Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
13. Geneza i rozwój oratorium w okresie baroku.
1. Oratorium:
- nie jest formą liturgiczną
- oratorio – sala przeznaczona do wspólnych modlitw, gdzie odbywały się nabożeństwa
- inicjatorem nabożeństw był w połowie XVI wieku Filippo Neri
- na ukształtowanie oratorium miały wpływ przedstawienia o treści religijnej: dramaty liturgiczne, misteria – podstawę opracowania stanowiły tematycznie zamknięte sceny z Biblii, historie świętych i sceny alegoryczne
- utwór epicki(akcja opowiadana jest)
- treść religijna, oratoria świeckie należą do rzadkości, pojawią się dopiero w XVIII i XIX wieku
- forma statyczna(brak ruchu scenicznego, brak atrybutów dodatkowych scenicznych)
- większy udział chóru – konsekwencją faktura polifoniczna 2- lub 3częściowość
- pierwsze oratorium powstało w 1600 roku w Rzymie – utwór Emilia de Cavalieriego Rappresentazione di Anima e di Corpo (Przedstawienie Duszy i Ciała) – charakter moralizatorski, wyrażają ją postacie alegoryczne, występuje np. Czas, Rozum, alegoryczne osoby mają powierzone partie solowe, zespołowe i chóralne, trzyaktowe dzieło
- jako forma cykliczna oratorium składa się z 2 lub 3 dużych części, z których każda wykazuje wewnętrzny podział na numery muzyczne, tj. recytatywy, arie, ansamble, chóry i fragmenty instrumentalne
2. Oratorium we Włoszech:
- dwa typy oratorium: łacińskie (oratoria latine) i ludowe (oratorio volgare)
- oratoria łacińskie – dużą rolę odgrywają chóry
- oratoria ludowe – silnie oddziaływała opera, partie solowe, początkowo rozwijają się we Włoszech, z czasem pojawiły się w innych językach narodowych
- wyróżnik oratorium – narrator, nazywany testo (wł. świadek)
3. Oratorium Haendla:
- ponad 20 oratoriów
- tematyka biblijna (Saul, Izrael w Egipcie, Samson, Jephta)
- tematyka mitologiczna
- rola polifonii została zredukowana na rzecz faktury łączącej polifonię z homofonią
- powiększanie obsady wykonawczej, zarówno liczby instrumentalistów, jak i chórzystów, nie było w zgodzie z ówczesną praktyką wykonawczą i z charakterem dzieł (np. zespół chóru i orkiestry w Mesjaszu za życia kompozytora nie przekraczał łącznie 60 osób).
- pierwsze oratoria — La Resurrezione (Zmartwychwstanie, 1707) oraz II trionfo del Tempo e del Disinganno (Triumf Czasu i Rozczarowania, 1708) — powstały podczas pierwszego pobytu Handla we Włoszech
- najwięcej dzieł powstało w latach trzydziestych co wiąże się ze słabnącą pozycją opery
- podobieństwa między operą, a oratorium u Haendla: 3-aktowa budowa, podobne rodzaje recytatywów, lub innego dzieła muzyczno-scenicznego, grany przez
, wykorzystujący techniki typowe dla , zwłaszcza tematu w kolejnych głosach