Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
13. Hemopoeza
Układ krwiotwórczy
Dane ogólne
Narządy i tkanki hematopoetyczne podzielone zostały na:
-tkanki spzikoidalne- obejmujące szpik kostny i komórki zeń się wywodzące
-tkanki limfoidalne0 na które składają się grasica, węzły chłonne i śledziona
Tkanki krwiotwórcze
Wytwarzające elementy morfotyczne krwi dziel ą się na:
-centralne(szpik kostny, grasica)
-obwodowe (węzły chłonne, grudki chłonne w błonach śluzowych, sledzionę)
Szpik kostny 3,5-6 % masy ciała.
Hematopoeza
Okrez mezoblastyczny hematopoezy:
2-6 tydzień życia płodowego: pęcherzyk żółtkowy
Okres wątrobowo-śledzionowy
6-10 tydzień życia płodowego: wątroba i śledziona
Okres szpikowy : szpik kostny
-Okres życia płodowego 5 miesiąc – leukocyty i trombocyty. 7 miesiąc- erytrocyty
-okre urodzeniowy p wszystkie kości organizmu
- okres życia pozapłodowego: szpik kostny czerwony zawarty w : istocie gąbczastej kości płaskich, mostku, żebrach, kościach biodrowych, trzonach kręgów, nasadach kości długich
Okres mezoblastyczny hematopoezy
„wysyp krwi”- gniazda komórek macierzystych, pojawiają się w obrębie pęcherzyka żółtkowego
W ciągu pierwszy 3 m-cy życia część z tych komórke wywędrowuje do wątroby, która staję się głównym ich siedliskiem
Do okresu pokwitania caly szpik kostny jest czerwony= hematopoetycznie chociaż od 7 r. ż ulega stopniowemu zanikowi
Po 18 r.ż. szpik czerwony wsytępuje wyłącznie w obrębie: kręgosłupa, żeber, mostka, czaszki, miednicy i proksymalnych przynasad kości ramienny i udowych
Prawidłowy rozwój krwinek
U dorosłych jedynie około połowy przestrzeni szpikowej zachowuje aktywność hematopoetyczną
Zmiana czerwonego w żółty- zanik tłuszczakowaty
W okresie okołoporodowym szpik kostny jest w wyłącznym źródłem komórek macierzystych wszystkich krwinek i głównym źródłem prekursorów limfocytów
Zanacząca pozaszpikowa hematopoeza jest patologią u noworodków donoszonych
Udorosłych szpik kostny może w sytuacjach potrzeby systemowej, transformować w szpik czerwony
Szpik kostny żółty0 w jamkach kości długich
Budowa szpiku kostnego
-silnie rozgałęzione naczynia zatokowe
-rusztowanie zbudowane z włókien siateczkowych
-pomiędzy którymi upakowane są komórki hematopoetyczne
Obszar zewnątrznaczyniowy- powstawanie i dojrzewanie
Obszar śródnaczyniowy- odbieranie dojrzałych krwinek
Bariera zatokowa- śródbłonek naczyń
Różne linie komórkowe układu krwiotwórczego znajduja się w określonym położeniu w stosunku do naczyń krwionośnych szpiku
Wszystkie komórki krwi serii szpikowej:
-mieloidalnej (erytrocyty, granulocyty, monocyty, płytki krwi)
-limfoidalnej
Wywodzą się od wspólnej komórki macierzystej wielopotencjalnej komórki pnia= hemocytoblast, która powstaje z komórki siateczki szpiku kostnego
Komórki hematopoetyczne”
-pluripotencjalne kom macierzyste –wytwarzają dowolny typ komórek
-multipotencjalnekom progenitorowe- zdolne do wytwarzania swoistej, dość szerokiej grupy komórek
-zdeterminowane komórki progenitorowe- zdolne do wytwarzania tylko jednego lub dwóch rodzajów komórek
-komórki dojrzewające0 zdolne do różnicowani strukturalnego, dają jeden typ komórek nie są zdolne do podziałów
-krwiotwórcza komórka macierzysta (KKM)
-dzieląc się KKM odtwarza co najmniej 1 KKm oraz komórkę róznicującą się w Krwiotwórczą komórke ukierunkowaną (KKU)
- ludzka komórka dzieli się raz na 3-4 lata
-KKU tworzy klony komórek potomnych, z których powstają komórki krwi
Typy komórek macierzystycg
-wielopotencjalna
- CFU- jednostki tworzące kolonie
-CFU-GEMM- kom macierzysta linii mieloidalnej
-komórki krwiotwórcze ukierunkowane
-CFU-E—erytroblastycznego
-GM- komórki rodzicielskie granulocytowego i monocytowo-makrofagowego
-Meg- trombocyty
-Eo- eozyno file
-B- bazofile
-prekursorowe komórki limfoidalne
-lim B
-limfocyty T – grasica
Poza komórkami hematopoetycznymi w szpiku występują w niewielkiej ilości adipocyty, komórki zrębu, komórki tworzące ściany zatok szpikowych czyli komórki śródbłonka i przydanki oraz komórki bariery
Komórki stanowiące zrąb są to komórki siateczki tworzące sieć na której zaiweszone jest utkanie tkanki szpikowej
Komórki siateczki pełnia funkcje: podporową, istotną rolę w homeostazie, posiadają właściwości żerne, wydzielają czynniki wzrostowe, leukotrieny, cytokiny, i inne przekaźniki chemiczne
Komórki bariery mają zdolność kurczenia się, a łączac się ze sobą otaczają kolonie komórke hematopoetycznych, chroniąc je przed działaniem czynników niepożądanych, jak również wpływają na przepływ krwi przez różne miejsca w jamach szpikowych
Szpik żółty
-tkanka tłuszczowa z niewielkich skupisk mielocytów i normoblastów oraz z tkanki łącznej właściwej
-docierają do niego krwionośne i nerwy
Hematopoeza zależy od czynników wzrostowych- CSF wytwarzanych przez zrą©ń
NP.:
-interleukiny
-czynnik granulocytowo-makrofagowy
0czynnik granulocytowy
-czynnik makrofagowy
Szpik kostny
Limfocytopoeza
Zachodzi w tk. krwiotwórczych centralnych i obwodowych
Komórki macierzyste limfoidalne limfocyty pre – B, pre- T
Pre-B- dojrzewają w szpiku, powstają limfocyty B szpikozalezne, (zdolne do produkcji immunoglobulin)-> kolonizują tkanki limfoidalne- węzły chłonne, przekształcają się w kom plazmatyczne i wytwarzają immunoglobuliy, krążą pomiędzy krwią i chłonką
Pre- T- wychodzą ze szpiku wykazują ekspresję: CD 7, CD 34, CD 45-> limofocytyt T grasicozalężne dojrzewają w korze grasicy, dojrzewają dzięki kom zrębu grasicy i tymozynie.
Obecność HLA (ludzki leukocytarny antygen) pozwala na odróżnienie tego co własne od obcego, po wyjściu z grasicy przekształcają się w tymocyty, węzły chłonne, krąż pomiędzy krwią i chłonką
Tymocyty w korze grasicy- nie są całkowicie dojrzałe – giną pod wpływem kortykoidów
Tymocyty w rdzeniu grasicy- dojrzałe- oporne na steroidy kory nadnerczy
Limfocyty NK- krążą we krwi, ekspresja CD 16, CD 56
Granulocytopoeza
-Komórki macierzyte neutrofili- > neutrofile
-eozynofilów-> eozynofile
-bazofilów
Etapy rozwoju Neutrofilów
-mieloblast(jądro z drobną chromatyną, licznymi jąderkami, cienki pasek cytoplazmy bez ziarnistości)
-promielocyt (duża komórka, jądro okrągłe, duża objętość cytoplazmy zasadochłonnej, zawiera grube czerwone zioarnistości pierwotne i azurochłonne)
-mielocyt (mniejsza kom, jądro okrągłe do owalnego, cytoplazma o dużym rozrzucie kolorów, sporadycznie )
-metamielocyt(jądro pałeczkowate)
-granulocyt pałeczkowaty
-granulocyt segmentowany
Proliferacja i dojrzewanie linii neutrofilów zachodzi pod wpływem czynników wzrostowych takich jak:
-czynnik wzrostowy granulocytów
-czynnik wzrostu pier
Eozynofile, te same etapy
-niedojrzały eozyno fil
- eozyno fil
Bazofil- przechodzi kolejne etapy podziału, różnicowania i dojrzewania jak poprzednie
Z promielocytu pochodzą też monocyty
Monocytopoeza-
komórki macierzyste makrofagów nieukierunkowane
Monoblasty
Pro monocyty
Monocyty
Makrofagi (CD 14)
Czynniki pobudzające : CSF- GM
Erytrocytopoeza
-zmniejszanie się komórek
-wytwarzanie hemoglobiny
-stopniowy zanik organelli
-zmiana barwliwości cytoplazmy, przez obecnośc hemoglobiny
-kondensacja i wyparcie z komórki jądra