Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
"Podręcznik nawigacji lotniczej" - W. Wyrozumski
Nawigacyjne zasady wykonywania lotu.
(str. 487 "Podręcznik nawigacji lotniczej" W. Wyrozumski.)
13.1 OGOLNE ZASADY NAWIGOWANIA STATKU POWIETRZNEGO
Nawigowaniem statku powietrznego nazywa się zespół czynności nawigacyjnych załogi od chwili startu do chwili lądowania, mających na celu ustalanie pozycji statku, prowadzenie go w zamierzonym kierunku oraz zapewnienie przylotu do punktu przeznaczenia w nakazanym czasie.
Podczas wykonywania każdego lotu załoga powinna przestrzegać podstawowych ogólnych zasad nawigowania statków powietrznych, a mianowicie:
- wykonywać lot zgadnie z dokonanym na ziemi obliczeniem latu i nawigacyjnym planem lotu,
- prowadzić ciągłą kontrolę kursu, prędkości wysokości i czasu lotu,
- stale zachowywać orientację geograficzną, wykorzystując odpowiednio do tego celu wszystkie dostępne urządzenia techniczne i przybliżone obliczenia w pamięci,
- we właściwym czasie korygować odchylenia statku od nakazanego kierunku lotu i błędy czasu dolotu do punktów trasy lotu, a w szczególności czasu dolotu do punktu przeznaczenia. Do każdego lotu, nawet po tej samej trasie, należy przygotowywać się równie starannie i wszechstronnie jak do pierwszego lotu.
Dla każdego lotu nietrasowego (lot po kręgu, do strefy pilotażu itp.) należy uprzednio przewidzieć i przemyśleć manewr, który powinno się nanieść na mapę czy schemat lub dokładnie opanować pamięciowo.
Lot po nakazanej linii drogi ułatwia nawigowanie statku powietrznego, ponieważ załoga może zawczasu na ziemi wykonać niezbędne obliczenia nawigacyjne.
Podczas lotu statek powietrzny może odchylić się ad nakazanej linii drogi. Odchylenie to, a także niedokładny w czasie przelot podstawowych punktów trasy, może nastąpić w wyniku: błędnych odczytów wskazań przyrządów, nie uwzględniania poprawek na błędy przyrządów, błędów w obliczeniach i pomiarach nawigacyjnych, niedokładnego utrzymywania nawigacyjnych elementów lotu, a także w wyniku nie uwzględniania zmian wiatru. W związku z tym, w celu dokładnego wykonania lotu po nakazanej trasie i przylotu nad punkt przeznaczenia w nakazanym (obliczonym) czasie załoga powinna w czasie lotu stale prowadzić orientację geograficzną i kontrolę drogi oraz wprowadzać konieczne poprawki do ustalonych elementów lotu (reżymu lotu). W celu wykonania określonego zadania, zwiększenia niezawodności i dokładności nawigowania statku powietrznego po nakazanej trasie oraz przylotu nad określone punkty w nakazanym czasie, załoga powinna kompleksowo wykorzystywać najefektywniejsze w danej nawigacyjnej sytuacji lotu metody i urządzenia nawigowania statku powietrznego.
Dokładność wykonania lotu po nakazanej trasie powinna mieścić się w granicach tolerancji określonych dla danego lotu lub zadania.
W załodze wieloosobowej funkcje związane z nawigowaniem statku są podzielone między kilku członków załogi (dowódcę statku powietrznego, drugiego pilota, nawigatora). Natomiast pilot jednomiejscowego statku powietrznego musi sam wykonywać wszystkie czynności związane z pilotowaniem i nawigowaniem, obserwacją przestrzeni powietrznej, kontrolą i sterowaniem pracą silnika(ów) i utrzymywaniem miejsca w grupie.
Niektórych czynności nawigacyjnych pilot statku jednomiejscowego nie maże wykonać w czasie lotu (zwłaszcza gdy na pokładzie nie ma autopilota). Dotyczy to wykreślania linii pozycyjnych, nowej trasy itp. Z tego też względu, w przypadku pilota statku jednomiejscowego, szczególnego znaczenia nabiera umiejętność wykonywania obliczeń pamięciowych oraz przybliżonego, „na oko", określania kierunków i odległości na mapie i w terenie.
Podczas każdego lotu czynności związane z nawigowaniem statku powietrznego wykonuje się w pewnej określonej dla danego. lotu kolejności, ustalonej w nawigacyjnym planie lotu.
13.2 NAWIGACYJNE ETAPY LOTU
Każdy lot można pod względem nawigacyjnym podzielić na etapy.
Na przykład:
1) lot po kręgu nadlotniskowym:
- start i wznoszenie do określonej wysokości,
- lot po trasie kręgu nadlotniskowego,
- podejście do lądowania i lądowanie.
2) lot da strefy pilotażu:
- start i wznoszenie do określonej wysokości,
- dolot do strefy,
- wykonanie zadanie w strefie,
- dolot do lotniska,
- podejście do lądowania i lądowanie.
3) lot po trasie zamkniętej (np. nawigacyjny lot szkoleniowy lub treningowy):
- start i wznoszenie do określonej wysokości,
- dolot do WPT,
- lot po trasie,
- dolot do KPT,
- dolot do lotniska,
- podejście do lądowania i lądowanie.
4) lot po trasie na wykonanie zadania:
- start i wznoszenie do określonej wysokości,
- dolot do WPT,
- lot po trasie do PWZ (celu),
- wykonanie zadania,
- dolot do WPTP,
- lot po trasie powrotnej,
- dolot do KPT,
- dolot do lotniska,
- podejście do lądowania i lądowanie.
W przypadku wykonywania lotu grupowego dochodzą etapy:
- zbiórka grupy,
- rozpuszczenie grupy do lądowania.
Ponadto mogą występować dodatkowe etapy:
- etap manewru zapewniającego , przylot w nakazanym czasie nad określony punkt na trasie lub na lotnisko,
- etap związany z pomiarem nawigacyjnych elementów lotu
(tzw. etap kontrolny - EK).
13.3 NAWIGOWANIE STATKU POWIETRZNEGO PO ODCINKACH PROSTOLINIOWYCH I PO ŁUKACH
Nawigowanie statku powietrznego, zarówno podczas lotu poziomego jak i podczas wznoszenia (zniżania), może odbywać się po odcinkach prostoliniowych albo po łukach. W obydwu przypadkach czynności nawigacyjne załogi są w zasadzie analogiczne i powtarzają się na kolejnych odcinkach (łukach) w zależności od konkretnej nawigacyjnej sytuacja lotu.
13.3.1 NAWIGOWANIE STATKU POWIETRZNEGO PO ODCINKU PROSTOLINIOWYM
Czynności załogi podczas nawigowania statku powietrznego po odcinku prostoliniowym:
1) określenie przed osiągnięciem punktu początku odcinka nawigacyjnego reżymu lotu: K, V, H, VZ i nakazanego czasu przelotu odcinka,
2) odlot .ad punktu początku odcinka z ustalonym nawigacyjnym reżymem lotu,
3) utrzymywanie nawigacyjnego reżymu lotu,
4) kontrola utrzymywania nawigacyjnego reżymu lotu, 5) kontrola drogi według kierunku i odległości,
6) poprawienie kierunku w przypadku odchylenia od nakazanego kierunku lotu,
7) określenie przewidywanego czasu przylotu do końcowego punktu odcinka,
8) poprawienie nawigacyjnego reżymu lotu (K, V, VZ) w przypadku stwierdzenia, że przylot do końcowego punktu odcinka nastąpi wcześniej lub później od czasu obliczonego lub nakazanego (jeżeli nakazany jest czas przylotu nad punkt),
9) określenie rzeczywistego czasu przelotu nad końcowym punktem odcinka.
13.3.2 NAWIGOWANIE STATKU POWIETRZNEGO PO ŁUKU
Czynności załogi podczas nawigowania statku powietrznego po łuku:
1) określenie przed osiągnięciem punktu początku łuku nawigacyjnego reżymu lotu: V, β, ω, H, VZ i nakazanego czasu przelotu łuku oraz początkowego i końcowego kursu lotu,
odlot od punktu początku łuku,
3) utrzymywanie nawigacyjnego reżymu lotu,
4) kontrola utrzymywania nawigacyjnego reżymu lotu,
5) kontrola drogi według kierunku i odległości,
6) poprawienie V oraz w przypadku odchyleń od wymaganej szybkości zmiany kierunku lotu w, w celu wyprowadzenia statku na żądany kierunek,
7) określenie przewidywanego czasu przylotu do , końcowego punktu łuku,
8) poprawienie nawigacyjnego reżymu lotu (V, β, VZ) w przypadku stwierdzenia, że przylot nad końcowy punkt łuku nastąpi wcześniej lub później od czasu obliczonego lub nakazanego (jeżeli nakazany jest czas przylotu nad punkt),
9) określenie rzeczywistego czasu przelotu nad końcowym punktem łuku.
13.4 WYKONANIE LOTU PO NAKAZANEJ TRASIE
13.4.1 DOLOT DO PODSTAWOWEGO PUNKTU TRASY
Jednym z istotnych warunków dokładności wykonania całego lotu po nakazanej trasie jest dokładny co do miejsca, kierunku i czasu przelot nad podstawowymi punktami trasy.
Dolot do podstawowego punktu trasy (WPT; WPTP, PZK) można wykonać według:
- orientacji wzrokowej,
- kursu równego nakazanemu kątowi drogi,
- kursu obliczonego z uwzględnieniem kąta znoszenia,
- urządzeń radiotechnicznych (pokładowych, naziemnych),
...