Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
Diagnoza – definicja, źródła poznania, typy.
Pojęcia diagnozy uŜywa się przede wszystkim w naukach lekarskich. Pierwotnie słuŜyło ono
wyłącznie do określenia patologicznego stanu organizmu, następnie przyjęło się w
orzecznictwie lekarskim jako określenie stanu zdrowia pewnej osoby, jej zdolności do pracy
itp. W wielu innych dziedzinach wiedzy uŜywa się obecnie nazwy „diagnoza” jako określenia
badanego jednostkowego stanu rzeczy.
DIAGNOZA- rozpoznanie jakiegoś stanu rzeczy i jego tendencji rozwojowych na podstawie
jego objawów, w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości.
Poznanie diagnostyczne opiera się na dwóch głównych elementach: na doświadczeniu
i na rozumowaniu. Zebranie danych poprzez obserwację, badania specjalne, eksperymenty na
przedmiocie badanym stanowi podstawę do dalszych rozumowań, prowadzących do
diagnozy.
W teorii poznania zarysowały się najpierw dwa skrajne stanowiska:
-
radykalny empiryzm (diagnoza jest wynikiem samego doświadczenia, zebrania
danych)
-
racjonalizm (decydujące znaczenie czynników racjonalnych, rozumowań przy
dochodzeniu do diagnozy)
W fazie odkrywczej doświadczenie lekarskie i całościowe ujęcie zjawiska na tle jego
objawów odgrywają istotnie doniosłą rolę, ale przy sprawdzaniu i uzasadnianiu diagnozy
podstawowe znaczenie ma rozumowanie.
W Ŝyciu codziennym często nie moŜna sobie pozwolić na pełne naukowe zbadanie
kaŜdego przypadku. Przy stawianiu diagnozy pomagają nam wtedy zespoły typowych
objawów albo nawet pojedyncze objawy, tzw. patologiczne.
Intuicję trzeba ująć racjonalnie. Intuicyjnym moŜna nazwać dobranie właściwego pojęcia,
określenia spostrzeganego przedmiotu lub stanu rzeczy, bezpośrednie „dopasowanie” go do
odpowiedniego gatunku lub typu - bez długiej czynności rozwiniętego róŜnicowania. W tej
fazie nie da się wykluczyć moŜliwości błędnego postawienia hipotezy. Gotowa hipoteza, np.
klasyfikacyjna lub typologiczna, musi być potwierdzona przez dalsze badania i metodyczne
rozumowania.
TYPY DIAGNOZ z punktu widzenia podstawowych zagadnień, na które diagnoza ma dać
odpowiedź:
I Diagnoza klasyfikacyjna lub typologiczna-
odpowiada na pytanie, czym jest zdane zjawisko
x, lub określa, Ŝe x naleŜy do pewnego typu T1 (ma cechy zbliŜone w pewnym stopniu do
typu T1).
.
diagnoza klasyfikacyjna tym się róŜni od definicji klasycznej, Ŝe
nie spełnia warunku adekwatności:
x
oznacza jednostkowy stan rzeczy, a nazwa
W (prosta lub złoŜona) — nazwę ogólną, określającą gatunek.
Diagnoza klasyfikacyjna jest wstępnym określeniem badanego" stanu rzeczy,''
wymagającym dalszego uściślenia przez bardziej dokładny opis jednostkowych cech
z j a wiska, gatunku, ustalenie jego fazy rozwoju, a takŜe podanie wyjaśnień
przyczynowych i celowościowych oraz określenie przewidywanego dalszego
rozwoju. W medycynie np. sama diagnoza klasyfikacyjna jest diagnozą choroby,
a nie chorego, i ma charakter schematyczny. Nie uwzględnia bowiem swoistych
cech występowania danego gatunku choroby w konkretnym organizmie i nie
podaje stopnia j e j nasilenia.
Diagnoza typologiczna, określająca stosunek badanego zjawiska' do jednego lub
kilku typów, podaje swoisty kompleks cech naleŜących do pewnych typów oraz
stopień ich natęŜenia, zbliŜający lub oddalający badane zjawisko od typów
ogólnych, wyróŜnionych w typologii występującej w danej dziedzinie wiedzy.
Zespół
n
cech wchodzących w skład opisu typu ogólnego wyznacza
przestrzeń n-wymiarową. Charakteryzując , badane zjawisko, stan rzeczy przy
pomocy
n
cech (lub
n
—1
(
n
—
2,
n—
3) wspólnych z typem
T
t
,
uwzględniając stopień
nasilenia kaŜdej z tych cech, wyznacza się dokładnie miejsce badanego
zjawiska, stanu rzeczy w przestrzeni
n-
lub mniej wymiarowej. W ten sposób opis
typologiczny jest znacznie dokładniejszy od opisu przy pomocy samych nazw
gatunków, gdyŜ podaje swoistość danego zjawiska czy stanu rzeczy.
II diagnoza genetyczna(kauzalna)-
rozkłada złoŜone zjawisko badawcze na proste składniki,
szuka wyjaśnienia uwarunkowania przyczynowego spostrzeganych objawów na podstawie
zebranych danych o wcześniejszych fazach owego zjawiska oraz na podstawie wiedzy o
ogólnych prawidłowościach przyczynowych zjawisk tej dziedziny.
III „diagnoza znaczenia”-
posługuje się wyjaśnianiem teologicznym, uwzględniającym
czynniki samoregulujące organizmu, jego sił Ŝyciowych, tego, czy organizm jest wyczerpany
chorobą i wymaga wzmocnienia, czy teŜ jest zdrowy i ma siły, by przezwycięŜyć
samodzielnie jakąś drobną iniekcję. Następujące po diagnozie wskazanie lecznicze nie
tylko bierze pod uwagę usunięcie źródeł infekcji, ale równieŜ ewentualną potrzebę
wzmocnienia sił samoregulujących organizmu. Wyjaśnienie celowościowe, Ideologiczne,
jest niezbędne przy diagnozie dotyczącej zwłaszcza stanu układów złoŜonych o
zdolnościach samoregulacji, jak wszelkie organizmy, społeczeństwa, a takŜe maszyny
elektroniczne.
IV diagnoza fazy-
na podstawie występujących objawów rozpoznaje się fazę
choroby lub innego badanego zjawiska.
Układ typów diagnoz cząstkowych
1) diagnoza klasyfikacyjna albo typologiczna;
2) diagnoza genetyczna, czyli kauzalna;
3) diagnoza znaczenia, czyli celowościową;
4) diagnoza fazy
PowyŜsze typy diagnoz cząstkowych wzajemnie się dopełniają. Diagnoza
klasyfikacyjna albo typologiczna bierze pod uwagę~ohećriy stan badanego zjawiska,
diagnoza genetyczna wyjaśnia łańcuchy jego uwarunkowań przyczynowych
(najczęściej nie wystarcza podanie przyczyn najbliŜszych, potrzebne jest zbadanie
przyczyn dalszych, aby dojść do przyczyn pierwszych, od których zaczyna się łańcuch
uwarunkowań przy-czynowych danego zjawiska, np. patologicznego). Diagnoza
celowościową . określa znaczenie badanego zjawiska dla pewnego szerszego kompleksu
zjawisk, np. całości zjawisk biologicznych w organizmie. Diagnoza fazy-zaś podaje etap
rozwoju np. określonej uprzednio choroby na tle zjawisk, które ją wywołały, oraz całego
kompleksu zjawisk biologicznych danego organizmu.
V ostatni człon pełnej diagnozy to przewidywanie, j a k badane zjawisko" moŜe lub
powinno się rozwinąć. Jest .. to piąty typ diagnozy cząstkowej — diagnoza prognostyczna.
W medycynie przeciwstawiano dawnej diagnozie prognozę. Np. w Grecji staroŜytnej
szkoła Kni-dos zwracała uwagę przede wszystkim na rozpoznanie gatunku choroby, a
szkoła Kos (hipokratycy) na badanie genetyczne i prognozę.
1
Prognoza Jest__prostym
wyprowadzeniem wniosków z uprzednio ustalonych elementów diagnozy, stanowi ich
dopełnienie i powinna być zaliczona do diagnozy w sensie szerszym — jako moŜliwie
pełnego rozpoznania badanego stanu rzeczy.
Diagnoza (w szerszym sensie) jest to rozpoznanie badanego stanu rzeczy przez
zaliczenie go do znanego typu albo gatunku, przez przyczynowe i celowościowe
wyjaśnienie tego stanu rzeczy, określenie jego fazy obecnej oraz przewidywanego
dalszego rozwoju.
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl hannaeva.xlx.pl
Pojęcia diagnozy uŜywa się przede wszystkim w naukach lekarskich. Pierwotnie słuŜyło ono
wyłącznie do określenia patologicznego stanu organizmu, następnie przyjęło się w
orzecznictwie lekarskim jako określenie stanu zdrowia pewnej osoby, jej zdolności do pracy
itp. W wielu innych dziedzinach wiedzy uŜywa się obecnie nazwy „diagnoza” jako określenia
badanego jednostkowego stanu rzeczy.
DIAGNOZA- rozpoznanie jakiegoś stanu rzeczy i jego tendencji rozwojowych na podstawie
jego objawów, w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości.
Poznanie diagnostyczne opiera się na dwóch głównych elementach: na doświadczeniu
i na rozumowaniu. Zebranie danych poprzez obserwację, badania specjalne, eksperymenty na
przedmiocie badanym stanowi podstawę do dalszych rozumowań, prowadzących do
diagnozy.
W teorii poznania zarysowały się najpierw dwa skrajne stanowiska:
-
radykalny empiryzm (diagnoza jest wynikiem samego doświadczenia, zebrania
danych)
-
racjonalizm (decydujące znaczenie czynników racjonalnych, rozumowań przy
dochodzeniu do diagnozy)
W fazie odkrywczej doświadczenie lekarskie i całościowe ujęcie zjawiska na tle jego
objawów odgrywają istotnie doniosłą rolę, ale przy sprawdzaniu i uzasadnianiu diagnozy
podstawowe znaczenie ma rozumowanie.
W Ŝyciu codziennym często nie moŜna sobie pozwolić na pełne naukowe zbadanie
kaŜdego przypadku. Przy stawianiu diagnozy pomagają nam wtedy zespoły typowych
objawów albo nawet pojedyncze objawy, tzw. patologiczne.
Intuicję trzeba ująć racjonalnie. Intuicyjnym moŜna nazwać dobranie właściwego pojęcia,
określenia spostrzeganego przedmiotu lub stanu rzeczy, bezpośrednie „dopasowanie” go do
odpowiedniego gatunku lub typu - bez długiej czynności rozwiniętego róŜnicowania. W tej
fazie nie da się wykluczyć moŜliwości błędnego postawienia hipotezy. Gotowa hipoteza, np.
klasyfikacyjna lub typologiczna, musi być potwierdzona przez dalsze badania i metodyczne
rozumowania.
TYPY DIAGNOZ z punktu widzenia podstawowych zagadnień, na które diagnoza ma dać
odpowiedź:
I Diagnoza klasyfikacyjna lub typologiczna-
odpowiada na pytanie, czym jest zdane zjawisko
x, lub określa, Ŝe x naleŜy do pewnego typu T1 (ma cechy zbliŜone w pewnym stopniu do
typu T1).
.
diagnoza klasyfikacyjna tym się róŜni od definicji klasycznej, Ŝe
nie spełnia warunku adekwatności:
x
oznacza jednostkowy stan rzeczy, a nazwa
W (prosta lub złoŜona) — nazwę ogólną, określającą gatunek.
Diagnoza klasyfikacyjna jest wstępnym określeniem badanego" stanu rzeczy,''
wymagającym dalszego uściślenia przez bardziej dokładny opis jednostkowych cech
z j a wiska, gatunku, ustalenie jego fazy rozwoju, a takŜe podanie wyjaśnień
przyczynowych i celowościowych oraz określenie przewidywanego dalszego
rozwoju. W medycynie np. sama diagnoza klasyfikacyjna jest diagnozą choroby,
a nie chorego, i ma charakter schematyczny. Nie uwzględnia bowiem swoistych
cech występowania danego gatunku choroby w konkretnym organizmie i nie
podaje stopnia j e j nasilenia.
Diagnoza typologiczna, określająca stosunek badanego zjawiska' do jednego lub
kilku typów, podaje swoisty kompleks cech naleŜących do pewnych typów oraz
stopień ich natęŜenia, zbliŜający lub oddalający badane zjawisko od typów
ogólnych, wyróŜnionych w typologii występującej w danej dziedzinie wiedzy.
Zespół
n
cech wchodzących w skład opisu typu ogólnego wyznacza
przestrzeń n-wymiarową. Charakteryzując , badane zjawisko, stan rzeczy przy
pomocy
n
cech (lub
n
—1
(
n
—
2,
n—
3) wspólnych z typem
T
t
,
uwzględniając stopień
nasilenia kaŜdej z tych cech, wyznacza się dokładnie miejsce badanego
zjawiska, stanu rzeczy w przestrzeni
n-
lub mniej wymiarowej. W ten sposób opis
typologiczny jest znacznie dokładniejszy od opisu przy pomocy samych nazw
gatunków, gdyŜ podaje swoistość danego zjawiska czy stanu rzeczy.
II diagnoza genetyczna(kauzalna)-
rozkłada złoŜone zjawisko badawcze na proste składniki,
szuka wyjaśnienia uwarunkowania przyczynowego spostrzeganych objawów na podstawie
zebranych danych o wcześniejszych fazach owego zjawiska oraz na podstawie wiedzy o
ogólnych prawidłowościach przyczynowych zjawisk tej dziedziny.
III „diagnoza znaczenia”-
posługuje się wyjaśnianiem teologicznym, uwzględniającym
czynniki samoregulujące organizmu, jego sił Ŝyciowych, tego, czy organizm jest wyczerpany
chorobą i wymaga wzmocnienia, czy teŜ jest zdrowy i ma siły, by przezwycięŜyć
samodzielnie jakąś drobną iniekcję. Następujące po diagnozie wskazanie lecznicze nie
tylko bierze pod uwagę usunięcie źródeł infekcji, ale równieŜ ewentualną potrzebę
wzmocnienia sił samoregulujących organizmu. Wyjaśnienie celowościowe, Ideologiczne,
jest niezbędne przy diagnozie dotyczącej zwłaszcza stanu układów złoŜonych o
zdolnościach samoregulacji, jak wszelkie organizmy, społeczeństwa, a takŜe maszyny
elektroniczne.
IV diagnoza fazy-
na podstawie występujących objawów rozpoznaje się fazę
choroby lub innego badanego zjawiska.
Układ typów diagnoz cząstkowych
1) diagnoza klasyfikacyjna albo typologiczna;
2) diagnoza genetyczna, czyli kauzalna;
3) diagnoza znaczenia, czyli celowościową;
4) diagnoza fazy
PowyŜsze typy diagnoz cząstkowych wzajemnie się dopełniają. Diagnoza
klasyfikacyjna albo typologiczna bierze pod uwagę~ohećriy stan badanego zjawiska,
diagnoza genetyczna wyjaśnia łańcuchy jego uwarunkowań przyczynowych
(najczęściej nie wystarcza podanie przyczyn najbliŜszych, potrzebne jest zbadanie
przyczyn dalszych, aby dojść do przyczyn pierwszych, od których zaczyna się łańcuch
uwarunkowań przy-czynowych danego zjawiska, np. patologicznego). Diagnoza
celowościową . określa znaczenie badanego zjawiska dla pewnego szerszego kompleksu
zjawisk, np. całości zjawisk biologicznych w organizmie. Diagnoza fazy-zaś podaje etap
rozwoju np. określonej uprzednio choroby na tle zjawisk, które ją wywołały, oraz całego
kompleksu zjawisk biologicznych danego organizmu.
V ostatni człon pełnej diagnozy to przewidywanie, j a k badane zjawisko" moŜe lub
powinno się rozwinąć. Jest .. to piąty typ diagnozy cząstkowej — diagnoza prognostyczna.
W medycynie przeciwstawiano dawnej diagnozie prognozę. Np. w Grecji staroŜytnej
szkoła Kni-dos zwracała uwagę przede wszystkim na rozpoznanie gatunku choroby, a
szkoła Kos (hipokratycy) na badanie genetyczne i prognozę.
1
Prognoza Jest__prostym
wyprowadzeniem wniosków z uprzednio ustalonych elementów diagnozy, stanowi ich
dopełnienie i powinna być zaliczona do diagnozy w sensie szerszym — jako moŜliwie
pełnego rozpoznania badanego stanu rzeczy.
Diagnoza (w szerszym sensie) jest to rozpoznanie badanego stanu rzeczy przez
zaliczenie go do znanego typu albo gatunku, przez przyczynowe i celowościowe
wyjaśnienie tego stanu rzeczy, określenie jego fazy obecnej oraz przewidywanego
dalszego rozwoju.