Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.

Pierwsze filmy Oshimy, powstałe w latach 1959-60, były odpowiedzią reżysera na fiasko powojennej komunistycznej lewicy i wyrażały wiarę w młode pokolenie, które zaangażowało się w aktywizm polityczny pod koniec dekady lat 50. Ogniskowa powojennych ruchów studenckich skoncentrowana była na protestach przeciwko polityce japońsko-amerykańskiej. Funkcjonująca od 1947 pacyfistyczna konstytucja japońska (Nihon-Koku Kenpō) nie była tożsama z istnieniem demokratycznego, pokojowego państwa. Pogłębiały się nierówności społeczne, panowała ksenofobia, a mimo wprowadzonego przez okupanta zakazu organizacji regularnej armii japońskiej (na mocy artykułu 9 konstytucji), powstałe po wojnie Siły Samoobrony współpracowały ściśle z armią amerykańską, partycypując w agresywnej imperialistycznej polityce.

Nowa Lewica, zainaugurowana wraz z protestami przeciwko odnowieniu traktatu pokojowego ze Stanami Zjednoczonymi, otworzyła ważny rozdział w historii powojennej Japonii, w tym również powojennego kina. Wraz ze zbliżającym się rokiem 1970, kiedy po kolejnych dziesięciu latach miało dojść do przedłużenia traktatu Anpo, zaobserwowano radykalizację działań organizacji studenckich i ewoluujących z ich łona grup paramilitarnych. Nurt japońskiej nowej fali wydał wówczas na świat swoje najświetniejsze dzieła. Był to jednak łabędzi śpiew kina politycznie zaangażowanego. Nuberu bagu, czy też sztuka politycznie zaangażowana w ogóle, i aktywizm ruchów studenckich, stanowiły stymulujący się wzajemnie, symbiotyczny organizm. Wydarzenia polityczne generowały materiał dla kina, podczas gdy filmy (zarówno dokumentalne, fabularne, jak i produkcje studenckich klubów filmowych) były formą „propagandy”, kształtowały bądź krystalizowały poglądy polityczne młodzieży.

W latach 60. lewicowe organizacje studenckie działały na każdym japońskim uniwersytecie. Poszczególne frakcje rywalizowały pod względem programów politycznych, zwalczały się wzajemnie zarzucając sobie reakcjonizm, zabiegały o prestiż w monitorowanym przez media „anarchistycznym karnawale”. Konflikty wewnątrz ruchu umacniała polityka rządowa. Kido-tai, specjalne oddziały prewencyjne, powołane zostały w latach 60. do walki z demonstrantami. Ich zadaniem była przede wszystkim pacyfikacja podczas wywoływanych przez studentów zamieszek oraz infiltracja poszczególnych organizacji lewicowych. Wywoływana wśród aktywistów paranoja będąca wynikiem kontroli tych służb zwiększała podziały w łonie japońskiej lewicy.

Od 1969 dało się też zauważyć zmianę w polityce wielkich firm. Dotychczas studenci prestiżowych uczelni, aktywni w ruchach lewicowych, byli pożądanymi kandydatami na menadżerskie stanowiska w korporacjach dominujących japoński rynek pracy. Wraz ze spadkiem poparcia dla organizacji kontrkulturowych ze strony społeczeństwa, co w znacznej mierze było wynikiem zwrotu aktywistów ku zbrojnej walce z „systemem” (uliczna partyzantka, liczne zamachy bombowe na posterunki policji, ale także porwania samolotów), solidarność społeczeństwa dla lewicującej młodzieży gwałtownie osłabła.

Właśnie w tym okresie, na przełomie lat 60. i 70., powstała Komunistyczna Liga Frakcji Czerwonej Armii (Kyôsanshugisha Dômei Sekigun-ha; z której w przyszłości miały się wyłonić Japońska Czerwona Armia [Nihon Sekigun] i Zjednoczona Czerwona Armia [Rengō Sekigun] – paramilitarne organizacje o charakterze międzynarodowym, współpracujące w latach 70. m.in. z Ludowym Frontem Wyzwolenia Palestyny [al-Jabhah al-Sha`biyyah li-Taḥrīr Filasṭīn]), odpowiedzialna za nowe oblicze japońskiej lewicy studenckiej na początku lat 70.

Wraz ze stopniową transformacją ruchu studenckiego w rozszczepione, zwykle ograniczone liczebnie komórki terrorystyczne, malało także poparcie ze strony twórców filmowych, sympatyzujących dotychczas z ruchem. W filmach takich jak Po Wojnie Tokijskiej (Tokyo senso sengo hiwa, 1970) Nagisy Oshimy, czy w twórczości Kojiego Wakamatsu (zwłaszcza w dziełach reżysera zrealizowanych w latach 1969-72) wyraźny był sceptycyzm czy wręcz całkowite zdystansowanie się wobec kierunku, w jakim rozwijała się polityka japońskiej lewicy wraz z końcem dekady lat 60.  

 

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • hannaeva.xlx.pl