Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
STUDIA INDOLOGICZNE
tom 12/13 (2005/06)
INSTYTUT ORIENTALISTYCZNY
UNIWERSYTET WARSZAWSKI
WARSZAWA 2005–2006
KOMITET REDAKCYJNY
Marek Mejor (redaktor naczelny)
Piotr Balcerowicz (z-ca redaktora naczelnego)
Anna Trynkowska
Monika Nowakowska
UWAGA: Informacje dla autorów, zawie-
raj¹ce zasady edytorskie stosowane
w
Studiach Indologicznych
, znajduj¹ siê
na koñcu numeru na stronach 145–148.
Copyright
© by Redakcja
Studiów Indologicznych
ADRES REDAKCJI
Instytut Orientalistyczny
Uniwersytet Warszawski
Krakowskie Przedmieœcie 26/28
00–927 Warszawa
sk³ad komputerowy, czcionki: Piotr Balcerowicz
© projekt ok³adki: Piotr Balcerowicz
Druk i oprawa:
Zak³ad Graficzny Uniwersytetu Warszawskiego
Zam. 964/2006
ISSN 1232–4663
SPIS TREŒCI
PIOTR BALCEROWICZ:
Diónâga, Dharmakîrti i Akalaóka. Epistemologia buddyjska
a modele kryteriów poznawczych w d¿inizmie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
EWA DÊBICKA:
Zarys tantrycznej koncepcji mowy (
vâc
) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . 40
ANNA NITECKA:
Doœwiadczenie estetyczne w tantrycznych tekstach Abhinawagupty . . . .. . . . . . 64
MA£GORZATA SULICH:
Konstrukcje endocentryczne w
Asztadhjaji
(
Ašþâdhyâyî
)
Paniniego (Pâòini) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
PRZEMYS£AW SZCZUREK:
Jednoœæ w ró¿norodnoœci. Uwagi o warstwach
tekstowych
Bhagawadgity
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
ANNA TRYNKOWSKA:
OpowieϾ o Ramie w mahakawji Maghy
Œiœupâla-vadha
(czêœæ druga) . . . . . . . 127
•
SPRAWOZDANIA
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132–144
MONIKA NOWAKOWSKA:
Letnia szko³a mówionego sanskrytu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 132
PIOTR BALCEROWICZ:
Czwarta Miêdzynarodowa Konferencja nt. Dharmakirtiego . . . . . . . . . . . .. . . . . 133
ANNA TRYNKOWSKA:
Miêdzynarodowe Seminarium „Love and Nature in Kâvya Literature” . . .. . . . . 135
PIOTR BALCEROWICZ:
Miêdzynarodowe Seminarium „Logika i wiara w filozofii indyjskiej” . . . .. . . . . 136
ANNA TRYNKOWSKA:
Miêdzynarodowe Seminarium „Pandanus ‘06.
Nature in Indian Literatures, Art and Religion” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
MONIKA NOWAKOWSKA:
XIII Œwiatowa Konferencja Sanskrytologiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
MONIKA NOWAKOWSKA:
Konferencja indologiczna nt. wspó³pracy regionalnej
w Europie Œrodkowej i Wschodniej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
PIOTR BALCEROWICZ:
Europejski Kongres Religioznawczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 143
•
DLA AUTORÓW
Zasady edycji stosowane w
Studiach Indologicznych
. . . . . . . . . . . . . .
. 145–148
Diónâga, Dharmakîrti i Akalaóka.
Epistemologia buddyjska
a modele kryteriów poznawczych w d¿inizmie
*
PIOTR BALCEROWICZ
W niniejszym artykule omawiam zale¿noœci, jakie zachodzi³y miêdzy epistemolo-
gi¹ buddyjsk¹, wykszta³con¹ przede wszystkim przez czo³owych jej przedstawicieli:
Dignagê (Diónâga, 480–540 r.)
1
i Dharmakirtiego (Dharmakîrti, 600–660), a d¿inij-
skimi filozofami z od³amu digambarów: Akalank¹ Bhatt¹ (Akalaóka Bhaþþa, ok. 720–
780)
2
i Prabhaczandr¹ Surim (Prabhâcandra-sûri; ok. XI w.)
3
. Zamiarem moim jest
pokazanie, w jaki sposób tradycja d¿inijska – a w szczególnoœci Akalaóka Bhaþþa,
doskona³y znawca pogl¹dów swoich przeciwników intelektualnych – przejmowa³a ze
szko³y buddyjskiej pewne idee, aby je nastêpnie twórczo przekszta³ciæ i rozwin¹æ.
Jednoczeœnie niniejszy artyku³ prezentuje zarys rozwoju koncepcji d¿inijskiej teorii
poznania, a w szczególnoœci klasyfikacji kryteriów poznawczych (
pramâòa
).
1. Problem interpretacyjny
W
Trzech bardzo ³atwych
[
rozdzia³ach na temat filozofii
] (
Laghîyas-traya
, LT),
niewielkich rozmiarów, acz niezwykle wa¿nym dziele epistemologicznym Akalanki,
*
Niniejszy artyku³ powsta³ w ramach projektu badawczego realizowanego przeze mnie
na Uniwersytecie w Hamburgu (Asien-Afrika-Institut; Abteilung für Kultur und Geschichte
Indiens und Tibets), a dotowanego przez fundacjê Alexander von Humboldt-Stiftung. Roz-
szerzona wersja tego artyku³u ukaza³a siê w jêzyku angielskim jako B
ALCEROWICZ
(2005).
Zarys problematyki zosta³ przedstawiony w referacie pt. „Dignaga i Dharmakirti a modele
kryteriów poznawczych w d¿inizmie”, wyg³oszonym podczas konferencji „Indie w War-
szawie”, która odby³a siê na Uniwersytecie Warszawskim w dniach 22–23.04.2004.
1
Studia Indologiczne
12/13 (2005/06) 5–39.
Copyright
© by Redakcja
Studiów Indologicznych
Por. klasyczn¹ pracê na temat Dignagi: F
RAUWALLNER
(1959). Teorii poznania,
w szczególnoœci percepcji, w filozofii Dignagi poœwiêcona jest monografia: H
ATTORI
(1968).
2
Na temat Akalanki por. B
ALCEROWICZ
(2003a: 244–246).
3
Na temat Prabhaczandry por. B
ALCEROWICZ
(2003a: 256–257).
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl hannaeva.xlx.pl
tom 12/13 (2005/06)
INSTYTUT ORIENTALISTYCZNY
UNIWERSYTET WARSZAWSKI
WARSZAWA 2005–2006
KOMITET REDAKCYJNY
Marek Mejor (redaktor naczelny)
Piotr Balcerowicz (z-ca redaktora naczelnego)
Anna Trynkowska
Monika Nowakowska
UWAGA: Informacje dla autorów, zawie-
raj¹ce zasady edytorskie stosowane
w
Studiach Indologicznych
, znajduj¹ siê
na koñcu numeru na stronach 145–148.
Copyright
© by Redakcja
Studiów Indologicznych
ADRES REDAKCJI
Instytut Orientalistyczny
Uniwersytet Warszawski
Krakowskie Przedmieœcie 26/28
00–927 Warszawa
sk³ad komputerowy, czcionki: Piotr Balcerowicz
© projekt ok³adki: Piotr Balcerowicz
Druk i oprawa:
Zak³ad Graficzny Uniwersytetu Warszawskiego
Zam. 964/2006
ISSN 1232–4663
SPIS TREŒCI
PIOTR BALCEROWICZ:
Diónâga, Dharmakîrti i Akalaóka. Epistemologia buddyjska
a modele kryteriów poznawczych w d¿inizmie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
EWA DÊBICKA:
Zarys tantrycznej koncepcji mowy (
vâc
) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . 40
ANNA NITECKA:
Doœwiadczenie estetyczne w tantrycznych tekstach Abhinawagupty . . . .. . . . . . 64
MA£GORZATA SULICH:
Konstrukcje endocentryczne w
Asztadhjaji
(
Ašþâdhyâyî
)
Paniniego (Pâòini) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
PRZEMYS£AW SZCZUREK:
Jednoœæ w ró¿norodnoœci. Uwagi o warstwach
tekstowych
Bhagawadgity
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
ANNA TRYNKOWSKA:
OpowieϾ o Ramie w mahakawji Maghy
Œiœupâla-vadha
(czêœæ druga) . . . . . . . 127
•
SPRAWOZDANIA
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132–144
MONIKA NOWAKOWSKA:
Letnia szko³a mówionego sanskrytu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 132
PIOTR BALCEROWICZ:
Czwarta Miêdzynarodowa Konferencja nt. Dharmakirtiego . . . . . . . . . . . .. . . . . 133
ANNA TRYNKOWSKA:
Miêdzynarodowe Seminarium „Love and Nature in Kâvya Literature” . . .. . . . . 135
PIOTR BALCEROWICZ:
Miêdzynarodowe Seminarium „Logika i wiara w filozofii indyjskiej” . . . .. . . . . 136
ANNA TRYNKOWSKA:
Miêdzynarodowe Seminarium „Pandanus ‘06.
Nature in Indian Literatures, Art and Religion” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
MONIKA NOWAKOWSKA:
XIII Œwiatowa Konferencja Sanskrytologiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
MONIKA NOWAKOWSKA:
Konferencja indologiczna nt. wspó³pracy regionalnej
w Europie Œrodkowej i Wschodniej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
PIOTR BALCEROWICZ:
Europejski Kongres Religioznawczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 143
•
DLA AUTORÓW
Zasady edycji stosowane w
Studiach Indologicznych
. . . . . . . . . . . . . .
. 145–148
Diónâga, Dharmakîrti i Akalaóka.
Epistemologia buddyjska
a modele kryteriów poznawczych w d¿inizmie
*
PIOTR BALCEROWICZ
W niniejszym artykule omawiam zale¿noœci, jakie zachodzi³y miêdzy epistemolo-
gi¹ buddyjsk¹, wykszta³con¹ przede wszystkim przez czo³owych jej przedstawicieli:
Dignagê (Diónâga, 480–540 r.)
1
i Dharmakirtiego (Dharmakîrti, 600–660), a d¿inij-
skimi filozofami z od³amu digambarów: Akalank¹ Bhatt¹ (Akalaóka Bhaþþa, ok. 720–
780)
2
i Prabhaczandr¹ Surim (Prabhâcandra-sûri; ok. XI w.)
3
. Zamiarem moim jest
pokazanie, w jaki sposób tradycja d¿inijska – a w szczególnoœci Akalaóka Bhaþþa,
doskona³y znawca pogl¹dów swoich przeciwników intelektualnych – przejmowa³a ze
szko³y buddyjskiej pewne idee, aby je nastêpnie twórczo przekszta³ciæ i rozwin¹æ.
Jednoczeœnie niniejszy artyku³ prezentuje zarys rozwoju koncepcji d¿inijskiej teorii
poznania, a w szczególnoœci klasyfikacji kryteriów poznawczych (
pramâòa
).
1. Problem interpretacyjny
W
Trzech bardzo ³atwych
[
rozdzia³ach na temat filozofii
] (
Laghîyas-traya
, LT),
niewielkich rozmiarów, acz niezwykle wa¿nym dziele epistemologicznym Akalanki,
*
Niniejszy artyku³ powsta³ w ramach projektu badawczego realizowanego przeze mnie
na Uniwersytecie w Hamburgu (Asien-Afrika-Institut; Abteilung für Kultur und Geschichte
Indiens und Tibets), a dotowanego przez fundacjê Alexander von Humboldt-Stiftung. Roz-
szerzona wersja tego artyku³u ukaza³a siê w jêzyku angielskim jako B
ALCEROWICZ
(2005).
Zarys problematyki zosta³ przedstawiony w referacie pt. „Dignaga i Dharmakirti a modele
kryteriów poznawczych w d¿inizmie”, wyg³oszonym podczas konferencji „Indie w War-
szawie”, która odby³a siê na Uniwersytecie Warszawskim w dniach 22–23.04.2004.
1
Studia Indologiczne
12/13 (2005/06) 5–39.
Copyright
© by Redakcja
Studiów Indologicznych
Por. klasyczn¹ pracê na temat Dignagi: F
RAUWALLNER
(1959). Teorii poznania,
w szczególnoœci percepcji, w filozofii Dignagi poœwiêcona jest monografia: H
ATTORI
(1968).
2
Na temat Akalanki por. B
ALCEROWICZ
(2003a: 244–246).
3
Na temat Prabhaczandry por. B
ALCEROWICZ
(2003a: 256–257).