17b, Gimnazjum, historia muzyki

lasycyzm  

1.      Wyjaśnienie nazwy:
Nazwa "klasycyzm" pochodzi od łacińskiego "classicus" - pierwszej klasy, wzorowy, doskonały. Została ona przyjęta z historii literatury i sztuki i oznacza nawiązanie do kultury antycznej i jej estetycznych ideałów (symetria, doskonałość proporcji itp.)

2.      Okres trwania:
Różne źródła podają różne daty. Są to ok. 1750-1800 lub ok. 1750-1820 lub ok. 1760-1830

3.      Charakterystyka epoki:
W tej epoce wykształciła się nowa forma muzyczna, cykl sonatowy z allegrem sonatowym jako jego pierwszą częścią. Według tego właśnie cyklu budowane są: sonata, kwartet smyczkowy, koncert instrumentalny, uwertura i symfonia. Również wykształciły się w tym okresie: klasyczna orkiestra, kwartet smyczkowy oraz dominująca symetryczna budowa okresowa (okres muzyczny), oparta na harmonice funkcyjnej siły w parze z rozwinięciem w różnych gatunkach cyklu sonatowego.

4.      Popularne formy:

o        Sonata - nazwa pochodzi od łacińskiego "suonare" czyli brzmieć. Sonata skład się z czterech części: szybka-powolna-umiarkowana-szybka.

o        Cykl sonatowy z formą allegra sonatowego jako jego pierwszej części. Cykl sonatowy składa się z czterech części: szybka (allegro) - wolna (adagio, largo) - umiarkowana (menuet lub scherzo) - bardzo szybko (presto, vivo). Ustalili i rozwinęli go trzej klasycy wiedeńscy, J. Haydn, W. A. Mozart i L. van Beethoven. Cykl sonatowy opiera się na homofonii (typ techniki kompozytorskiej), która wykształciła się w baroku i ostatecznie w klasycyzmie wyparła polifonię. Allegro sonatowe oparte jest na rozwijaniu dwóch tematów (dualizm tematyczny) i na pracy tematycznej. Składa się ono z trzech zasadniczych części: ekspozycji, przetworzenia i repryzy. Ekspozycja przedstawia dwa kontrastujące ze sobą tematy, które są ze sobą połączone łącznikiem i zakończone epilogiem. W przetworzeniu oba tematy ulegają przekształceniom. Powrotem do tematów w postaci zasadniczej lub z niewielkimi zmianami to repryza, którą kończy koda.

o        Symfonia - sonata napisana na orkiestrę symfoniczną.

o        Koncert fortepianowy, skrzypcowy lub inny - sonata napisana na orkiestrę symfoniczną i instrument solowy. Z reguły składa się z trzech części: szybkiej-wolnej-szybkiej.

o        Opera

5.      Ważne postacie:
Józef Haydn (1732-1809)
Wolfgang Amadeusz Mozart (1756-1791)
Ludwig van Beethoven (1770-1827)
Christoph Willibald Gluck (1714-1787)

Sonata - instrumentalna . Oryginalnie każdy utwór instrumentalny w przeciwieństwie do wokalnego - . Z czasem wykształciła się w specyficzną formę.

Na początku wieku wykształcają się dwa typy sonat staroklasycznych:

1.      - kameralna, pisana zwykle na dwa z akompaniamentem tzw. tj. instrumentu basowego, np. wioli basowej, wiolonczeli i akordowego, np. klawesynu, lutni itp. lub w przypadku muzyki kościelnej

2.      - sonata kościelna, składająca się z czterech części: pierwsza - , druga - , trzecia - lub i czwarta lub

W drugiej połowie wytworzył się typ sonaty klasycznej. Tego typu sonata stała się stałym elementem twórczości klasyków wiedeńskich - , i .

Sonata klasyczna uzyskała czteroczęściową budowę:

1.      część - najczęściej w formie czasami

2.      część - - utrzymane w formie: , wariacji lub

3.      część - lub

4.      część - - , lub wariacje

Sonata klasyczna wykonywana jest na instrumencie lub jest przeznaczona na .Może być to zespół kameralny np. kwartet smyczkowy, kwintet dęty itp. lub orkiestra symfoniczna. Utwór przyjmuje wtedy nazwę od zespołu. W ostatnim przypadku sonata nazywana jest symfonią. Trzyczęściowa sonata na instrument solo z towarzyszeniem orkiestry to koncert.

Koncert - pokrewna . Zwykle ma budowę trzyczęściową i przeznaczony jest na instrument solowy z . Forma koncertu, wywodząca się z oraz , ugruntowana została na początku . Niektóre koncerty, zwłaszcza mają charakter i popisowy.