Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
LEKI PRZECIWWIRUSOWE
WIRUS GRYPY
Wirus grypy jest wirusem RNA. Istnieją trzy typy: A, B, C. Wirus grypy typu A najszybciej mutuje, a typu C jest najmniej niebezpieczny.
Istnieją dwa typy mutacji:
· drift
· shift – duża mutacja, jest niebezpieczna, wywołuje pandemie i epidemnie, nie da się przewidzieć mutacji przez co nie można wyprodukować szczepionek na ten typ grypy.
Wirus grypy wydziela dwa enzymy:
· Neuraminidaza – enzym odpowiedzialny za rozkład kwasu sialowego, który umożliwia wirusom opuszczenie komórek poprzez rozpad błony komórkowej zarażonej komórki. Enzym ten umożliwia także przyłączenie się wirusa do błony komórkowej, co ułatwia proces wnikania do wnętrza komórki (neuraminidaza ma duże powinowactwo do kwasu sialowego receptorów błonowych).
· Hemaglutynina – glikoproteina o właściwościach antygenowych znajdująca się na powierzchni wirusów grypy (a także innych bakterii i wirusów). Funkcją tego białka jest przyłączenie cząsteczki wirusa do powierzchni infekowanej komórki.
Szczepionki:
· zawierają dwa rodzaje wirusa typu A i jeden typu B, przygotowuje się je na podstawie ostatnich mutacji
· dostępne są szczepionki typu:
o split (rozszczepione)
o sub-unit (podjednostkowe) – zawierają wyłącznie antygeny powierzchniowe wirusa grypy (hemaglutyninę i neuraminidazę) dzięki czemu, przy porównywalnej skuteczności, są lepiej tolerowane niż szczepionki przeciw grypie innych typów
· szczepienie nie daje 100% pewności, że nie zachoruje się na grypę
· szczepienie jest konieczne u osób o obniżonej odporności, u dzieci i ludzi starszych, wskazane jest dla służby zdrowia
Leki przeciwgrypowe:
1. Leki hamujące wnikanie wirusa do komórki
AMANTADYNA
· lek na stosowany w chorobie Parkinsona,
· drugorzędnym działaniem jest działanie przeciwwirusowe na wirusa grypy typu A (na wirusa grypy typu B nie działa)
· podnosi poziom dopaminy, czym wywołuje działania niepożądane: psychozy, halucynacje, nudności, wymioty (działanie dopaminolityczne i cholinolityczne)
RIMANTADYNA
· takie samo zastosowanie
· częściej u starszych ludzi z niewydolnymi nerkami
2. Leki hamujące uwalnianie wirusa z zakażonej komórki = inhibitory neuraminidazy:
ZANAMIVIR – podawany w formie areozolu
OSELTAMIVIR (TAMIFLU),
PERAMIWIR
· leki stosowane w mutacjach typu Shift, ponieważ w tym miejscu praktycznie nie zachodzi mutaca
· mechanizm działania: wirus nie może opuścić komórki ponieważ następuje hamowanie neuraminidazy, która powoduje rozszczepienie kwasu sialowego.
· Działania niepożądane:
o Oseltawir – zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, objawy ze strony oun: pobudzenie, majaczenie (może być przyczyną samobójstw)
· leki przeciwwirusowe powinny być stosowane u pacjentów z grupy ryzyka – cukrzyków, osób z obniżoną odpornością, problemami oskrzelowo-płucnymi, np. astmą. Zanamivir stosowany w areozolu powoduje skurcz oskrzeli dlatego aby tego uniknąć (szczególnie przy astmie) należy stosować go z B-adrenomimentykami (jeśli nie ma innego wyboru)
HERPESWIRUSY – wirusy DNA
Należą do nich:
· Herpes simplex typu I i II (HSV typ I i II) – wywołujące odpowiednio opryszczkę wargową i opryszczkę narządów płciowych. Wirus znajduje się w organizmie do końca życia, może być uaktywniony np. w wyniku zmian cyklu miesięcznego, solarium, obniżenia odporności. HSV , szczególnie typ II przechodzi do łożyska, u małego dziecka wywołuje objawy na całym ciele, może migrować do oun wywołując opryszczkowe zapalenie opon mógowych
· Varicella zoster (VZV) – wirus wywołujący półpaśca i ospę wietrzną, osoby chorujące na ospę wietrzną mogą w przyszłości zachorować na półpaśca.
· Cytomegaliowirus (CMV) – wywołuje cytomegalię, u ludzi zdrowych brak objawów. U płodu może być przyczyną jego śmierci lub powoduje upośledzenie umysłowe, głuchotę, uszkodzenia nerwu wzrokowego i inne wady (choroba wtrętowa). U noworodków, pacjentów z AIDS i upośledzoną odpornością (po przeszczepach) objawami są powiększone węzły chłonne i może powodować uszkodzenie nerwu wzrokowego.
· Wirus Epsteina-Barr (EBV) – wywołuje mononukleozę zakaźną („choroba pocałunków”). Przypomina anginę, charakteryzuje się wysoką gorączką, powiększeniem wątroby i śledziony. Bardzo długi okres rekonwalescecji do 6 miesięcy. Chory może zarażać nawet 18 miesięcy po chorobie.
Leki stosowane w leczeniu zakażeń herpeswirusami:
1. Leki hamujące replikację wirusów wewnątrz komórek gospodarza
Analogi nukleozydów – są one prolekami które ulegają w organizmie fosforylacji, wbudowują się w łańcuch i hamują replikację poprzez hamowanie polimeraz DNA i RNA oraz odwrotnej transkryptazy, blokują syntezę DNA.
ACYKLOWIR
· działa na HSV I i II, VZV i EBV
· nie działa na wirus cytomegalii
· stosowany w postaci maści nie wchłania się – aby była skutaczna kuracja należy go stosować wewnętrznie
· jest lekiem bezpiecznym, aczkolwiek zwiększa stężenie mocznika i kreatyniny, dlatego przy stosowaniu acyklowiru musi być odpowiednie nawodnienie, aby uniknąć niewydolności nerek
WALACYKLOWIR
· połączenie acyklowiru z L-waliną.
· zastosowanie takie samo jak acyklowiru ale lepsza biodostępność
· szybko usuwa ból w półpaścu
FAMCYKLOWIR
· aktywnym metabolitem jest pencyklowir
· stosowany w leczeniu chorób wywołanych przez wirusy typu Herpes oraz w WZW typu B
** Wirusowe zapalenie wątroby typu B – zakażenie następuje najczęściej przez krew, nie daje objawów ostrych, żółtaczka występuje rzadko, często przechodzi w przewlekłe, po 15 latach dopiero może ujawnić się w postaci nowotworu lub marskości wątroby.
GANCYKLOWIR
· stosowany w leczeniu cyklomegalii, skuteczny również w leczeniu zakażeń wirusami HSV, VZV, EBV
· nie wchłania się z przewodu pokarmowego, dlatego stosowany jest pozajelitowo
· działania niepożądane:
o zaburzenia przewodu pokarmowego
o zaburzenia w obrazie krwi – spadek granulocytów obojętnochłonnych (neutropenia), gwałtowne obniżenie odporności, uszkodzenia szpiku
o zaburzenia ze strony O.U.N.
WALGANCYKLOWIR
· połączenie gancyklowiru z waliną
· to samo zastosowanie co gancyklowir
· można stosować go doustnie, np. w kontynuacji leczenia
IDOKSURYDYNA
· w zasadzie nie stosuje się go obecnie, jedynie miejscowo w leczeniu opryszczki
RIBAWIRYNA
· lek o innym mechanizmie, nie wbudowuje się w łańcuch tylko bezpośrednio hamuje polimerę DNA i RNA
· działa na wiele wirusów DNA i RNA
· stosowany głównie w leczeniu chorób wywołanych RVS, wraz z interferonem w leczeniu WZW typu C (które nieuchronnie prowadzi do nowotworu wątroby)
· nie rozwija się oporność na niego
· jest stosunkowo bezpieczny
· stosowana też w leczeniu wirusowej gorączki krwotocznej (gorączki Lassa) – choroba przypomina Ebolę, bardzo szybko się rozwija dlatego jej skuteczność spada podczas epidemii. Gorączka Lassa jest chorobą odzwierzęcą. Drogą zakażenia są odchody szczurów i gryzoni zwanych potocznie „mysz miasto” którymi żywią się mieszkańcy Afryki.
** Sycytialny wirus oddechowy RVS (respiratory sycytial virus) –– inna nazwa Pneumovirus, jest to wirus RNA, powoduje u dzieci ciężkie zapalenia płuc (zwłaszcza wcześniaków i noworodków), u osób dorosłych choroba ma łagodniejszy przebieg.
CYDOFOWIR
· stosowany w chorobach wywołanych CMV i VZV, alternatywa do acyklowiru (nieskutecznego w CMV), również w zakażeniach nerwu wzrokowego
· obniża ciśnienie śródgałkowe, jednak nie może być stosowany w jaskrze ponieważ powoduje odklejanie się siatkówki
· działania niepożądane: uszkodzenia nerek i szpiku
SORIWUDYNA
· bardzo skuteczna w zakażeniach spowodowanych ZVZ (półpasiec), HSV i EBV.
· jest analogiem tyminy
· wchodzi w interakcje z gamma-fluorouracylem
WIDARABINA
· obecnie nie stosowana – ma działanie rakotwórcze
ADEFOWIR
· hamuje odwrotną transkryptazę wirusa zapalenia wątroby typu B.
· działania niepożądane: uszkodzenie pracy nerek, należy monitorować nerki podczas jego stosowania
FOKSKARNET
· udaje jon pirofosforanowy, hamuje odwaracalnie polimerazę
· zakres działania: HSV I i II, VZV, CMV, EBV, HIV (jak gancyklowir).
· działania niepożądane:
o uszkodzenie nerek
o spadek stężenia elektrolitów (ma zdolności chelatujące jony) – hipokalcemia, hipokaliemia, hipomagnezemia
o odkłada się w kościach
2. Leki hamujące wnikanie wirusa do komórki
POLIWIZUMAB
· Przeciwciało monoklonalne. Jest to bardzo drogi lek. Stosowany zamias ribowiryny w zapobieganiu zapalenia płuc u wcześniaków i noworodków i dzieci do 2 lat wywołanych RSV. Uniemożliwia on wniknięcie wirusa do komórki, jest w większości bezpieczny lek stosowany od pażdziernika do kwietnia 1 raz w miesiącu w postaci zastrzyku
3. Interferony:
· Białka powstałe w organizmie na skutek stanu zapalnego. Obecnie produkuje się je przy użyciu drożdży. Wy...