140 i 141, Uczelnia, Administracja publiczna, Jan Boć 'Administracja publiczna'

lustracyjna nie jest stróżem interesu publicznego posiadającego z tego tytułu jakieś uprawnienia samoistne. Swe uprawnienia do wykonywania zadań pub­licznych władza administracyjna czerpie z norm prawa, których sama nie stanowi.

Podkreślmy także, że w wykonywaniu zadań publicznych władza admini­stracyjna nie może ograniczać praw i wolności przyznanych obywatelowi w konstytucji. W świetle obowiązującej Konstytucji RP ograniczenia w zakre­sie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne dla bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej albo wolności i praw innych osób. Ustawowe ograniczenia, o któ­rych mowa, nie mogą z kolei naruszać istoty wolności i praw obywateli określonych w konstytucji.

Można powiedzieć, że granicą działań władzy administracyjnej w wyko­nywaniu zadań publicznych jest nie tylko prawo przedmiotowe, które określa zakres zadań i organizację ich wykonywania. Taką granicą są konstytucyjnie określone i chronione na drodze sądowej prawa i wolności obywatela.

Jak już wskazaliśmy wyżej w państwie prawa, zadania administracji pub­licznej określane są w normach prawa powszechnie obowiązującego. Normy prawne określające zadania administracji publicznej stanowią odrębną katego­rię norm prawa administracyjnego. Charakteryzują się tym, że są źródłem obowiązków administracyjnych. W wypadku norm określających zadania ad­ministracji, obowiązki administracyjne sprowadzają się zwykle do obowiązku

konkretnego zachowania się w indywidualnym przypadku, czynienia czegoś lub nieczynienia, objawienia woli.

Normy określające zadania dla administracji publicznej zawarte są w Konstytucji i ustawach. Organy administracji publicznej mogą konkretyzować normy prawne określające ich zadania. Nie mogą jednak samodzielnie stano­wić takich norm prawnych. W państwie prawa nie jest więc dopuszczalne, aby administracja publiczna sama stanowiła o własnych zadaniach. Nie jest do­puszczalne, aby administracja publiczna kreowała dla siebie zadania, okreś­lając je w aktach normatywnych stanowionych przez siebie (rozporządzenia,

uchwały, zarządzenia) z pominięciem legitymacji prawnej do ich stanowienia zawartej w Konstytucji i ustawach.

W państwie prawa, administracja publiczna nie posiada zatem swobody w decydowaniu o tym, co ma być jej zadaniami. Nie oznacza to oczywiście, że administracja publiczna nie ma wpływu na kształt i zakres zadań, które przyj­dzie jej realizować. Rząd może w drodze przyznanej mu w Konstytucji inicja­tywy ustawodawczej wpływać pośrednio na kształt i zakres realizowanych

zadań, dbając o to, aby inicjatywa mieściła się w ramach zadań określonych w Konstytucji.

140

Podkreślmy wyraźnie w tym miejscu, że administracja publiczna działa­jąca w warunkach zmieniających się zadań, to administracja realizująca zada­nia określone w Konstytucji i ustawach, nie zaś w aktach normatywnych stanowionych przez siebie.

W państwie prawa administracja publiczna nie jest zatem dysponentem zadań, które realizuje. O tym, że określone przedsięwzięcie ma stanowić zadanie administracji, decyduje w drodze ustawy niesprzecznej z konstytucją, parlament. Administracja nie ma także swobody w określeniu zakresu reali­zowanego zadania, zakres realizacji zadań jest bowiem także zdeterminowany aktami prawa rangi ustawowej.

Administracja publiczna może posiadać pewną swobodę co do sposobu realizacji zadania. Źródła i granice tej swobody zakreślone są zawsze w normach prawa stanowionych przez parlament. Nie zaś w normach prawa stanowionych przez administrację publiczną.

Różny może być sposób określenia zadań władz administracyjnych (rzą­dowych i samorządowych) w konstytucyjnym państwie prawa. Najogólniej rzecz ujmując, zadania władz administracyjnych mogą być określone w kon­stytucji albo w sposób wyraźny, albo mogą wynikać pośrednio z określonych konstrukcji konstytucyjnych, w których ujęte są cele państwa, funkcje państwa lub prawa obywateli.

Przykładem bezpośredniego określenia w konstytucji zadań administra­cyjnych może być art. 146 ust. l pkt 7 Konstytucji RP, zgodnie z postanowie­niami którego Rada Ministrów zapewnia bezpieczeństwo państwa oraz porzą­dek publiczny.

Przykładem pośredniego określenia zadań władzy administracyjnej może być art. 72 ust. 2 Konstytucji RP zgodnie z którym dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych. Z takiej konstrukcji podmiotowego prawa dziecka pozbawionego opieki rodzicielskiej wyrasta obowiązek władzy administracyjnej do udzielania opieki i pomocy dziecku pozbawionemu opieki rodzicielskiej.

W Rzeczypospolitej Polskiej do zadań publicznych określonych konstytu­cyjnie należy zaliczyć: zapewnienie bezpieczeństwa obywateli, zapewnienie bezpieczeństwa i nienaruszalności granic państwa, udzielanie pomocy Pola­kom zamieszkałym za granicą, opieka nad obywatelami polskimi podczas pobytu za granicą, opieka nad weteranami walki o niepodległość, prowadzenie polityki zmierzającej do pełnego zatrudnienia, nadzór nad warunkami wyko­nywania pracy, zapewnienie szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobie­tom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku, zwalczanie chorób epidemiologicznych i zapobieganie negatywnym dla zdro­wia skutkom degradacji środowiska, ochrona środowiska, udzielanie osobom niepełnosprawnym pomocy w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobieniu do

141