medycynie było
ekstremalność myślenia o pacjencie,
klasy-
fikacja jednostek chorobowych prowokuje do myślenia w kategoriach „zero-jedynkowych”
albo ktoś jest zdrowy albo chory. Pacjenci są spostrzegani w sposób moŜliwie prosty, jedno-
znaczny, eliminowana jest złoŜoność obrazu chorobowego, pomijane są indywidualne oso-
bliwości tego obrazu po to aby dokonać rozpoznania zgodnego z klasyfikacją jednostek cho-
robowych. Diagnoza ma więc znaczenie dopiero wtedy gdy jednoznacznie określi pacjenta z
punktu widzenia klasyfikacji jednostek nozologicznych. Diagnozy niejednoznaczne mają ma-
łą wartość, bo specjalista znajduje się w niejasnej sytuacja jaką zastosować metodę leczenia.
Podmiotowemu traktowaniu pacjenta sprzyja fakt, Ŝe psychologowie nie widzą pozytywnych
skutków włsnej pracy. Psycholog kontaktuje się z pacjentem tylko w procesie diagnozowania,
w trakcie zaś tego kontaktu wykorzystuje on zachowanie, wypowiedzi, wygląd pacjenta, ay
go odpowiednio zaszufladkować w ramach systemu jednostek chorobowych. Diagnoza psych.
Dokonyw.jest dla lekarza a nie pacjenta. Kolejnym efektem tego podporząd. Diag.psych—
medycz. Jest tendencja doszukiwania się przyczyn choroby w samym pacjencie. Dominujące
w medycynie przekonanie, ze kaŜda choroba ma swe biologiczne podłoŜe udzieliło się psy-
chologii
Istotne właściwości nozologicznego procesu diagnozowania:
-
podporządkowanie diagnozie medycznej
-
celem jest wybór jednej z jednostek chorobowych i przypisanie jej pacjentowi
-
jest to cel typowo paralelny do celu diagnozy lekarskiej: z diagnozy psychol.nie wynikają
Ŝadne konsekwencje dla typowo psychologicznego postępowanie terapeutycznego.
-
Rozpoznanie choroby następuje na podstawie eksperymentalnie sprowokowanych sympto-
mów zaburzenia (w wyniku testów psychologicznych)
FUNKCJONALNY
-
przedmiotem poznania stała się osobowość jednostki
-
psychologów interesuje funkcjonowanie pacjentów, w centrum zainteresowania diagnosty
znajduje się zarówno adekwatność zachowania pacjenta w stosunku do wymagań otoczenia,
jak równieŜ funkcjonowanie procesów psychicznych odpowiedzialnych za prawdziwą regu-
lację zachowania. Czyli obiektem badań diagnostycznych są zachowania świadczące o trud-
nościach pacjenta w przystosowaniu się do otoczenia, a takŜe procesy psychiczne które wa-
runkują stan nieprzystosowania.
Stan osoby badanej---niezdolność psychologiczna do regulacji stosunków z otoczeniem----
opis przejawów niezdolności---określenie przyczyn i mechanizmów psychologicznej niezdol-
ności----określenie właściwości i procesów psycholog. Pomocnych w likwidacji niezdolności-
--korygowanie stanu niezdolności
Dysponując w miarę dokładnym i wszechstronnym opisem przejawów trudności w regulacji,
trzeba odpowiedzieć na następujące pytania:
1.
czy wśród czynników ograniczających sprawność regulacyjną tej osoby są czynniki o
charakterze psychologicznym.
2.
Jaka jest natura tych czynników. Czy jest to zaburzenie pojedynczej funkcji tych
czynników czy teŜ układu takich funkcji. Czy zaburzenia dotyczą funkcji poznawczych,
motywacyjno-emocjonalnych
3.
Czy niepełnosprawność jednostki ujawniająca się w zachowaniu i w sferze doznań
subiektywnych jest adekwatna do wielkości zaburzeń procesów psychicznych
4.
Czy moŜna wyodrębnić takie czynniki psychologiczne, które wpływają tonizująco i
kompensująco w stosunku do istniejących zaburzeń procesów psych.
5.
W jaki sposób te wyodrębnione czynniki doprowadziły do obniŜenia sprawności regu-
lacyjnej, ujawniającej się w zachowaniu i subiektywnych przeŜyciach
6.
Czy moŜna wyodrębnić takie czynniki psychol. Które dałoby się wykorzystać w celu
zmniejszenia lub zlikwidowania istniejącej niepełnosprawności osoby badanej
Udzielając odpowiedzi na powyŜsze pytania psycholog wyjaśnia istniejące trudności w zakre-
sie regulacji wzajemnych stosunków badanego z otoczeniem.
Model funkcjonalny diagnozy klinicznej moŜna określić jako proces
składający się z nastę-
pujących etapów:
1.
Następuje rozpoznanie, czy osoba badana jest w stanie regulować swoje stosunki z
otoczeniem i w jakim konkretnie zakresie ma ona z tym trudności
2.
Następuje wyjaśnienie stwierdzonej niepełnosprawności w funkcjonowaniu jednostki
poprzez zastosowanie specyficznych, psychologicznych metod badawczych.
Ten fragment diagnozy nazywa się
diagnozą negatywną
. Nieodzowne jest jednak przepro-
wadzenie równieŜ
diagnozy pozytywnej
, polegającej na wyodrębnieniu tych czynników,
które wpływają tonizująco i kompensująco w stosunku do istniejących dysfunkcji psych. Na
podst.inf.uzyskiwanych w drugim etapie diagnozy zostaje sformułowany program oddzia-
ływ.korekcyjnych, mających na celu zlikwidowanie bądź zgładzenie stanu niesprwa.osoby
badanej lub niedopuszczenie do dalszego pogłębiania się jej.
Konsekwencje przyjęcia modelu funkcjonalnego:
1.
moŜliwości wykorzystania w pracy terepełtycznej
-
diagnoza napisana w języku psychologicznym dotyczą problemów psychologicz.
-
diagnoza pomaga w wyjaśnieniu trudności u pacjenta w regulacji stosunków z otoczeniem.
Diagnoza ta jest bardziej wartościowa poniewaŜ nie jest juŜ tylko prostą klasyfikacją, po-
zwala wgląd w te funkcje psychiczne które uległy zaburzeniu a takŜe rozeznanie na jakich
właściwościach i procesach psych. moŜna się oprzeć w procesach korekcyjnych
-
moŜliwości praktycznego wykorzystania wiedzy psych. w innych dziedzinach (nawet tam
gdzie była zbędna )
2.
większe wymagania wobec psychologów:
-
szersza i dokładniejsza znajomość metod badawczych (wartości diagnostyczne poszczegól-
nych wskaźników, wiedza o tym do czego one się odnoszą i o jakich zaburzeniach inf.)
-
wiedza teoretyczna (dot. funkcji i procesów psychicznych, oraz zasad i mechanizmów ich
działania)
-
praktyka kliniczna (znajomość otoczenia społecznego badanej osoby – wymagań społecz-
nych, warunków Ŝycia, pełnionych ról)
PSYCHOSPOŁECZNY
Getzels 4 płaszczyzny organizacji Ŝycia społecznego
Ideologiczną
– tworzy ją kultura, decyduje ona o normatywnych treściach tego Ŝycia, (wzory
zachowań, cele działań społecznych, oraz hierarchię wartości społ.)
Instytucjonalna
– role i wymagania społ. role określone są przez odpowiednie etapy spo-
łeczne a wymagania z kolei są podporządkowane systemowi wartości tkwiących na poziomie
ideologicznym kultury społ.
Psychologiczny
– tworzą go konkretni ludzi ich osobowość i określone właściwości psy-
chiczne
Podkulturową
– tworzą ją treści podkultury, etosy w niej obowiązujące i systemy wartości
Miejsce psychologa znajduje się pomiędzy poziomem instytucjonalnym a psychologiczny.
Psycholog zajmuje miejsce pośrednika. Jego stosunek z pacjentem kształtuje się na zasadzie
partnerstwa – psycholog jest konsultantem co najwyŜej doradcą pacjenta. W diagnozie obaj
uczestniczą. Centralne znaczeniem w procesie diagnozy ma problem pacjenta. Jeśli osoba
przychodzi do psychologa to uświadamia sobie sama na czy polegają jej trudności, kłopoty,
przykre stany emocjonalne itp. lub teŜ przejmuje odpowiednie określenie tego problemu od
osób z najbliŜszego otoczenia. Psycholog powinien zdać sobie sprawą z tej def. i odpowiednio
do niej poprowadzić badanie diagnostyczne. Na podstawie badania sam dochodzi do własnej
def. problemu pacjenta. Obie def. mogą być zgodna wtedy diagnoza potwierdza słuszność
przekonań pacjenta lub wzbogaca je o pewne dodatkowe elementy. Ale kiedy te def. są
sprzeczne wtedy ta
niezgodność def. powinna skłonić psychologa d
o
Û
powtórnej rekonstrukcji def. problemu dokonanej przez pacjenta aby sprawdzić czy po-
przednia była poprawna
Û
przeanalizowania własnego postępowania diagnostycznego w celu wykrycia w nim ewen-
tualnych pomyłek
Û
analizy sformułowanej poprzednio def. problemu pacjenta i sposobu jego prezentacji w
celu stwierdzenia czy def. była trafna w świetle wyników badań, czy def. była trafna w
stosunku do przekonań psychologa wytworzonych na te temat
JeŜeli wszystkie podjęte kroki przyniosą wynik negatywny wtedy psycholog znowu prezentu-
je swą def. skłaniając pacjenta do jej przyjęcia, kiedy pacjent się nie zgadza wtedy powinno
dojść do negocjacji i ustalenia satysfakcjonującej def. kiedy zostanie ustalona wspólna def.
diagnozę moŜna uznać za zakończoną pozytywnie.
Diagnoza ta polega na uzgadnianiu definicji problemu pacjenta i sposobów jego rozwiązania
między psychologiem a osobą badaną lub jej najbliŜszym otoczeniem
PORÓWNANIE DIAGNOZ
Róznice:
1.
stosunek do pacjenta – diagnoza róŜnicowa jest diagnozą o pacjencie, a pozostałe dal pa-
cjenta. W róŜnicowej centrum zainteresowania psychologa stanowi klasyfikacja nozolo-
giczna, pacjent o tyle interesuje badającego o ile da się sklasyfikować. W pozostałych pa-
cjent jest w centrum zainteresowania, badanie jest prowadzone dla niego, w funkcjonalne
prowadzi się je tylko dla niego a w interakcyjnej równieŜ dla niego poniewaŜ uwzględnia
się interes społeczny, pacjent tu aktywnie uczestniczy
2.
poziom aktywności diagnosty –
róŜnicowy
-diagnosta jest bierny, wykonuje czynności
rutynowo, są one w pewnej mierze z góry określone. W
funkcjonalnym
psycholog powi-
nien wykazać większą aktywność, nie ma tu ścisłych algorytmów postępowania, zmienia
się ono w zaleŜności od tego kim jest pacjent, na czym polegają jego trudności. Odpo-
wiednio do pacjenta dobierane są narzędzia diagnostyczne i wykorzystywane odpowied-
nie teorie. Wymaga to od psychologa większej elastyczności działania, większej wiedzy
teoretycznej, umiejętności stosowania metod badawczych.
W interakcyjnej
tu nie wy-
starczą uprzednio wymienione kompetencje zawodowe, a aktywność nie ma juŜ tylko po-
znawczego charakteru. Wytwór czynności poznawczych psychologa musi być nie tylko
formalnie przekazany adresatom, ale ma być teŜ bobrze przyjęty i Ŝeby wykonano zawarte
w nim polecenia. Umiejętność oddziaływania na ludzi. Dotarcie do środowiska pacjenta i
prowadzenie tam negocjacji
3.
stosunek diagnozy do terapii – w róŜnicowym diagnoza moŜe być wykorzystana do terapii
medycznej ale psycholog w tym nie uczestniczy. W funkcjonalnym wynik diagnozy moŜe
być wykorzystany w terapii ale skutecznie robi to tylko psycholog. W interakcyjnym –
większy udział pacjenta i otoczenia, wyniki tej diagnozy są chętnie aprobowane, bardziej
zrozumiałe, odpowiadają realnym moŜliwością działań terapeutycznych
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl hannaeva.xlx.pl
jest to proces, który zachodzi między osobą potrzebującą pomocy a diagnostą, ma
on na celu ustalenie dlaczego dalsze funkcjonowanie pacjenta w środowisku nie będzie pra-
widłowe, dlaczego źle funkcjonuje i potrzebuje pomocy z zewnątrz, rozpoznanie przyczyn
danego stanu rzeczy.
Efektywne pomaganie wymaga zachowania następujących sekwencji zdarzeń:
-
zaistnienie stanu dyskomfortu psychicznego u pacjenta, utrudniającego normalne funkcjo-
nowanie
-
ozpoznanie i wyjaśnienie przyczyn danego stanu rzeczy, czyli diagnoza psychologiczna
-
udzielenie pomocy psychologicznej adekwatnej do wyniku diagnozy
Bardzo waŜnym elementem diagnozy jest jej trafność, poniewaŜ przesądza ona o skutecz-
ność zabiegów korekcyjnych. Stopień popraw.diag.rozpatrywanej w w wymiarze
pacjent-
diagnosta
tzn. w wymiarze indywidualnym tzw.
trafność wew
.a stop.popraw.diag. w wymia-
rze psychologicznym tzw.
trafność zew
.
Diagnoza psychologiczna jest trafna wew
. jeŜeli jej ustalenia dotyczące wyników i spo-
sobów ich oddziaływania na funkcjonowanie pacjenta są w danym jednostkowym przypadku
zgodne ze stanem faktycznym, a zaplanowane działania terapełtyczne okaŜą się w odniesieniu
do tego konkret.pacjenta skuteczne
Diagnoza psych.jest taf.zew.
jeślioparte na niej działania profilaktyczne i korekcyjne nie
tylko poprawią funkcjonowanie danej osoby, ale takŜe pozwolą na odniesienie zaplanowa-
nych działań do całej klasy podobnych przypadków, zwiększając tym samym efektywność
danej sfery praktyki społecznej
Czynniki wpływające na diagnozę
PACJENT
1.
poziom zaburzenia pacjenta-stan zdrowia psychicznego
2.
poziom wglądu pacjenta-na ile adekwatnie do styt.pacjent ją ocenia, wgląd moŜe być
mniej lub bardziej zaburzony
3.
motywacja pacjenta do diagnozy, czy pacjent dobrowolnie zgłasza się po pomoc czy
od przymusem (osoby chcące się leczy, osoby nakłaniane przez rodzinę ale przyszły same,
osoby nakłaniane przez instytucję placówki, osoby przyprowadzone siłą)
4.
jego wyobraŜenia na temat osoby pomagającej, sytuacji pomagania i jego obawy
To czy dana osoba chce współpracować ma wpływ na materiał uzyskany od pacjenta. Im
większa motywacja do badania, im mniejszy lęk przed ocenę, mniejsze zaburzenia, tym więk-
sze prawdopodobieństwo, Ŝe dostaniemy bardziej prawidłowe dane.
DIAGNOSTA
1.
wstępne oczekiwania diagnosty do osoby badanej zaleŜ od: osobowości bada-
cza(wartości, hierarchii, postaw), danych o pacjencie, wcześniejszych kontaktów
2.
efektem wstępnych oczekiwań jest negatywne lub pozytywne nastawienie do pacjenta,
efekt pozytywny – galatei, negatywny-golena.
Wg Van Kreweleren Postawy negatywne
1.
postawa alanisty-psycholog przedstawia problem w sposób panikujący
2.
postawa polipragmatyczna-psycholog proponuje zbyt wiele zabiegów
3.
postawa demonstratora-odwołuje się do teorii, pacjent ma poczucie niezrozumienia
4.
postawa nichinisty-sytuacja beznadziejna
5.
postawa nadmiernego zaangaŜowania tzw. typ działacza nie potrafi spojrzeć na pro-
blem z perspektywy
6.
postawa zarozumiała – nadmierna pewność siebie na rzeczach na których się nie zna
7.
odesłanie do specjalisty-jeśli nie jest w stanie pomóc pacjentowi
SPOŁECZEŃSTWO
Protodiagnoza
– coś co poprzedza diagnozę, rozpoznanie przez otoczenie społ., Ŝe z daną
osobą jest coś nie tak i powinna się zgłosić po pomoc.
Protodiagnoza-
rodzaj mechanizmu kontroli społecznej, który ma prowadzić do równowagi
społecznej. Proces wyodrębnienia osoby „innej”-dewianta zachodzi na drodze:
-
selskcji-dewiaja jest wyodrębniona przez ukazanie zaburzeń
-
kreacyjnej-osoby uznawane są za dewiantów przez naznaczenie (tworzone są antygrupy-
nietypowy wygląd,zachowanie,odmienne normy idee)
Te dwa mechanizmy mogą przebiegać w danej społeczności równocześnie i mogą wpływać
na pogłębianie się lu kreowanie procesu nienormalności tych osób. Wyodrębnienie dewiacji
w społeczeństwie zaleŜy od zróŜnicowania społeczeństwa: im bardzie zróŜnicowane tym
mniejsze rozpoznanie dewiacji
Co ma wpływ na protodiagnozę
-
koncepcja Wicker
-
stopień organizacji systemu społecznego
-
zróŜnicowanie składu osobowego(zachowanie transwestytów w USA a w Polsce)jeśli spo-
łeczność jest mało zróŜnicowana więcej będzie dewiacji.
Protodiagnoza od strony jednostki
Teoria regulacji napięcia Ruescha-kaŜdy człowiek próbuje zrozumieć swoje otoczenie. W
momencie kiedy pojawia się u nas adekwatność sytuacji pojawia się napięcie. Na nasze ade-
kwatne zachowanie do zdarzenia, wpływ mają :co się dzije i jak to się stało”. NaleŜy formu-
łować tka diagnozą aby była zrozumiała dla odbiorcy (z otoczenia)w języku potocznym.
Ekologiczny kontekst procesu diagnozy
-to całość warunków materialnych i kulturowych
wpływających w jakimś stopniu na przebieg i rezultat procesu diagnozy
1.
kontekst utrudnia prawdziwe rozpoznanie człowieka
nia
3.
kontekst wzmacnia tendencję, cech tkwiące w pacjencie i powodujące trafniejsze
sformułowanie problemu
Typy środowisk
1.
środowisko ubogie-mało zdarzeń i znaczeń, z punktu widzenia pacjenta ubogie w pla-
cówki psychologiczne lub tam trafiają tylko świry
2.
środowisko w którym jest duŜa liczba zdarzeń przy małej liczbie znaczeń, będzie się
duŜo działo , ale niewłaściwie rozpoznanie
3.
środowisko niewłaściwe-mało zdarzeń duŜo znaczeń, mało placówek, mylne rozpo-
znanie problemu
4.
środowisko bogate-duŜo zdarzeń duŜo znaczeń, duŜo placówek w których trudno zna-
leźć która czym się zajmuje i czy pacjent będzie miał dobrą opiekę
Mikrokontekst diagnozy psychologicznej
Ego
-wew. reprezentacja sekwencji zdarzeń doświadczamy jako fragment środowiska. Jest to
uwewnętrznienie świata i związanych z nim uczucia. MoŜe być mniej lub bardziej złoŜone.
Środowisko w którym człowiek się porusza jest mniej lub bardziej złoŜone. Osoba o złoŜo-
nym zorganizowanym ego trafia do ubogiego świata-będzie się nudzić
kontekst z jednej strony nie jest źródłem błędu, ale teŜ nie przyczynia się do rozpozna-
DIAGNOZA KLINICZNA
-
pewien charakterystyczny sposób postępowania badawczego, w którym dominującą cechą
jest brak reguł i zasad określających tę działalność, a zewnętrznych w stosunku do osoby
badanej
-
proces poznania ludzi, który mają trudność w regulowaniu własnych stosunków z otocze-
niem
2.
Modela diagnozy klinicznej:
NOZOLOGICZNY
(róŜnicowy) opiera się na modelu medycznym. Zadaniem diagnozy psy-
chologicznej było
potwierdzić diagnozę medyczną
. Przyjęcie medycznego podejścia do dia-
gnozy spowodowało samoograniczenie moŜliwości działania psychologów. Wprowadzone
przez medycynę pojęcie
jednostki chorobowej
zawiera wiele inf.: jak będzie rozwijał się pro-
ces chorobowy, czy zagraŜa on Ŝyciu, w jakich warunkach moŜe dojść do nasilenia a w jakich
do ustąpienia, jaki postępowanie lecznicze naleŜy podjąć. Zatem czasem nie istotne są przy-
czyny, wystarczy dobrze określić jednostkę chorobową aby podjąć właściwe leczenie. Dia-
gnoza psych.była przydatna lekarzom bo
stanowiła dodatkowy sprawdzian diagnozy me-
dycznej
, ale nie wynikało z niej nic więcej niŜ
uwiarygodnienie diag.med
. Psychol.nie
uczestniczył w procesie leczenia, nie mógł pomagać osobie którą diagnozował. Kolejny efekt
podpoŜądkowania diag.psych—medycynie było
ekstremalność myślenia o pacjencie,
klasy-
fikacja jednostek chorobowych prowokuje do myślenia w kategoriach „zero-jedynkowych”
albo ktoś jest zdrowy albo chory. Pacjenci są spostrzegani w sposób moŜliwie prosty, jedno-
znaczny, eliminowana jest złoŜoność obrazu chorobowego, pomijane są indywidualne oso-
bliwości tego obrazu po to aby dokonać rozpoznania zgodnego z klasyfikacją jednostek cho-
robowych. Diagnoza ma więc znaczenie dopiero wtedy gdy jednoznacznie określi pacjenta z
punktu widzenia klasyfikacji jednostek nozologicznych. Diagnozy niejednoznaczne mają ma-
łą wartość, bo specjalista znajduje się w niejasnej sytuacja jaką zastosować metodę leczenia.
Podmiotowemu traktowaniu pacjenta sprzyja fakt, Ŝe psychologowie nie widzą pozytywnych
skutków włsnej pracy. Psycholog kontaktuje się z pacjentem tylko w procesie diagnozowania,
w trakcie zaś tego kontaktu wykorzystuje on zachowanie, wypowiedzi, wygląd pacjenta, ay
go odpowiednio zaszufladkować w ramach systemu jednostek chorobowych. Diagnoza psych.
Dokonyw.jest dla lekarza a nie pacjenta. Kolejnym efektem tego podporząd. Diag.psych—
medycz. Jest tendencja doszukiwania się przyczyn choroby w samym pacjencie. Dominujące
w medycynie przekonanie, ze kaŜda choroba ma swe biologiczne podłoŜe udzieliło się psy-
chologii
Istotne właściwości nozologicznego procesu diagnozowania:
-
podporządkowanie diagnozie medycznej
-
celem jest wybór jednej z jednostek chorobowych i przypisanie jej pacjentowi
-
jest to cel typowo paralelny do celu diagnozy lekarskiej: z diagnozy psychol.nie wynikają
Ŝadne konsekwencje dla typowo psychologicznego postępowanie terapeutycznego.
-
Rozpoznanie choroby następuje na podstawie eksperymentalnie sprowokowanych sympto-
mów zaburzenia (w wyniku testów psychologicznych)
FUNKCJONALNY
-
przedmiotem poznania stała się osobowość jednostki
-
psychologów interesuje funkcjonowanie pacjentów, w centrum zainteresowania diagnosty
znajduje się zarówno adekwatność zachowania pacjenta w stosunku do wymagań otoczenia,
jak równieŜ funkcjonowanie procesów psychicznych odpowiedzialnych za prawdziwą regu-
lację zachowania. Czyli obiektem badań diagnostycznych są zachowania świadczące o trud-
nościach pacjenta w przystosowaniu się do otoczenia, a takŜe procesy psychiczne które wa-
runkują stan nieprzystosowania.
Stan osoby badanej---niezdolność psychologiczna do regulacji stosunków z otoczeniem----
opis przejawów niezdolności---określenie przyczyn i mechanizmów psychologicznej niezdol-
ności----określenie właściwości i procesów psycholog. Pomocnych w likwidacji niezdolności-
--korygowanie stanu niezdolności
Dysponując w miarę dokładnym i wszechstronnym opisem przejawów trudności w regulacji,
trzeba odpowiedzieć na następujące pytania:
1.
czy wśród czynników ograniczających sprawność regulacyjną tej osoby są czynniki o
charakterze psychologicznym.
2.
Jaka jest natura tych czynników. Czy jest to zaburzenie pojedynczej funkcji tych
czynników czy teŜ układu takich funkcji. Czy zaburzenia dotyczą funkcji poznawczych,
motywacyjno-emocjonalnych
3.
Czy niepełnosprawność jednostki ujawniająca się w zachowaniu i w sferze doznań
subiektywnych jest adekwatna do wielkości zaburzeń procesów psychicznych
4.
Czy moŜna wyodrębnić takie czynniki psychologiczne, które wpływają tonizująco i
kompensująco w stosunku do istniejących zaburzeń procesów psych.
5.
W jaki sposób te wyodrębnione czynniki doprowadziły do obniŜenia sprawności regu-
lacyjnej, ujawniającej się w zachowaniu i subiektywnych przeŜyciach
6.
Czy moŜna wyodrębnić takie czynniki psychol. Które dałoby się wykorzystać w celu
zmniejszenia lub zlikwidowania istniejącej niepełnosprawności osoby badanej
Udzielając odpowiedzi na powyŜsze pytania psycholog wyjaśnia istniejące trudności w zakre-
sie regulacji wzajemnych stosunków badanego z otoczeniem.
Model funkcjonalny diagnozy klinicznej moŜna określić jako proces
składający się z nastę-
pujących etapów:
1.
Następuje rozpoznanie, czy osoba badana jest w stanie regulować swoje stosunki z
otoczeniem i w jakim konkretnie zakresie ma ona z tym trudności
2.
Następuje wyjaśnienie stwierdzonej niepełnosprawności w funkcjonowaniu jednostki
poprzez zastosowanie specyficznych, psychologicznych metod badawczych.
Ten fragment diagnozy nazywa się
diagnozą negatywną
. Nieodzowne jest jednak przepro-
wadzenie równieŜ
diagnozy pozytywnej
, polegającej na wyodrębnieniu tych czynników,
które wpływają tonizująco i kompensująco w stosunku do istniejących dysfunkcji psych. Na
podst.inf.uzyskiwanych w drugim etapie diagnozy zostaje sformułowany program oddzia-
ływ.korekcyjnych, mających na celu zlikwidowanie bądź zgładzenie stanu niesprwa.osoby
badanej lub niedopuszczenie do dalszego pogłębiania się jej.
Konsekwencje przyjęcia modelu funkcjonalnego:
1.
moŜliwości wykorzystania w pracy terepełtycznej
-
diagnoza napisana w języku psychologicznym dotyczą problemów psychologicz.
-
diagnoza pomaga w wyjaśnieniu trudności u pacjenta w regulacji stosunków z otoczeniem.
Diagnoza ta jest bardziej wartościowa poniewaŜ nie jest juŜ tylko prostą klasyfikacją, po-
zwala wgląd w te funkcje psychiczne które uległy zaburzeniu a takŜe rozeznanie na jakich
właściwościach i procesach psych. moŜna się oprzeć w procesach korekcyjnych
-
moŜliwości praktycznego wykorzystania wiedzy psych. w innych dziedzinach (nawet tam
gdzie była zbędna )
2.
większe wymagania wobec psychologów:
-
szersza i dokładniejsza znajomość metod badawczych (wartości diagnostyczne poszczegól-
nych wskaźników, wiedza o tym do czego one się odnoszą i o jakich zaburzeniach inf.)
-
wiedza teoretyczna (dot. funkcji i procesów psychicznych, oraz zasad i mechanizmów ich
działania)
-
praktyka kliniczna (znajomość otoczenia społecznego badanej osoby – wymagań społecz-
nych, warunków Ŝycia, pełnionych ról)
PSYCHOSPOŁECZNY
Getzels 4 płaszczyzny organizacji Ŝycia społecznego
Ideologiczną
– tworzy ją kultura, decyduje ona o normatywnych treściach tego Ŝycia, (wzory
zachowań, cele działań społecznych, oraz hierarchię wartości społ.)
Instytucjonalna
– role i wymagania społ. role określone są przez odpowiednie etapy spo-
łeczne a wymagania z kolei są podporządkowane systemowi wartości tkwiących na poziomie
ideologicznym kultury społ.
Psychologiczny
– tworzą go konkretni ludzi ich osobowość i określone właściwości psy-
chiczne
Podkulturową
– tworzą ją treści podkultury, etosy w niej obowiązujące i systemy wartości
Miejsce psychologa znajduje się pomiędzy poziomem instytucjonalnym a psychologiczny.
Psycholog zajmuje miejsce pośrednika. Jego stosunek z pacjentem kształtuje się na zasadzie
partnerstwa – psycholog jest konsultantem co najwyŜej doradcą pacjenta. W diagnozie obaj
uczestniczą. Centralne znaczeniem w procesie diagnozy ma problem pacjenta. Jeśli osoba
przychodzi do psychologa to uświadamia sobie sama na czy polegają jej trudności, kłopoty,
przykre stany emocjonalne itp. lub teŜ przejmuje odpowiednie określenie tego problemu od
osób z najbliŜszego otoczenia. Psycholog powinien zdać sobie sprawą z tej def. i odpowiednio
do niej poprowadzić badanie diagnostyczne. Na podstawie badania sam dochodzi do własnej
def. problemu pacjenta. Obie def. mogą być zgodna wtedy diagnoza potwierdza słuszność
przekonań pacjenta lub wzbogaca je o pewne dodatkowe elementy. Ale kiedy te def. są
sprzeczne wtedy ta
niezgodność def. powinna skłonić psychologa d
o
Û
powtórnej rekonstrukcji def. problemu dokonanej przez pacjenta aby sprawdzić czy po-
przednia była poprawna
Û
przeanalizowania własnego postępowania diagnostycznego w celu wykrycia w nim ewen-
tualnych pomyłek
Û
analizy sformułowanej poprzednio def. problemu pacjenta i sposobu jego prezentacji w
celu stwierdzenia czy def. była trafna w świetle wyników badań, czy def. była trafna w
stosunku do przekonań psychologa wytworzonych na te temat
JeŜeli wszystkie podjęte kroki przyniosą wynik negatywny wtedy psycholog znowu prezentu-
je swą def. skłaniając pacjenta do jej przyjęcia, kiedy pacjent się nie zgadza wtedy powinno
dojść do negocjacji i ustalenia satysfakcjonującej def. kiedy zostanie ustalona wspólna def.
diagnozę moŜna uznać za zakończoną pozytywnie.
Diagnoza ta polega na uzgadnianiu definicji problemu pacjenta i sposobów jego rozwiązania
między psychologiem a osobą badaną lub jej najbliŜszym otoczeniem
PORÓWNANIE DIAGNOZ
Róznice:
1.
stosunek do pacjenta – diagnoza róŜnicowa jest diagnozą o pacjencie, a pozostałe dal pa-
cjenta. W róŜnicowej centrum zainteresowania psychologa stanowi klasyfikacja nozolo-
giczna, pacjent o tyle interesuje badającego o ile da się sklasyfikować. W pozostałych pa-
cjent jest w centrum zainteresowania, badanie jest prowadzone dla niego, w funkcjonalne
prowadzi się je tylko dla niego a w interakcyjnej równieŜ dla niego poniewaŜ uwzględnia
się interes społeczny, pacjent tu aktywnie uczestniczy
2.
poziom aktywności diagnosty –
róŜnicowy
-diagnosta jest bierny, wykonuje czynności
rutynowo, są one w pewnej mierze z góry określone. W
funkcjonalnym
psycholog powi-
nien wykazać większą aktywność, nie ma tu ścisłych algorytmów postępowania, zmienia
się ono w zaleŜności od tego kim jest pacjent, na czym polegają jego trudności. Odpo-
wiednio do pacjenta dobierane są narzędzia diagnostyczne i wykorzystywane odpowied-
nie teorie. Wymaga to od psychologa większej elastyczności działania, większej wiedzy
teoretycznej, umiejętności stosowania metod badawczych.
W interakcyjnej
tu nie wy-
starczą uprzednio wymienione kompetencje zawodowe, a aktywność nie ma juŜ tylko po-
znawczego charakteru. Wytwór czynności poznawczych psychologa musi być nie tylko
formalnie przekazany adresatom, ale ma być teŜ bobrze przyjęty i Ŝeby wykonano zawarte
w nim polecenia. Umiejętność oddziaływania na ludzi. Dotarcie do środowiska pacjenta i
prowadzenie tam negocjacji
3.
stosunek diagnozy do terapii – w róŜnicowym diagnoza moŜe być wykorzystana do terapii
medycznej ale psycholog w tym nie uczestniczy. W funkcjonalnym wynik diagnozy moŜe
być wykorzystany w terapii ale skutecznie robi to tylko psycholog. W interakcyjnym –
większy udział pacjenta i otoczenia, wyniki tej diagnozy są chętnie aprobowane, bardziej
zrozumiałe, odpowiadają realnym moŜliwością działań terapeutycznych