Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
Kurs Protela
S p o t k a n i a
z P r o t e l e m 9 9 S E
Spotkanie 13
Na kolejnych spotkaniach projektujemy płytkę do przystawki uruchomieniowej i przy okazji znów się czegoś nauczymy. Omówimy
też sprawę wydruków. Komplet materiałów do opisanych ćwiczeń można znaleźć na naszej stronie internetowej w projekcie
Przystawka.ddb.
Wydruki płytki
W przypadku płytki drukowanej sprawa jest
nieco bardziej skomplikowana. I nic dziwne−
go, bo twórcy Protela zadbali o to, by kon−
struktor mógł wydrukować dowolne warstwy
projektu, które są mu potrzebne. Wcale nie
jest to trudne, trzeba tylko poznać i przyzwy−
czaić się do specyficznego sposobu przygo−
towywania wydruków. Zdziwienie początku−
jących budzi fakt, że wydruków nie dokonu−
je się, mając na ekranie projekt płytki, jak to
było w przypadku schematu. Najpierw, ma−
jąc na ekranie płytkę, trzeba wykonać polece−
nie
F– P
(
File, Print/Preview
). Spowoduje to
utworzenie nowego dokumentu, mającego
rozszerzenie .PPC (
Power Print Configura−
tion
). Na ekranie pojawi się domyślny wy−
druk płytki. Co ważne i ciekawe, dokument
.PPC nie zawiera kopii płytki. Zawiera tylko
opis, co i jak ma zostać wydrukowane. Na
podstawie takich danych konfiguracyjnych
program na bieżąco opracowuje materiał do
wydruku na podstawie zaprojektowanej
wcześniej płytki i pokazuje na ekranie, jak
będzie wyglądał wydruk, a właściwie wydru−
ki, bo zwykle drukujemy kilka.
Utwórz więc plik PPC poleceniem
F– P
i koniecznie kliknij zakładkę
Browse
w lewym panelu. Ekran będzie wyglądał
mniej więcej, jak na
rysunku 76
.
Na razie domyślnie utworzony został je−
den wydruk: nazywa się
Multilayer Compo−
site Print
, czyli rysunek złożeniowy wszyst−
kich istotnych warstw. Jest on przygotowany
dla domyślnej drukarki komputera, w moim
przypadku HP 2000C.
Kliknij prawym klawi−
szem myszy gdziekolwiek
w lewym panelu i wybierz
Insert Printout
, czyli
wstaw, dodaj nowy wy−
druk, jak pokazuje
rysu−
nek 77
. Pojawi się spora
ramka. W górnym okienku
Printout Name
wpisz własną nazwę wydruku,
np.
Sciezki
(dla zasady nie używaj typowo
polskich liter). Ponieważ ma to być warstwa
ścieżek, w prawym oknie
Layers
dodaj war−
stwę
Bottom Layer
. Kliknij przycisk
Add
i w nowym oknie (
Printout Properties
) roz−
wiń okienko
Print Layer Type
i wybierz tam
warstwę
Bottom Layer
i kliknij OK. Zaznacz
istniejącą warstwę
Top Layer
, klikając na niej.
Usuń ją, klikając
Remove
i potwierdzając de−
cyzję (
Ye s
). Oprócz samych ścieżek dodaj je−
szcze do wydruku dwie warstwy: obrys w war−
stwie
Keep Out Layer
oraz
Multilayer
, czyli
punkty lutownicze. Dodasz je, klikając jak po−
przednio
Add
i wybierając kolejno te warstwy
w rozwiniętym okienku
Print Layer Type
.
Jeśli planujesz ręczne malowanie ścieżek
i punktów, musisz mieć wydruk lustrzany.
Z lewej strony okna zaznacz więc opcję
Mir−
ror Layers
. Wydruk będzie wyglądał ładniej,
jeśli będą widoczne otwory. Zaznacz więc też
Rys. 77
opcję
Show Holes
(pokaż otwory). Wydruk
powinien być kontrastowy, więc poniżej za−
znacz, że wydruk ma być czarno−biały
(
Black&White
). Wygląd ramki po zmianach
pokazuje
rysunek 78
. Kliknij
Close
. W le−
wym panelu pojawi się nowy wydruk –
Sciezki
, a w prawym panelu zobaczysz pod−
gląd wydruku. Ekran będzie wyglądał mniej
więcej jak na
rysunku 79
. Płytka wygląda
dziwnie. Czy wiesz, dlaczego nie widać
wszystkich otworów?
Oczywiście! Protel ko−
lejno rysuje warstwy i gór−
na warstwa ścieżek prze−
słania otwory, które prze−
cież w sumie znajdują się
na „dolnej” warstwie
Mul−
tilayer
. Trzeba zmienić
kolejność warstw: w le−
wym panelu kliknij „pra−
wą myszą” wydruk
Sciez−
ki
i tym razem wybierz
Properties
. Otworzy się
znane Ci już okno. Kolejność warstw zmienisz
łatwo: zaznacz warstwę
Multilayer
klikając ją,
a potem dwa razy kliknij przycisk
Move Up
, by
uzyskać kolejność jak na
rysunku 80
. Po klik−
nięciu
OK
na ekranie pojawi się potrzebny
nam obraz jak na
rysunku 81
.
Taki wydruk możesz wykorzystać do
ręcznego malowania ścieżek, ale też do wy−
wiercenia potrzebnych otworów. Ale szcze−
rze mówiąc, do wiercenia otworów przydał−
by się inny, dokładniejszy wydruk. Zróbmy
go! Kliknij „prawą myszą” gdziekolwiek
w lewym panelu i znów wybierz
Insert Prin−
tout
. Dodaj potrzebne warstwy:
Keep Out
Rys. 79
Rys. 80
Rys. 78
Rys. 76
24
Elektronika dla Wszystkich
Kurs Protela
Layer
oraz
Drill Guide
, a usuń domyślną
To p
Layer
. Wykorzystaj warstwę
Drill Guide
,
a nie
Drill Drawing
. Jeśli będziesz wiercić od
strony druku, zaznacz opcję
Mirror Layers
,
by okno wyglądało jak na
rysunku 82
. Po
kliknięciu OK uzyskasz podgląd wydruku,
jak na
rysunku 83
. Zwróć uwagę, że wiel−
kość krzyżyka wskazuje na średnicę otworu.
Do pełni szczęścia potrzebujemy jeszcze
wydruku warstwy opisu (
Top Overlay
). Wy−
drukujemy go na papierze samoprzylepnym
i nakleimy na płytkę. Znów po kliknięciu „pra−
wą myszą” w lewym panelu otwórz okno no−
wego wydruku i zmień je według
rysunku 84
i kliknij
Close
. Pojawi się potrzebny wydruk.
I to w zasadzie wszystko, jednak my
wrócimy jeszcze do pierwszego wydruku
Multilayer Composite Print
– kliknij go w le−
wym panelu. Dokładnie się mu przypatrz. Po−
majstrujemy przy nim trochę. W lewym pane−
lu kliknij ten wydruk „prawą myszą” i wy−
bierz
Properties
. W otwartym tak znajomym
oknie zmień nazwę na np.
Wszystko
. Ja mam
kolorową drukarkę HP2000, więc dla fantazji
chcę mieć dodatkowo kolorowy wydruk
wszystkich istotnych warstw. Domyślne usta−
wienia nie są jednak zbyt dobre. Przede wszy−
stkim włącz wyświetlanie otworów i zmień
kolejność warstw, jak pokazuje
rysunek 85
.
Możesz też zmienić kolory wyświetlania
poszczególnych warstw poleceniem
T–
P
(
Tools, Preferences
). Otworzysz okno
z trzema zakładkami. Środkowa pozwala
zmienić kolory oraz stopnie szarości (w try−
bie
Gray Scale
). Aby zmienić kolor danej
warstwy, kliknij nie nazwę warstwy, tylko jej
kolor. Otworzysz nowe okno, w którym
wybierzesz nowy kolor (np. podwójnym
kliknięciem). Wygląd obu okien pokazuje
rysunek 86
. Ja wybrałem kolory, jak pokazu−
je
rysunek 87
.
W lewym panelu mam teraz określone
cztery wydruki, jak pokazuje
rysunek 88
.
Możesz wydrukować je pojedynczo polece−
niem
F– U
(
File, Print Current
) albo lepiej
wszystkie poleceniem
F– P
(
File, Print All
).
Jeśli kiedyś otworzysz plik PPC, a na ekra−
nie w prawym panelu będzie tylko maleńki
znaczek w lewym górnym rogu, powiększ
obraz: najpierw
Z– A
, potem dodatkowo
Z– I
.
Uwaga! Ważne!
Dany użytkownik po−
trzebuje takich samych wydruków dla każdej
Rys. 83
Rys. 84
Rys. 81
Rys. 82
Rys. 85
Rys. 86
Elektronika dla Wszystkich
25
Kurs Protela
projektowanej płytki. Nie musi jednak za
każdym razem mozolnie dodawać wydruków
do pliku PPC i ustawiać ich właściwości.
Może to zrobić raz, tworząc wzorcowy plik
PPC dla dowolnej płytki, a potem będzie ko−
piować ten plik z ustawieniami. Jest to o tyle
wygodne, że w pliku PPC nie ma żadnej kon−
kretnej płytki. Plik ten zawiera tylko infor−
macje konfiguracyjne, co i jak wydrukować
oraz informację, z jakiej płytki korzystać.
można prościej zaimportować go do dowol−
nego projektu.
Warto też wiedzieć, że poszczególne wy−
druki możesz skopiować przez schowek
Windows do innej aplikacji (Word, Corel,
itp.). Mając na ekranie w prawym panelu po−
trzebny wydruk, wykonaj polecenie
E–
C
(
Edit, Copy
), przełącz się do innej aplika−
cji i wklej (lepiej wklej specjalnie) do doku−
mentu. Szybko przekonasz się, że nie zawsze
jest to skuteczna metoda.
Wszystkie wydruki można też wyeksporto−
wać jako pliki wektorowe w formacie WMF
(16−bitowy) lub EMF (32−bitowym). Po pole−
ceniu
F– E
(
File, Export
) otworzy się okno,
w którym wpiszesz, gdzie ma zostać umie−
szczony katalog z plikami. W dolnym okienku
(
Create Enhanced Metafile
) ustawisz, czy ma
to być „zwykły” WMF, czy EMF. Potem te
pliki możesz zaimportować do innych progra−
mów. Zapewne i tu przekonasz się, że niekie−
dy wyniki bywają co najmniej dziwne.
Jeszcze inną możliwością jest zainstalo−
wanie w roli drukarek sterowników do two−
rzenia plików PDF czy postscriptowych. Te
sposoby przydatne są głównie profesjonali−
stom, którzy chcieliby wykonać klisze nie
za pomocą fotoplotera, tylko na naświetlarce.
W przypadku zainstalowania takiej wirtu−
alnej drukarki trzeba wygenerować z płyt−
ki.pcb oddzielny plik .PPC, zmieniając na−
zwę tego, który przeznaczony jest dla zwy−
kłej drukarki. Po stworzeniu drugiego pliku
PPC trzeba wybrać inną drukarkę, np. pole−
ceniem
F– R
(
File, Setup Printer
).
jest plikiem tekstowym z nagłówkiem PCB
FILE 6 VERSION 2.80, jednak nie można go
w prosty sposób „ręcznie” zamienić na uboż−
szy format Autotraksa (z nagłówkiem PCB
FILE 4). Można go natomiast otworzyć za
pomocą programu TraxMaker, którego 30−
dniowa wersja testowa też jest dostępna
w firmie Altium (dawniej Protel). Pliki zapi−
sane przez TraxMaker są to pliki takie, jak
spod Autotraxa.
Jeśli taka droga nie jest możliwa, trzeba
z programu Protel wygenerować pliki dla au−
tomatu wiertarskiego (NC Drill) oraz dla fo−
toplotera (w formacie Gerber) lub naświetlar−
ki postscriptowej. Wykorzystuje się do tego
rodzaj kreatora, uruchamiany z poziomu
płytki poleceniem
F– M
(
File, CAM Mana−
ger
). Opis tych zagadnień i rozlicznych moż−
liwości wykracza jednak poza ramy cyklu.
W każdym razie z producentem płytek
warto i trzeba ustalić liczne szczegóły, takie
jak sposób oznaczania obrysu płytki, sposób
cięcia płytek, ewentualne ograniczenia doty−
czące średnicy otworów. Czy podana w pliku
PCB średnica otworu w płytce dwustronnej
z metalizowanymi otworami to średnica
wiertła czy rzeczywista średnica metalizowa−
nego otworu (zwykle mniejsza od średnicy
wiertła o ok. 0,1mm). Czy projektant płytki
sam ma „rozmnożyć” płytki i złożyć w for−
matkę o konkretnych wymiarach?
Zalecane odstępy „miedzi” równe 12mil to
wartość bezpieczna, akceptowana przez
wszystkie zakłady. Jeśli ktoś chciałby zmniej−
szyć minimalne odstępy, powinien skonsulto−
wać się w tej sprawie z producentem płytek.
I to już koniec cyklu o pakiecie projekto−
wym Protel 99SE. Na kolejnych spotkaniach
omówiliśmy zagadnienia najbardziej podsta−
wowe i praktyczne, a pominęliśmy ogromną
ilość dodatkowych szczegółów. Wyposażony
w podstawową wiedzę (i ewentualnie
w słownik angielsko−polski) możesz śmiało
badać dalsze możliwości Protela. A pozosta−
ło do zbadania niemało. Nie wspomniałem
wcale o możliwości trójwymiarowej wizuali−
zacji płytki – z poziomu płytki poleceniem
V– 3
(
View, Board in 3D
). Nic nie mówili−
śmy o możliwościach programowania ele−
mentów PLD. Pominęliśmy wiele zagadnień
dotyczących symulacji.
Zachęcam Cię do samodzielnego „drąże−
nia” Protela. Ale przede wszystkim wypracuj
sobie własny styl pracy, począwszy od sche−
matu ideowego, przez symulację do projektu
płytki.
Rys. 87
Możesz skopiować plik
PPC między projektami, na
przykład otwierając w Prote−
lu dwa projekty i najzwyczaj−
niej przeciągając myszką
ikonkę pliku PPC do folderu
Documents
drugiego projek−
tu, jak pokazuje
rysunek 89
.
Kliknięcie na ikonce tak sko−
piowanego pliku PPC otwo−
rzy okno, w którym wybie−
rzesz nowy plik PCB, bo
przecież w tym drugim pro−
jekcie nie ma pliku PCB
z projektu źródłowe−
go – wybierz plik
PCB, który będzie
podstawą wydruków
i kliknij OK. Na
ekranie powinny po−
jawić się nowe wy−
druki. Jeśli się to nie
stanie, w lewym pa−
nelu pod zakładką
Browse
kliknij
Pro−
cessPCB
.
Możesz też w do−
wolnej chwili zmienić płytkę, która jest pod−
stawą wydruków poleceniem
T– B
(
Tools,
Select Target Board
) na inną zawartą w tym
samym projekcie.
Z takich możliwości kopiowania pliku
PPC na pewno chętnie skorzystasz, a przy
okazji samodzielnie sprawdzisz, czy nie
Rys. 88
Rys. 89
Współpraca
z wytwórcą płytek
Hobbyści wykonują płytki w warunkach do−
mowych na podstawie zwyczajnych wydru−
ków. Inni zlecają wykonanie płytek więk−
szym i mniejszym firmom. Wtedy przede
wszystkim trzeba się upewnić, czy dany pro−
ducent przyjmie pliki PCB z Protela. Nie
każdy zakład potrafi z nich skorzystać. Jeśli
takiej możliwości nie ma, należy dokładnie
ustalić z wytwórcą, w jakiej postaci przyjmie
on projekt. Często może on przyjąć plik
PCB, ale nie w formacie Protela, tylko Auto−
traxa (który obecnie ma status Freeware).
Niestety, Protel 99SE nie może bezpośrednio
zapisać płytki w formacie Autotraxa (o ile
dobrze pamiętam, taką możliwość miała jed−
na z poprzednich wersji, jeszcze przed wersją
Protel 98). Niektórzy radzą sobie, eksportu−
jąc płytkę (
F– E
) w formacie
Protel PCB 2.8
ASCII File
. Plik w formacie Protel 2.8 ASCII
Piotr Górecki
REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA
26
Elektronika dla Wszystkich
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl hannaeva.xlx.pl
S p o t k a n i a
z P r o t e l e m 9 9 S E
Spotkanie 13
Na kolejnych spotkaniach projektujemy płytkę do przystawki uruchomieniowej i przy okazji znów się czegoś nauczymy. Omówimy
też sprawę wydruków. Komplet materiałów do opisanych ćwiczeń można znaleźć na naszej stronie internetowej w projekcie
Przystawka.ddb.
Wydruki płytki
W przypadku płytki drukowanej sprawa jest
nieco bardziej skomplikowana. I nic dziwne−
go, bo twórcy Protela zadbali o to, by kon−
struktor mógł wydrukować dowolne warstwy
projektu, które są mu potrzebne. Wcale nie
jest to trudne, trzeba tylko poznać i przyzwy−
czaić się do specyficznego sposobu przygo−
towywania wydruków. Zdziwienie początku−
jących budzi fakt, że wydruków nie dokonu−
je się, mając na ekranie projekt płytki, jak to
było w przypadku schematu. Najpierw, ma−
jąc na ekranie płytkę, trzeba wykonać polece−
nie
F– P
(
File, Print/Preview
). Spowoduje to
utworzenie nowego dokumentu, mającego
rozszerzenie .PPC (
Power Print Configura−
tion
). Na ekranie pojawi się domyślny wy−
druk płytki. Co ważne i ciekawe, dokument
.PPC nie zawiera kopii płytki. Zawiera tylko
opis, co i jak ma zostać wydrukowane. Na
podstawie takich danych konfiguracyjnych
program na bieżąco opracowuje materiał do
wydruku na podstawie zaprojektowanej
wcześniej płytki i pokazuje na ekranie, jak
będzie wyglądał wydruk, a właściwie wydru−
ki, bo zwykle drukujemy kilka.
Utwórz więc plik PPC poleceniem
F– P
i koniecznie kliknij zakładkę
Browse
w lewym panelu. Ekran będzie wyglądał
mniej więcej, jak na
rysunku 76
.
Na razie domyślnie utworzony został je−
den wydruk: nazywa się
Multilayer Compo−
site Print
, czyli rysunek złożeniowy wszyst−
kich istotnych warstw. Jest on przygotowany
dla domyślnej drukarki komputera, w moim
przypadku HP 2000C.
Kliknij prawym klawi−
szem myszy gdziekolwiek
w lewym panelu i wybierz
Insert Printout
, czyli
wstaw, dodaj nowy wy−
druk, jak pokazuje
rysu−
nek 77
. Pojawi się spora
ramka. W górnym okienku
Printout Name
wpisz własną nazwę wydruku,
np.
Sciezki
(dla zasady nie używaj typowo
polskich liter). Ponieważ ma to być warstwa
ścieżek, w prawym oknie
Layers
dodaj war−
stwę
Bottom Layer
. Kliknij przycisk
Add
i w nowym oknie (
Printout Properties
) roz−
wiń okienko
Print Layer Type
i wybierz tam
warstwę
Bottom Layer
i kliknij OK. Zaznacz
istniejącą warstwę
Top Layer
, klikając na niej.
Usuń ją, klikając
Remove
i potwierdzając de−
cyzję (
Ye s
). Oprócz samych ścieżek dodaj je−
szcze do wydruku dwie warstwy: obrys w war−
stwie
Keep Out Layer
oraz
Multilayer
, czyli
punkty lutownicze. Dodasz je, klikając jak po−
przednio
Add
i wybierając kolejno te warstwy
w rozwiniętym okienku
Print Layer Type
.
Jeśli planujesz ręczne malowanie ścieżek
i punktów, musisz mieć wydruk lustrzany.
Z lewej strony okna zaznacz więc opcję
Mir−
ror Layers
. Wydruk będzie wyglądał ładniej,
jeśli będą widoczne otwory. Zaznacz więc też
Rys. 77
opcję
Show Holes
(pokaż otwory). Wydruk
powinien być kontrastowy, więc poniżej za−
znacz, że wydruk ma być czarno−biały
(
Black&White
). Wygląd ramki po zmianach
pokazuje
rysunek 78
. Kliknij
Close
. W le−
wym panelu pojawi się nowy wydruk –
Sciezki
, a w prawym panelu zobaczysz pod−
gląd wydruku. Ekran będzie wyglądał mniej
więcej jak na
rysunku 79
. Płytka wygląda
dziwnie. Czy wiesz, dlaczego nie widać
wszystkich otworów?
Oczywiście! Protel ko−
lejno rysuje warstwy i gór−
na warstwa ścieżek prze−
słania otwory, które prze−
cież w sumie znajdują się
na „dolnej” warstwie
Mul−
tilayer
. Trzeba zmienić
kolejność warstw: w le−
wym panelu kliknij „pra−
wą myszą” wydruk
Sciez−
ki
i tym razem wybierz
Properties
. Otworzy się
znane Ci już okno. Kolejność warstw zmienisz
łatwo: zaznacz warstwę
Multilayer
klikając ją,
a potem dwa razy kliknij przycisk
Move Up
, by
uzyskać kolejność jak na
rysunku 80
. Po klik−
nięciu
OK
na ekranie pojawi się potrzebny
nam obraz jak na
rysunku 81
.
Taki wydruk możesz wykorzystać do
ręcznego malowania ścieżek, ale też do wy−
wiercenia potrzebnych otworów. Ale szcze−
rze mówiąc, do wiercenia otworów przydał−
by się inny, dokładniejszy wydruk. Zróbmy
go! Kliknij „prawą myszą” gdziekolwiek
w lewym panelu i znów wybierz
Insert Prin−
tout
. Dodaj potrzebne warstwy:
Keep Out
Rys. 79
Rys. 80
Rys. 78
Rys. 76
24
Elektronika dla Wszystkich
Kurs Protela
Layer
oraz
Drill Guide
, a usuń domyślną
To p
Layer
. Wykorzystaj warstwę
Drill Guide
,
a nie
Drill Drawing
. Jeśli będziesz wiercić od
strony druku, zaznacz opcję
Mirror Layers
,
by okno wyglądało jak na
rysunku 82
. Po
kliknięciu OK uzyskasz podgląd wydruku,
jak na
rysunku 83
. Zwróć uwagę, że wiel−
kość krzyżyka wskazuje na średnicę otworu.
Do pełni szczęścia potrzebujemy jeszcze
wydruku warstwy opisu (
Top Overlay
). Wy−
drukujemy go na papierze samoprzylepnym
i nakleimy na płytkę. Znów po kliknięciu „pra−
wą myszą” w lewym panelu otwórz okno no−
wego wydruku i zmień je według
rysunku 84
i kliknij
Close
. Pojawi się potrzebny wydruk.
I to w zasadzie wszystko, jednak my
wrócimy jeszcze do pierwszego wydruku
Multilayer Composite Print
– kliknij go w le−
wym panelu. Dokładnie się mu przypatrz. Po−
majstrujemy przy nim trochę. W lewym pane−
lu kliknij ten wydruk „prawą myszą” i wy−
bierz
Properties
. W otwartym tak znajomym
oknie zmień nazwę na np.
Wszystko
. Ja mam
kolorową drukarkę HP2000, więc dla fantazji
chcę mieć dodatkowo kolorowy wydruk
wszystkich istotnych warstw. Domyślne usta−
wienia nie są jednak zbyt dobre. Przede wszy−
stkim włącz wyświetlanie otworów i zmień
kolejność warstw, jak pokazuje
rysunek 85
.
Możesz też zmienić kolory wyświetlania
poszczególnych warstw poleceniem
T–
P
(
Tools, Preferences
). Otworzysz okno
z trzema zakładkami. Środkowa pozwala
zmienić kolory oraz stopnie szarości (w try−
bie
Gray Scale
). Aby zmienić kolor danej
warstwy, kliknij nie nazwę warstwy, tylko jej
kolor. Otworzysz nowe okno, w którym
wybierzesz nowy kolor (np. podwójnym
kliknięciem). Wygląd obu okien pokazuje
rysunek 86
. Ja wybrałem kolory, jak pokazu−
je
rysunek 87
.
W lewym panelu mam teraz określone
cztery wydruki, jak pokazuje
rysunek 88
.
Możesz wydrukować je pojedynczo polece−
niem
F– U
(
File, Print Current
) albo lepiej
wszystkie poleceniem
F– P
(
File, Print All
).
Jeśli kiedyś otworzysz plik PPC, a na ekra−
nie w prawym panelu będzie tylko maleńki
znaczek w lewym górnym rogu, powiększ
obraz: najpierw
Z– A
, potem dodatkowo
Z– I
.
Uwaga! Ważne!
Dany użytkownik po−
trzebuje takich samych wydruków dla każdej
Rys. 83
Rys. 84
Rys. 81
Rys. 82
Rys. 85
Rys. 86
Elektronika dla Wszystkich
25
Kurs Protela
projektowanej płytki. Nie musi jednak za
każdym razem mozolnie dodawać wydruków
do pliku PPC i ustawiać ich właściwości.
Może to zrobić raz, tworząc wzorcowy plik
PPC dla dowolnej płytki, a potem będzie ko−
piować ten plik z ustawieniami. Jest to o tyle
wygodne, że w pliku PPC nie ma żadnej kon−
kretnej płytki. Plik ten zawiera tylko infor−
macje konfiguracyjne, co i jak wydrukować
oraz informację, z jakiej płytki korzystać.
można prościej zaimportować go do dowol−
nego projektu.
Warto też wiedzieć, że poszczególne wy−
druki możesz skopiować przez schowek
Windows do innej aplikacji (Word, Corel,
itp.). Mając na ekranie w prawym panelu po−
trzebny wydruk, wykonaj polecenie
E–
C
(
Edit, Copy
), przełącz się do innej aplika−
cji i wklej (lepiej wklej specjalnie) do doku−
mentu. Szybko przekonasz się, że nie zawsze
jest to skuteczna metoda.
Wszystkie wydruki można też wyeksporto−
wać jako pliki wektorowe w formacie WMF
(16−bitowy) lub EMF (32−bitowym). Po pole−
ceniu
F– E
(
File, Export
) otworzy się okno,
w którym wpiszesz, gdzie ma zostać umie−
szczony katalog z plikami. W dolnym okienku
(
Create Enhanced Metafile
) ustawisz, czy ma
to być „zwykły” WMF, czy EMF. Potem te
pliki możesz zaimportować do innych progra−
mów. Zapewne i tu przekonasz się, że niekie−
dy wyniki bywają co najmniej dziwne.
Jeszcze inną możliwością jest zainstalo−
wanie w roli drukarek sterowników do two−
rzenia plików PDF czy postscriptowych. Te
sposoby przydatne są głównie profesjonali−
stom, którzy chcieliby wykonać klisze nie
za pomocą fotoplotera, tylko na naświetlarce.
W przypadku zainstalowania takiej wirtu−
alnej drukarki trzeba wygenerować z płyt−
ki.pcb oddzielny plik .PPC, zmieniając na−
zwę tego, który przeznaczony jest dla zwy−
kłej drukarki. Po stworzeniu drugiego pliku
PPC trzeba wybrać inną drukarkę, np. pole−
ceniem
F– R
(
File, Setup Printer
).
jest plikiem tekstowym z nagłówkiem PCB
FILE 6 VERSION 2.80, jednak nie można go
w prosty sposób „ręcznie” zamienić na uboż−
szy format Autotraksa (z nagłówkiem PCB
FILE 4). Można go natomiast otworzyć za
pomocą programu TraxMaker, którego 30−
dniowa wersja testowa też jest dostępna
w firmie Altium (dawniej Protel). Pliki zapi−
sane przez TraxMaker są to pliki takie, jak
spod Autotraxa.
Jeśli taka droga nie jest możliwa, trzeba
z programu Protel wygenerować pliki dla au−
tomatu wiertarskiego (NC Drill) oraz dla fo−
toplotera (w formacie Gerber) lub naświetlar−
ki postscriptowej. Wykorzystuje się do tego
rodzaj kreatora, uruchamiany z poziomu
płytki poleceniem
F– M
(
File, CAM Mana−
ger
). Opis tych zagadnień i rozlicznych moż−
liwości wykracza jednak poza ramy cyklu.
W każdym razie z producentem płytek
warto i trzeba ustalić liczne szczegóły, takie
jak sposób oznaczania obrysu płytki, sposób
cięcia płytek, ewentualne ograniczenia doty−
czące średnicy otworów. Czy podana w pliku
PCB średnica otworu w płytce dwustronnej
z metalizowanymi otworami to średnica
wiertła czy rzeczywista średnica metalizowa−
nego otworu (zwykle mniejsza od średnicy
wiertła o ok. 0,1mm). Czy projektant płytki
sam ma „rozmnożyć” płytki i złożyć w for−
matkę o konkretnych wymiarach?
Zalecane odstępy „miedzi” równe 12mil to
wartość bezpieczna, akceptowana przez
wszystkie zakłady. Jeśli ktoś chciałby zmniej−
szyć minimalne odstępy, powinien skonsulto−
wać się w tej sprawie z producentem płytek.
I to już koniec cyklu o pakiecie projekto−
wym Protel 99SE. Na kolejnych spotkaniach
omówiliśmy zagadnienia najbardziej podsta−
wowe i praktyczne, a pominęliśmy ogromną
ilość dodatkowych szczegółów. Wyposażony
w podstawową wiedzę (i ewentualnie
w słownik angielsko−polski) możesz śmiało
badać dalsze możliwości Protela. A pozosta−
ło do zbadania niemało. Nie wspomniałem
wcale o możliwości trójwymiarowej wizuali−
zacji płytki – z poziomu płytki poleceniem
V– 3
(
View, Board in 3D
). Nic nie mówili−
śmy o możliwościach programowania ele−
mentów PLD. Pominęliśmy wiele zagadnień
dotyczących symulacji.
Zachęcam Cię do samodzielnego „drąże−
nia” Protela. Ale przede wszystkim wypracuj
sobie własny styl pracy, począwszy od sche−
matu ideowego, przez symulację do projektu
płytki.
Rys. 87
Możesz skopiować plik
PPC między projektami, na
przykład otwierając w Prote−
lu dwa projekty i najzwyczaj−
niej przeciągając myszką
ikonkę pliku PPC do folderu
Documents
drugiego projek−
tu, jak pokazuje
rysunek 89
.
Kliknięcie na ikonce tak sko−
piowanego pliku PPC otwo−
rzy okno, w którym wybie−
rzesz nowy plik PCB, bo
przecież w tym drugim pro−
jekcie nie ma pliku PCB
z projektu źródłowe−
go – wybierz plik
PCB, który będzie
podstawą wydruków
i kliknij OK. Na
ekranie powinny po−
jawić się nowe wy−
druki. Jeśli się to nie
stanie, w lewym pa−
nelu pod zakładką
Browse
kliknij
Pro−
cessPCB
.
Możesz też w do−
wolnej chwili zmienić płytkę, która jest pod−
stawą wydruków poleceniem
T– B
(
Tools,
Select Target Board
) na inną zawartą w tym
samym projekcie.
Z takich możliwości kopiowania pliku
PPC na pewno chętnie skorzystasz, a przy
okazji samodzielnie sprawdzisz, czy nie
Rys. 88
Rys. 89
Współpraca
z wytwórcą płytek
Hobbyści wykonują płytki w warunkach do−
mowych na podstawie zwyczajnych wydru−
ków. Inni zlecają wykonanie płytek więk−
szym i mniejszym firmom. Wtedy przede
wszystkim trzeba się upewnić, czy dany pro−
ducent przyjmie pliki PCB z Protela. Nie
każdy zakład potrafi z nich skorzystać. Jeśli
takiej możliwości nie ma, należy dokładnie
ustalić z wytwórcą, w jakiej postaci przyjmie
on projekt. Często może on przyjąć plik
PCB, ale nie w formacie Protela, tylko Auto−
traxa (który obecnie ma status Freeware).
Niestety, Protel 99SE nie może bezpośrednio
zapisać płytki w formacie Autotraxa (o ile
dobrze pamiętam, taką możliwość miała jed−
na z poprzednich wersji, jeszcze przed wersją
Protel 98). Niektórzy radzą sobie, eksportu−
jąc płytkę (
F– E
) w formacie
Protel PCB 2.8
ASCII File
. Plik w formacie Protel 2.8 ASCII
Piotr Górecki
REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA
26
Elektronika dla Wszystkich