Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
12. Polonista w dobie mediów.
A. Biernacka, Szkoła i polonistyka w społeczeństwie informacyjnym
Spoleczenstwo ewoluowalo wielokrotnie, przybieralo rozne formy: era rolnicza, przemyslowa, informacyjna. Era przemyslowa odchodzi w zapomnienie, nastepuje teraz era społeczeństwa informacyjnego. Spoleczenstwo dazy do niepowtarzalności i oryginalności, a w wyniku tych dazen wyróżniają je cechy takie jak: różnorodność, uniwersalność, asynchroniczność, rozproszenie, minimalizm, decentralizacja.
W społeczeństwie przemysłowym dominowaly takie cechy: standaryzacja, specjalizacja, synchronizacja, koncentracja, maksymalizacja, centralizacja. Podstawowym narzędziem manipulowania była „nieinteraktywna” telewizja, która masowy przekaz kierowala do znacznej większości. Producentow było niewielu, wiec ich przekaz dosc jednolity. Ci nieliczni wydawcy wpływali na ujednolicenie jezyka, umniejszając roli gwar i dialektow, zubożając kulture regionalna. Edukacja była odbiciem ukladow społecznych –uniformizacji i standaryzacji – miala wykształcić osoby umiejące wypełniać polecenia i masowy przekaz. Informacja podawana w szkole była jednorodna i ujednolicona. Wazne było kształcenie zawodowe.
W społeczeństwie informacyjnym informacja ma range najważniejszego zasobu gospodarczego. Jezyk odgrywa najwazniejsza role, jako nosnik informacji oraz sposób na ich zdobywanie oraz wymiane. Podstawowym medium nie jest już telewizor, ale komputer – Internet.
Internet dzieki interaktywnym zdolnościom przeksztalca odbiorce masowego w indywidualnego. Odbiorca natomiast wyszukuje tresci wg wlasnych potrzeb, nie sa one ujednolicone i spreparowane, ani uproszczone. Musi sam skonstruowac sobie z nich za każdym razem wzorce i modele. Umiejetnosc przetwarzania informacji jest najważniejszym zadaniem wspolczesnego człowieka. Zdobywanie i wykorzystywanie wiedzy wymaga kreatywności i samodzielności.
W Internecie każdy może być zarazem nadawca, jak i odbiorca. Każdy może być aktywnym wspoltworca swiata kultury. W ten sposób postawy ludzkie sa silniejsze i bardziej zindywidualizowane, a nie masowe.
Dzisiejsza edukacja jest bardziej przystosowana do społeczeństwa przemyslowego niż informacyjnego. Niedostosowanie szkoly rodzi pewne niebezpieczeństwa:
- brak ogolnie akceptowanych autorytetow,
- wartościowanie ludzi wg kryterium na tych, którzy potrafia i korzystaja z Internetu oraz na tych, którzy tego nie potrafia,
- wyprzedzanie przez uczniow nauczycieli po9d wzgledem znajomości w dziedzinach techniki, komputerow i Internetu.
Należy wiec polozyc w edukacji nacisk na kształcenie umiejętność twórczych.
TELENAUCZANIE. Czyli nauczanie na odległość. Laczenie przekazu pisemnego, wizualnego i dźwiękowego, nadawanego w czasie rzeczywistym lub dowolnym momencie. Można laczyc się z oddalonym zespolem uczniowskim we wspolnych dzialaniach. Uczniowie mogą być anonimowi i pochodzic z roznych krajow. Ma to również negatywne skutki – uczniowie mogą nie mieć motywacji czy tez samodyscypliny.
KONTAKT NAUCZYCIEL-RODZIC-UCZEN. Nauczyciel może za pomoca poczty elektronicznej podsyłać materialy, zadania, motywowac uczniow do zdobywania informacji. Rosnie relacja partnerska. Potrzeba otwartości i gotowości do wejścia w dialog ze strony nauczyciela.
Nauczyciele mogą również kontaktowa się z rodzicami, wysyłać informacje zarówno do wszystkich, jak i indywidualnie do wybranych rodzicow, informując o problemach i zadaniach ich dzieci. Uczniowie staja się bardziej podmiotowi.
SZKOLA powinna kształcić dalekowzroczosc oraz umiejętność podejmowania dojrzalych decyzji, przewidywac kierunek zmian w przyszłości.Nalezy nauczac selekcji informacji oraz krytycznego myslenia. A przede wszystkim dokonywania wyborow.
Z powodu szybkich przemian wiedza ma charakter bardziej przejściowy, ważniejsze jest wiec nauczanie technik uczenia się, niż zapamietywanie wielu faktow, które szybko ulegaja zmianie. Szkola winna wspierac kreatywność, rozwijac wyobraznie i elastyczność zachowan.
KSZTALCENIE TWORCZOSCI
- prowadzenie zajec w sposób tworczy,
-systematyczne wyrabianie w uczniach przekonaniach o ich możliwościach kreatywnych,
-pomoc nauczyciela w wykonywaniu prac wymagających inwencji, partnerowanie w procesie tworzenia,
-docenianie wysilku ucznia,
-finalizowanie twórczości nie tylko przez wystawianie oceny,
-mozliwosc realizowania zadan duzych rozmiarowo,
-zadania wspolne w rozbudowanych zespołach.
Bardzo wazny jest jezyk, podstawowym celem większośći zadan powinna być umiejętność selekcjonowania i przetwarzania informacji. Streszczenie, skrot myslowy, synteza, analiza, dokumentacja, selekcja,wybor informacji.
Nieco ważniejsze jednak sa zadania o charakterze twórczym, takie jak rozwiązywanie niestandardowych problemow, projektowanie serwisow informacyjnych, wartościowanie informacji, tworzenie wlasnych tekstow, itd.
TECHNOLOGIA ma być narzędziem w realizacji pomysłów. Edukacja polonistyczna może wykorzystywac:
- wyszukiwarki internetowe – pomagaja nabywac i rozwijac umiejętności związane z wyszukiwaniem i wyborem, a także selekcja informacji,
- strony informacyjne – dostarczaja stalej i bieżącej informacji na dany temat,
- strony prywatne - ,
- strony dydaktyczne,
- grupy dyskusyjne – udzial w nich uczy przestrzegania zasad - netykieta,
- poczte elektroniczna.
Internet uczy odpowiedzialnosci za wlasne slowo, twórczej postawy – możliwość uczestnictwa w kulturze, dania z siebie czegos oryginalnego. Nadaje tez sens pracy pisemnej – blog, tekstowe gry sieciowe, scenariusze sesji narracyjnych. Tworzenie stron WWW rozwija umiejętność planowania, edytorstwa, pisania roznych form, samodzielnosci, rozwijania wyobrazni, twórczości, sumienności, stanowi motywacje do poglebiania wiedzy, rozwija talenty organizacyjne. Strony WWW mogą być efektem wspolnej pracy.Polonistycznym zadaniem jest dbałość o forme jezykowa, celowosc wypowiedzi, poszerzanie slownictwa, bogactwo treściowe, ksztalt graficzny.
Polonista może wykorzystywać zarówno Internet, jak i edytory oraz programy graficzne. Można wykonywac np.
-pomoce dla uczniow,
- plany tygodniowe lub dwutygodniowe,
- wymieniac się doświadczeniami z innymi nauczycielami udzielając się w grupach dyskusyjnych,
-korzystac z publikacji bibliotek oraz innych nauczycieli i specjalistow w danych dziedzinach.
W obliczu olbrzymiej ilości ściąg i gotowcow dostępnych uczniom w Internecie potrzeba kreatywnego i twórczego nauczania, by uczniowie również musieli twórczo myslec oraz dzialac kreatywnie, a nie szli na latwizne i wykorzystywali gotowa wiedze z Internetu.