Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
Wykład 5-6(3)
SIEDLISKO ROŚLIN UPRAWNYCH CZ.2
OSTATNIO: czynnik topograficzny
Postępowanie w sytuacji zagrożenia erozją wodna w PL:
Nie ogranicza się do terenów górskich i podgórskich, ale także sprowadza się do terenów nizinnych, gdzie są jakiekolwiek nierówności równinne
Przeciwdziałanie erozji wodnej na zboczach:
- pola winny być zajęte jak najdłużej przez roślinność w ciągu roku, szczególnie w okresie jesień-wiosna
- dominować powinna roślinność wieloletnia: łąki, pastwiska
- uprawa zboża ozimego zamiast jarego(rzepak)
- stosowanie roślin okrywowych
- unikanie okopowych i innych roślin uprawianych w szerokich rzędach
- długie boki pól powinny przebiegać wzdłuż warstw, tzw. pola wstęgowe
- pola bez roślinności zimą nie mogą znajdować się na stoku pod sobą
- nie stosowanie orki, unikanie spulchniania gleby
Pozytywne oddziaływanie czynnika biotycznego na roślinę uprawną:
1. Działalność drobnoustrojów glebowych:
· Mineralizacja su borg w glebie -> uwalnianie zw prostych, nieorganicznych
· Udział w tworzeniu próchnicy: zamiana w bezpostaciową masę pod ściółką
· Uwalnianie form przyswajalnych przez rosliny składników z nieorganicznych związków nieprzyswajalnych
· Symbioza: bakterie brodawkowe – wiązanie N atmosferycznego
· Poprawa odżywiania roślin przez zjawisko mikoryzy
· Poprawa struktury gleby, aeracji i infiltracji wody
· Działanie negatywne ma org szkodliwe, np. rozkład nasion chwastów
2. Działanie innych organizmów:
· Dżdżownice – produkcja humusu i drążenie kanałów
· Owady zapylające rośliny
· Naturalni wrogowie szkodników roślin uprawnych:
- owady zjadające owady, np. biedronka – mszycę
- ptaki drapieżne polujące na gryzonie
· drzewa i krzewy – poprawa mikroklimatu siedliska
Negatywne oddziaływanie czynnika biotycznego na roślinę uprawną:
1. Chwasty segetalne
2. Choroby roślin:
- wirusowe: wirus S ziemniaka
- bakteryjne: bakterioza pierścieniowa ziemniaka
- grzybowe: rdze zbóż
3. Szkodniki:
- nicienie: mątwik zbożowy
- stawonogi: stonka
- mięczaki: ślimaki
- kręgowce: gawron, wrona, mysz polna, zając
Woda w życiu rośliny uprawnej:
Coroczne wahania plonów roślin rolniczych w PL – widoczne w statystykach GUS – zależą od dostępności wody, czyli od:
- sumy opadów w ciągu sezonu wegetacyjnego
- rozkład opadów = ich częstotliwość
Niedobór wody = susza:
1. Przyczyny:
- mała ilość opadów
- niski poziom zwierciadła wody gruntowej
- mała retencja wodna gleby, w glebach piaszczystych = zatrzymywanie wody w glebie
2. Skutki:
- nierównomierne lub opóźnione wschody roślin
- ograniczenie lub zahamowanie wzrostu: rośliny niskie, wiotkie
- skrócony okres wegetacji roślin – szybsze dojrzewanie
- niski plon rolniczy
3. Inne skutki:
- niewykorzystanie składników z nawozów mineralnych
- zahamowanie działania herbicydów doglebowych
- wolny rozkład herbicydów w glebie – zagrożenie dla następnej rośliny uprawnej
- trudności w uprawie roli
Nadmiar wody:
1. Przyczyny nadmiaru wody:
- nadmierne opady
- niekorzystne właściwości fizyczne gleby – słabe przesiąkanie: gleby gliniaste, podeszwa płużna(gleby słaboprzepuszczalne)
- niekorzystne położenie pola lub jego części skutkujące podtopieniem: w zagłębieniu terenu, w dolinie rzecznej, u podnóża pagórków
2. Skutki nadmiaru wody w glebie we wczesnym okresie wegetacji:
- brak wschodów roślin
- ograniczenie lub zahamowanie wzrostu
- żółknięcie liści
- zamieranie roślin
3. Skutki nadmiernych opadów w późniejszym okresie wegetacji:
- wyleganie
- porażenie roślin chorobami grzybowymi
- porastanie ziarna w kłosach – kiełkowanie w kłosach
- niska jakość plonu
4. Inne skutki nadmiernych opadów:
- wypłukiwanie składników pokarmowych z gleby do wód gruntowych
- trudności w uprawie roli
Postacie wody glebowej:
1. Woda kapilarna: mała kapilara, po przyłożeniu do zwierciadła wody, wciąga ją:
- podstawowe źródło wody dla roślin!
- wypełnia przestwory kapilarne gleby
- porusza się we wszystkich kierunkach dzięki napięciom powierzchniowym
- wysokość podsiąku zależy od średnicy kapilar: im węższe, tym wyższy podsiąk
a) podparta:
- woda podsiąka do góry, ale nie zawsze zwierciadło obecne jest tak wysoko, że podsiąk kapilarny ma znaczenie;
- połączona ze zwierciadłem wody gruntowej ^
- ma znaczenie wiosną i po obfitych opadach
b) zawieszona:
- bez połączenia z wodą gruntową – „zawieszona na meniskach”
- ma największe znaczenie
- pojawia się w glebie po każdych opadach
2. Woda grawitacyjna = przesiąkająca:
- pojawia się w czasie opadów dreszczów
- przemieszcza się porami większymi od kapilarnych w głąb gleby
- niedostępna dla roślin
- w czasie spływu jej część zamienia się w wodę kapilarną
3. Woda gruntowa:
- tworzy zwierciadło wody na warstwie nieprzepuszczalnej gleby
4. Woda błonkowata:
- otacza cienką błonką cząstki gleby
- wyściela pory kapilarne
- niedostępna dla roślin
5. Woda higroskopowa:
- najsilniej związana z cząsteczkami gleby
- niedostępna dla roślin
6. Para wodna
Regulowanie warunków wodnych w siedlisku:
1. Nawadnianie i odwadnianie gleby = melioracje
2. Dostosowanie użytków rolnych oraz gatunków roślin uprawnych do warunków wilgotnościowych siedliska:
- łąki i pastwiska przy wysokim poziomie wody gruntowej
- grunty orne przy niskim poziomie wody gruntowej
3. Przykrywanie gleby chroniące przed nieużytecznym parowaniem, np. słomą = mulczowanie słomą
4. Właściwa uprawa roli
Udział elementów składowych wierzchniej warstwy gleby pyłowej:
45% części mineralne
25% woda
25% powietrze
5% substancja organiczna
Najważniejsze czynniki kształtujące żyzność gleby:
1. Substancja organiczna gleby = wszystko, co zawiera C-organiczny
- rozkładające się resztki roślinne
- fauna i flora
- próchnica glebowa – mieszanina koloidów organicznych sorbujących składniki pokarmowe
2. Mienerały ilaste:
- najdrobniejsze cząstki gleby o właściwościach koloidalnych
- wymiary: 0,01 – 5,0 mikronów
- powierzchnia właściwa 5 – 800 m2/g
- bardzo duża sorpcja składników pokarmowych
3. Zasobność gleby w składniki pokarmowe – makro – i mikroelementy, zapewniająca potrzeby roslin uprawnych:
- obecne w substancji organicznej i zabsorbowane przez minerały ilaste
- znajdujące się w roztworze glebowym
4. Struktura gruzełkowata gleby – obecność agregatów glebowych, powstałych przez sklejenie koloidów glebowych na cząstki fazy stałej gleby. Warunkuje ona:
- właściwe stosunki powietrzno-wodne i cieplne gleby
- aktywność biologiczną gleby
- łatwą penetrację korzeni
- łatwą uprawę roli