Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
PONIEDZIAŁEK
12 kwietnia 2010
NR 85. 6303
NAKŁAD
700
TYS
.
2
PORTRETY 96 OFIAR
KATASTROFY
PREZYDENCKIEGO
SAMOLOTU
2,00
zł
w tym 7% VAT
Wspominają ich
najbliżsi, przyjaciele,
współpracownicy.
Historie niespełnionych
marzeń,
niezrealizowanych
planów, opowieści
o ostatnich spotkaniach
REDAKTOR PROWADZĄCY
K
ONRAD
S
ADURSKI
WYDAJE AGORA SA
NUMER INDEKSU
www.wyborcza.pl
PREZYDENT
WRACA DO KRAJU
WARSZAWA, Krakowskie Przedmieście, niedziela, godzina 17.02
u
TA ŚMIERĆ NAS
POJEDNA
Każda śmierć jest bezsensowna
i bezcelowa. Ale Polacy mogą dziś nadać
sens tej bezprecedensowej w swej
historii tragedii – pisze Jarosław Kurski
strona 8
u
ROSJANIE PŁACZĄ
Z POLAKAMI
Przed ambasadę polską
w Moskwie znieśli
stosy białych i czerwonych
goździków oraz róż
strona 22
u
PILOCI CHCIELI
LĄDOWAĆ MIMO MGŁY
– Kilka razy powtarzali to przez radio
– mówi „Gazecie” pracownik lotniska
w Smoleńsku, który zna treść
rozmów załogi z wieżą
strona 11
u
OSIEROCONE
PAŃSTWO
Obowiązki prezydenta pełni
marszałek Bronisław Komorowski.
Wybory prezydenckie
w czerwcu
strona 15
10 kwietnia 2010 roku zginął tragicznie
nasz Syn, Brat, Ojciec, Dziadek i Teść
10 kwietnia 2010 roku zginęła tragicznie
nasza Matka, Synowa, Bratowa, Babcia i Teściowa
ŚP
ŚP
Lech Aleksander Kaczyński
Prezydent RP, działacz opozycji demokratycznej lat 70-tych i Solidarności
Maria Helena Mackiewicz-Kaczyńska
przez 34 lata mądra, dzielna i dobra żona Lecha,
Był mądrym, dzielnym, uczciwym i wyjątkowo dobrym Człowiekiem,
niezwykle kochającym Synem, Bratem, Ojcem i Dziadkiem
najbliższa towarzyszka życia i podpora w trudnych i dobrych chwilach
Matka Jadwiga, Brat Jarosław, Córka Marta, Zięć Marcin, Wnuczki Ewa i Martyna
Córka Marta, Zięć Marcin, Wnuczki Ewa i Martyna, Teściowa Jadwiga, Szwagier Jarosław
NIEPRZEBRANE TŁUMY W KONDUKCIE
2
Nekrologi
l
Stołeczna
www.nekrologi.wyborcza.pl
Poniedziałek 12 kwietnia 2010
l
Gazeta Wyborcza
l
www.wyborcza.pl
2
Stoimy w obliczu katastrofy, która przekracza nasze wyobrażenia i możliwości zrozumienia.
Naszą ojczyznę dotknęła wielka tragedia. Dzień katastrofy pod Smoleńskiem zapisuje się czarną kartą w historii Europy i świata.
Nie znajdujemy słów, by oddać to, co wszyscy czujemy w tej chwili.
Ci, którzy mieli uczcić pamięć żołnierzy z Katynia, sami zginęli w katyńskim lesie.
W tych trudnych chwilach bądźmy razem.
Łączę się w bólu z Rodzinami i Bliskimi Ofiar smoleńskiej katastrofy.
W bólu, którego nie wyrażą żadne słowa. Wypełnia on serca wszystkich Rodaków.
Jest to jedyna miara naszej ludzkiej solidarności w obliczu tej narodowej tragedii.
Donald Tusk
Składamy wyrazy najgłębszego współczucia
Rodzinie i Bliskim
tragicznie zmarłych
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Lecha Kaczyńskiego
i
Jego Małżonki Marii Kaczyńskiej
Donald Tusk
Prezes Rady Ministrów
Członkowie Rady Ministrów
Składamy wyrazy najgłębszego współczucia
Rodzinom i Bliskim
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie
Ryszarda Kaczorowskiego
Przedstawicieli Parlamentu RP
Wicemarszałka Sejmu RP Krzysztofa Putry, Wicemarszałka Sejmu RP Jerzego Szmajdzińskiego, Wicemarszałka Senatu RP Krystyny Bochenek,
Posła na Sejm RP Leszka Deptuły, Posła na Sejm RP Grzegorza Dolniaka, Posła na Sejm RP Grażyny Gęsickiej, Posła na Sejm RP Przemysława Gosiewskieg, Posła na Sejm RP Izabeli Jarugi-Nowackiej,
Posła na Sejm RP Sebastiana Karpiniuka,Posła na Sejm RP Aleksandry Natalli-Świat, Posła na Sejm RP Macieja Płażyńskiego, Posła na Sejm RP Arkadiusza Rybickiego,
Posła na Sejm RP Jolanty Szymanek-Deresz, Posła na Sejm RP Wiesława Wody, Posła na Sejm RP Edwarda Wojtasa, Posła na Sejm RP Zbigniewa Wassermanna, Senatora RP Janiny Fetlińskiej, Senatora RP Stanisława Zająca
Przedstawicieli Kancelarii Prezydenta RP
Szefa Kancelarii Prezydenta RP Władysława Stasiaka, Sekretarza Stanu Pawła Wypycha, Podsekretarza Stanu Mariusza Handzlika
Przedstawicieli Rządu i instytucji państwowych
Rzecznika Praw Obywatelskich Janusza Kochanowskiego, Prezesa Narodowego Banku Polskiego Sławomira Skrzypka, Szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego Aleksandra Szczygły,
Wiceministra Obrony Narodowej Stanisława Jerzego Komorowskiego Wiceministra Spraw Zagranicznych Andrzeja Kremera, Wiceministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Tomasza Merty,
Sekretarza Generalnego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Andrzeja Przewoźnika, Wiceprzewodniczącego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Stanisława Mikke,
Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Janusza Kurtyki, Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Janusza Krupskiego, Dyrektora Protokołu Dyplomatycznego MSZ Mariusza Kazany
Przedstawicieli Sił Zbrojnych RP
Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. Franciszka Gągora, Dowódcy Operacyjnych Sił Zbrojnych gen. Bronisława Kwiatkowskiego, Dowódcy Sił Powietrznych gen. broni pil. Andrzeja Błasika,
Dowódcy Wojsk Lądowych gen. dyw. Tadeusza Buka, Dowódcy Wojsk Specjalnych gen. dyw. Włodzimierza Potasińskiego, Dowódcy Marynarki Wojennej Wiceadmirała Andrzeja Karwety,
Dowódcy Garnizonu Warszawa gen. bryg. Kazimierza Gilarskiego, gen. bryg. w st. spocz. Stanisława Nałęcza-Komornickiego, płka rez. Zbigniewa Dębskiego,
Przedstawicieli Kościołów i Wyznań Religijnych
ks. bp. gen. dyw. Tadeusza Płoskiego Ordynariusza Polowego Wojska Polskiego, bp. gen. bryg. Mirona Chodakowskiego Prawosławnego Ordynariusza Wojska Polskiego,
ks. płka Adama Pilcha Zastępcy Biskupa Ewangelickiego Duszpasterstwa Polowego, ks. ppłka Jana Osińskiego reprezentanta Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego
Pracowników Kancelarii Prezydenta RP
Kapelana Prezydenta RP ks. Prałata Romana Indrzejczyka, Barbary Mamińskiej, Izabeli Tomaszewskiej, Katarzyny Doraczyńskiej, Dariusza Jankowskiego, Wojciecha Lubińskiego
Funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu
ppłka Jarosława Florczaka, kpt. Dariusza Michałowskiego, por. Pawła Janeczka, ppor. Piotra Noska, st. chor. Artura Francuza, chor. Jacka Surówki, chor. Pawła Krajewskiego, chor. Marka Uleryka,
mł. chor. Agnieszki Pogródki-Węcławek,
Przedstawicieli Rodzin Katyńskich, innych stowarzyszeń oraz pozostałych Ofiar
Prezesa Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Czesława Cywińskiego Sekretarza Generalnego Związku Sybiraków Edwarda Duchnowskiego, ks. Prałata Bronisława Gostomskiego, ks. Józefa Jońca,
Prezesa Stowarzyszenia „Parafiada”, ks. Zdzisława Króla, Kapelana Warszawskiej Rodziny Katyńskiej 1987-2007, ks. Andrzeja Kwaśnika, Kapelana Federacji Rodzin Katyńskich, Prezesa Komitetu Katyńskiego,
Stefana Melaka, Prezesa Federacji Rodzin Katyńskich, Andrzeja Sariusza-Skąpskiego, ks. prof. dr. hab. Ryszarda Rumianka, Rektora UKSW, Anny Walentynowicz, legendarnej działaczki „Solidarności”,
Prezesa Polskiego Komitetu Olimpijskiego Piotra Nurowskiego, Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej Joanny Agackiej-Indeckiej, Tadeusza Lutoborskiego,Aleksandra Fedorowicza, Zenony Mamontowicz-Łojek,
Bronisławy Orawiec-Loffler, Katarzyny Piskorskiej, Wojciecha Seweryna, Leszka Solskiego, Teresy Walewskiej-Przyjałkowskiej, Gabrieli Zych, Ewy Bąkowskiej, Anny Marii Borowskiej, Bartosza Borowskiego,
Janiny Natusiewicz-Mirer, Janusza Zakrzeńskiego
Członków załogi samolotu specjalnego TU-154M
mjra pil. Roberta Grzywny, kpt. pil. Arkadiusza Protasiuka, por. Artura Ziętka, chor. Andrzeja Michalaka, Natalii Januszko, Justyny Moniuszko, Barbary Maciejczyk
Donald Tusk
Prezes Rady Ministrów
Członkowie Rady Ministrów
29172569
Stołeczna
l
Nekrologi
3
www.nekrologi.wyborcza.pl
www.wyborcza.pl
l
Gazeta Wyborcza
l
Poniedziałek 12 kwietnia 2010
1
Wszystkich Polaków jednoczy doświadczenie jednej z największych tragedii w powojennej historii Polski.
W katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem zginął najwyższy przedstawiciel Państwa Polskiego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Lech Kaczyński
z Małżonką
Marią Kaczyńską
Wraz z nimi śmierć ponieśli:
Ryszard Kaczorowski
ostatni Prezydent RP na Uchodźstwie
Maciej Płażyński
Arkadiusz Rybicki
Krzysztof Putra i Jerzy Szmajdziński
Wicemarszałkowie Sejmu RP
Jolanta Szymanek-Deresz
Krystyna Bochenek
Wicemarszałek Senatu RP
Zbigniew Wassermann
Stanisław Jerzy Komorowski
Wiceminister Obrony Narodowej
Wiesław Woda
Edward Wojtas
Posłowie na Sejm RP
Andrzej Kremer
Wiceminister Spraw Zagranicznych
Janina Fetlińska, Stanisław Zając
Senatorowie
Tomasz Merta
Wiceminister Kultury
Mariusz Handzlik i Paweł Wypych
Ministrowie Kancelarii Prezydenta RP
Aleksander Szczygło
Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego
Janusz Kochanowski
Rzecznik Praw Obywatelskich
Sławomir Skrzypek
Prezes Narodowego Banku Polskiego
Janusz Kurtyka
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej
Władysław Stasiak
Szef Kancelarii Prezydenta RP
Grażyna Gęsicka
gen. Franciszek Gągor
Szef Sztabu Generalnego
oraz najwyżsi rangą przedstawiciele Sił Zbrojnych
Przemysław Gosiewski
Leszek Deptuła
Andrzej Przewoźnik
Sekretarz Generalny Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa
Grzegorz Dolniak
Joanna Agacka-Indecka
Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej
Izabela Jaruga-Nowacka
Przedstawiciele
kościołów i wyznań religijnych, rodzin katyńskich i stowarzyszeń
oraz wiele osób towarzyszących
Sebastian Karpiniuk
Aleksandra Natalli-Świat
Od tej chwili las katyński będzie budził w nas wspomnienie również i dzisiejszej katastrofy.
Stajemy z pokorą wobec wyroku losu, który w przedziwny sposób powiązał z tym miejscem kolejny dramat naszego Narodu.
Rodzinom Zmarłych
towarzyszymy w Ich cierpieniu.
Składam Im najszczersze wyrazy współczucia.
Marszałek Sejmu RP
Bronisław Komorowski
29172801
4
Polska w żałobie
www.wyborcza.pl
wychodzi 24 godziny na dobę
Poniedziałek 12 kwietnia 2010
+
Gazeta Wyborcza
+
www.wyborcza.pl
Cała Warszawa w kon
Córka prezydenta, Marta Kaczyńska-Dubieniecka i brat Jarosław przy trumnie Lecha Kaczyńskiego na lotnisku Okęcie
Ul. Marszałkowska. Tak było na całej trasie konduktu
Wyglądało tak, jakby cała Warszawa
wyszła na ulice. Gdy trumna z ciałem
prezydenta Lecha Kaczyńskiego
przejeżdżała przez miasto, od lotniska
do Pałacu hołd prezydentowi oddawały
tysiące ludzi
sku odbyła się według cere-
moniału wojskowego dla naj-
wyższych dostojników pań-
stwowych. Był hymn, a potem
przy trumnie modlili się: nuncjusz apo-
stolski abp Józef Kowalczyk, metropoli-
ta warszawski abp Kazimierz Nycz, se-
kretarz Konferencji Episkopatu Polski bp
Stanisław Budzik i kapelani wojskowi.
Do trum ny okry tej na ro do wą f la-
gą naj pierw po desz li cór ka i brat pre-
zy den ta. Obo je uklę kli i krót ko się mo-
dli li. Po tem pod cho dzi li dal si krew ni
i przed sta wi cie le władz.
Kondukt z trumną wyruszył ok.
godz. 16. Na trasie przejazdu ustawi-
ły się tysiące warszawiaków i przy-
jezdnych. Wielu trzymało f lagi. Lu-
dzie stali też w oknach i na balkonach.
Na kilkadziesiąt minut przed prze-
jazdem konduktu wstrzymano ruch.
Wtedy zapadła cisza. Kiedy oczeku-
jących mijał samochód z trumną pre-
zydenta, jedni rzucali kwiaty, inni się
żegnali, niektórzy płakali.
Za oficjalną kolumną utworzył się
spontaniczny kondukt motocyklistów
i rowerzystów. Im bliżej centrum, tym
był większy. Gęstniał też tłum na po-
boczach.
Na Marszałkowskiej ludzie zaczęli
gromadzić się już ok. 14, krótko po tym,
gdy media podały trasę przejazdu ko-
lumny. Gdy dotarła tam ok. 16.40, stali
już w kilku rzędach. Filmowali i robili
zdjęcia. – Nie jestem tu dla sensacji, ale
aby oddać hołd prezydentowi Polski.
To jest historyczna chwila i początek
Wstrząśnięci tragedią naszej Ojczyzny
łączymy się w bólu z
POGRZEB
W SOBOTĘ?
Najbliższymi
Trumna z ciałem Lecha Kaczyń-
skiego ma być we wtorek wystawio-
na na widok publiczny. Dziś Pałac
Prezydencki przygotowuje się do te-
go – poinformował prezydencki mi-
nister Jacek Sasin. – Wszyscy będą
mogli oddawać hołd prezydentowi.
Trumna została umieszczona
w pałacowej kaplicy.
Rząd planuje wielkie uroczysto-
ści pogrzebowe ofiar katastrofy na
sobotę na pl. Piłsudskiego w War-
szawie.
Jednak w tej sprawie nie wypo-
wiedziała się jeszcze rodzina prezy-
dencka i krewni ofiar. A to ich zda-
nie będzie rozstrzygające. Według
szefa MSZ Radosława Sikorskiego
chęć udziału w pogrzebie zgłosił już
prezydent Rosji Dmitrij Miedwie-
diew.
GROH
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Lecha Kaczyńskiego
Jego Małżonki
Marii Kaczyńskiej
i
wszystkich Ofiar
tej strasznej katastrofy
Z wyrazami najgłębszego współczucia i hołdu
Centrum Warszawy. Czekający na kondukt z trumną prezydenta
Zarząd Agory SA
29173799
W tym tygodniu zmiany w „Gazecie”
Drodzy Czytelnicy! W związku z tragedią w Smoleńsku i żałobą narodową zmieniamy w tym tygodniu plany wydawnicze
„Gazety”, m.in. „Gazeta Praca” zamiast dziś ukaże się jutro. Dziś nie publikujemy reklam i ogłoszeń drobnych
w grzbiecie krajowym i dodatkach lokalnych. Przesuwamy cykle redakcyjne „Leczyć po ludzku” i „Polska Biega”
oraz płyty edukacyjne „Egzamin gimnazjalny” i „Matura”. Odwołujemy spotkania w Klubie „Goście Gazety”.
O nowych terminach poinformujemy w „Gazecie”.
4
TRAGEDIA W SMOLEŃSKU
|
HOŁD DLA LECHA KACZYŃSKIEGO
U
roczystość powitania na lotni-
www.wyborcza.pl
wychodzi 24 godziny na dobę
Polska w żałobie
5
www.wyborcza.pl
+
Gazeta Wyborcza
+
Poniedziałek 12 kwietnia 2010
dukcie
Tuż po godz. 17. Żołnierze wnieśli trumnę z ciałem prezydenta do pałacowej kaplicy
zmian w kraju – mówił jeden z obser-
watorów przejazdu.
Agnieszka Wajzner: – Staliśmy ze
znajomymi przy Ogrodzie Saskim.
Czegoś takiego nie widziałam w swo-
im życiu. Była absolutna cisza. Ludzie
ułożyli na środku jezdni sznur z tuli-
panów. Wielu przyjechało spoza War-
szawy. Mówili, że chcieli pożegnać pre-
zydenta.
Jacek Sas-Uhrynowski: – Podsłu-
chałem taką rozmowę: on: – Straszny
tłok. Ona: – Myślisz, że tylko myśmy
wyszli? On: – Jest więcej ludzi niż na
papieżu. Rzeczywiście, są tu całe ro-
dziny, wszystkie pokolenia, wszyst-
kie twarze, jakie znam, cały przekrój
społeczeństwa. Wygląda to tak, jak-
by cała Warszawa wyszła na ulice.
Czuć, że atmosfera jest podniosła
i nikt nie ma wątpliwości, że stała się
rzecz straszna, która wszystkich po-
łączyła.
Ludzie, którzy stali w szpalerach
wzdłuż ulic w centrum – Al. Ujazdow-
skich, Marszałkowskiej, Senatorskiej,
Miodowej – po przejeździe konduktu
ruszyli pod Pałac Prezydencki na Kra-
kowskie Przedmieście. Agnieszka Waj-
zner: – Maszerują wszystkimi możli-
wymi odnogami, ale nie sposób się tam
już przedrzeć. Ci, którzy mają znicze,
stawiają je na placu Piłsudskiego, pod
Pałac nikt się już chyba nie dopcha.
Gdy kondukt wjechał na Krakow-
skie Przedmieście, rozdzwoniły się ko-
ścielne dzwony. Była dokładnie 17, Go-
dzina W, godzina wybuchu Powstania
Warszawskiego.
Tłum był tu nieprzebrany. Ludzie
wspięli się nawet na cokół pomnika Ada-
ma Mickiewcza, wchodzili na kandela-
bry, na drzewa.– Jest bez znaczenia, z ja-
kiej Lech Kaczyński był opcji politycz-
nej. To prezydent. A jego zawsze trzeba
szanować. Dlatego tu jesteśmy – mówią
Elżbieta i Zbigniew Żywiccy. Przyjechali
z Nałęczowa, żeby „powitać i pożegnać
pana prezydenta”. – Początkowo myśla-
łam, że obejrzę to w telewizji. Ale przy-
jechałam. Bo chcę w tym uczestniczyć,
widzieć to i poczuć, mimo że tak trudno
się pozbierać, bo słowa więzną w gardle
– mówi Elżbieta Strzelecka z Warszawy.
Pan Mirosław: – Tu są i zwolennicy,
i przeciwnicy Lecha Kaczyńskiego. Po
prostu zginął człowiek i ważna osobi-
stość życia politycznego.
Po godz. 17 trumna spoczęła w pała-
cowej kaplicy, gdzie zgromadziła się ro-
dzina zmarłego.
Ciało Pierwszej Damy Marii Ka-
czyńskiej nie zostało wczoraj przywie-
zione, bo nie zostało jeszcze zidentyfi-
kowane.
BART
,
ER
,
KP
,
ŚMIK
,
WOT
Smoleńsk pożegnał Lecha Kaczyńskiego
Z wojskowymi honorami poże-
gnano wczoraj przykrytą biało-czer-
woną f lagą trumnę z ciałem prezy-
denta Lecha Kaczyńskiego.
Na ceremonię do Smoleńska
przyleciał po raz drugi w ostatnich
dwóch dniach rosyjski premier
Władimir Putin. Trumnę z ciałem
prezydenta ustawiono na obitym
czerwonym płótnem katafalku. By-
ła rosyjska jednostka reprezenta-
cyjna złożona ze wszystkich ro-
dzajów broni.
Dyplomaci płakali
Z Polski po ciało prezydenta przyje-
chali jego najbliżsi współpracowni-
cy: Małgorzata Bochenek i Maciej
Łopiński z Kancelarii Prezydenta
oraz eurodeputowany PiS Paweł Ko-
wal. Ceremonia była podniosła i god-
na. Nie było żadnych przemówień.
Rosyjscy żołnierze przenieśli trum-
nę z ciałem prezydenta z karawanu
na katafalk. Premier Putin wraz z am-
basadorem RP Jerzym Bahrem po-
kłonili się przed trumną w takt gra-
nego przez wojskową orkiestrę mar-
sza i położyli na niej bukiety czer-
wonych goździków.
Odegrano hymny Polski i Rosji. By-
ła wojskowa defilada. Premier Putin
kilka razy przeżegnał się przed trum-
ną z ciałem prezydenta Polski.
Potem zagrano na trąbce wojsko-
we pożegnanie „Śpij, żołnierzu,
w ciemnym grobie”. Polscy dzienni-
karze i dyplomaci obecni na uroczy-
stości płakali. Rosjanie patrzyli na nich
ze współczuciem. Czuło się, że łączy
nas wspólny ból. Potem trumnę prze-
jęli polscy żołnierze, którzy przenie-
śli ją do wojskowego samolotu CASA
z biało-czerwoną szachownicą na sta-
teczniku.
Choć samolot długo kołował na pa-
sie startowym, wszyscy stali na miej-
scu, oddając hołd prezydentowi RP.
W momencie, gdy samolot odlatywał,
Putin jeszcze raz przeżegnał się trzy
razy zgodnie z prawosławną tradycją.
Po ceremonii, którą pokazały telewi-
zje rosyjskie, mieszkańcy Smoleńska
dosłownie runęli z kwiatami na miej-
sce katastrofy. W czasie niedzielnych
nabożeństw w tutejszych cerkwiach
modlono się za ofiary tragedii. Tele-
wizje rosyjskie pokazywały też modły
w jedynej w Smoleńsku parafii kato-
lickiej oraz składanie kwiatów przed
Lotnisko w Smoleńsku. Premier Putin i ambasador RP w Moskwie Jerzy Bahr
tin wspominał Kaczyńskiego w do-
brych słowach, m.in. jego wystąpienie
w Katyniu sprzed trzech lat o pojed-
naniu z Rosją.
Brat rozpoznał prezydenta
W sobotę w nocy ciało prezydenta
zidentyfikował Jarosław Kaczyński.
– Widziałem to z odległości kilku me-
trów. Prezes był bezpośrednio przy
panu prezydencie. To był szokujący
widok. Nie będę go opisywał. Leżały
trzy ciała: pana prezydenta Kaczyń-
skiego, pana prezydenta Kaczorow-
skiego i wicemarszałka Senatu Krzy-
sia Putry. Jak zobaczyliśmy ciała na-
szych kolegów... Jeszcze niedawno
z nimi rozmawialiśmy. Z Krzysiem
Putrą widziałem się w gabinecie
w czwartek – opowiadał w Radiu RMF
FM europoseł PiS Adam Bielan, któ-
ry był z Jarosławem Kaczyńskim
w Smoleńsku.
– Miejsce katastrofy to coś przera-
żającego. Widać było części gardero-
by, ślady krwi. Widziałem zwisający
z kadłuba żakiet naszej koleżanki klu-
bowej – mówił Bielan.
M
ARCIN
W
OJCIECHOWSKI
S
MOLEŃSK
3
ambasadą RP w Moskwie i konsula-
tami w innych miastach.
– Towarzyszy nam wyjątkowa soli-
darność Rosjan w tych dnia. To słowo
może nabrać nowego znaczenia w sto-
sunkach polsko-rosyjskich. Poczuli-
śmy Rosjan jako kogoś, kto jest nam
bliski. Na tym polega siła narodu, że
z tego, co złe, umie zrobić coś wielkiego
– mówił po uroczystości ambasador
RP w Moskwie Jerzy Bahr. Zdradził,
że podczas rozmowy na lotnisku Pu-
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl hannaeva.xlx.pl
12 kwietnia 2010
NR 85. 6303
NAKŁAD
700
TYS
.
2
PORTRETY 96 OFIAR
KATASTROFY
PREZYDENCKIEGO
SAMOLOTU
2,00
zł
w tym 7% VAT
Wspominają ich
najbliżsi, przyjaciele,
współpracownicy.
Historie niespełnionych
marzeń,
niezrealizowanych
planów, opowieści
o ostatnich spotkaniach
REDAKTOR PROWADZĄCY
K
ONRAD
S
ADURSKI
WYDAJE AGORA SA
NUMER INDEKSU
www.wyborcza.pl
PREZYDENT
WRACA DO KRAJU
WARSZAWA, Krakowskie Przedmieście, niedziela, godzina 17.02
u
TA ŚMIERĆ NAS
POJEDNA
Każda śmierć jest bezsensowna
i bezcelowa. Ale Polacy mogą dziś nadać
sens tej bezprecedensowej w swej
historii tragedii – pisze Jarosław Kurski
strona 8
u
ROSJANIE PŁACZĄ
Z POLAKAMI
Przed ambasadę polską
w Moskwie znieśli
stosy białych i czerwonych
goździków oraz róż
strona 22
u
PILOCI CHCIELI
LĄDOWAĆ MIMO MGŁY
– Kilka razy powtarzali to przez radio
– mówi „Gazecie” pracownik lotniska
w Smoleńsku, który zna treść
rozmów załogi z wieżą
strona 11
u
OSIEROCONE
PAŃSTWO
Obowiązki prezydenta pełni
marszałek Bronisław Komorowski.
Wybory prezydenckie
w czerwcu
strona 15
10 kwietnia 2010 roku zginął tragicznie
nasz Syn, Brat, Ojciec, Dziadek i Teść
10 kwietnia 2010 roku zginęła tragicznie
nasza Matka, Synowa, Bratowa, Babcia i Teściowa
ŚP
ŚP
Lech Aleksander Kaczyński
Prezydent RP, działacz opozycji demokratycznej lat 70-tych i Solidarności
Maria Helena Mackiewicz-Kaczyńska
przez 34 lata mądra, dzielna i dobra żona Lecha,
Był mądrym, dzielnym, uczciwym i wyjątkowo dobrym Człowiekiem,
niezwykle kochającym Synem, Bratem, Ojcem i Dziadkiem
najbliższa towarzyszka życia i podpora w trudnych i dobrych chwilach
Matka Jadwiga, Brat Jarosław, Córka Marta, Zięć Marcin, Wnuczki Ewa i Martyna
Córka Marta, Zięć Marcin, Wnuczki Ewa i Martyna, Teściowa Jadwiga, Szwagier Jarosław
NIEPRZEBRANE TŁUMY W KONDUKCIE
2
Nekrologi
l
Stołeczna
www.nekrologi.wyborcza.pl
Poniedziałek 12 kwietnia 2010
l
Gazeta Wyborcza
l
www.wyborcza.pl
2
Stoimy w obliczu katastrofy, która przekracza nasze wyobrażenia i możliwości zrozumienia.
Naszą ojczyznę dotknęła wielka tragedia. Dzień katastrofy pod Smoleńskiem zapisuje się czarną kartą w historii Europy i świata.
Nie znajdujemy słów, by oddać to, co wszyscy czujemy w tej chwili.
Ci, którzy mieli uczcić pamięć żołnierzy z Katynia, sami zginęli w katyńskim lesie.
W tych trudnych chwilach bądźmy razem.
Łączę się w bólu z Rodzinami i Bliskimi Ofiar smoleńskiej katastrofy.
W bólu, którego nie wyrażą żadne słowa. Wypełnia on serca wszystkich Rodaków.
Jest to jedyna miara naszej ludzkiej solidarności w obliczu tej narodowej tragedii.
Donald Tusk
Składamy wyrazy najgłębszego współczucia
Rodzinie i Bliskim
tragicznie zmarłych
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Lecha Kaczyńskiego
i
Jego Małżonki Marii Kaczyńskiej
Donald Tusk
Prezes Rady Ministrów
Członkowie Rady Ministrów
Składamy wyrazy najgłębszego współczucia
Rodzinom i Bliskim
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie
Ryszarda Kaczorowskiego
Przedstawicieli Parlamentu RP
Wicemarszałka Sejmu RP Krzysztofa Putry, Wicemarszałka Sejmu RP Jerzego Szmajdzińskiego, Wicemarszałka Senatu RP Krystyny Bochenek,
Posła na Sejm RP Leszka Deptuły, Posła na Sejm RP Grzegorza Dolniaka, Posła na Sejm RP Grażyny Gęsickiej, Posła na Sejm RP Przemysława Gosiewskieg, Posła na Sejm RP Izabeli Jarugi-Nowackiej,
Posła na Sejm RP Sebastiana Karpiniuka,Posła na Sejm RP Aleksandry Natalli-Świat, Posła na Sejm RP Macieja Płażyńskiego, Posła na Sejm RP Arkadiusza Rybickiego,
Posła na Sejm RP Jolanty Szymanek-Deresz, Posła na Sejm RP Wiesława Wody, Posła na Sejm RP Edwarda Wojtasa, Posła na Sejm RP Zbigniewa Wassermanna, Senatora RP Janiny Fetlińskiej, Senatora RP Stanisława Zająca
Przedstawicieli Kancelarii Prezydenta RP
Szefa Kancelarii Prezydenta RP Władysława Stasiaka, Sekretarza Stanu Pawła Wypycha, Podsekretarza Stanu Mariusza Handzlika
Przedstawicieli Rządu i instytucji państwowych
Rzecznika Praw Obywatelskich Janusza Kochanowskiego, Prezesa Narodowego Banku Polskiego Sławomira Skrzypka, Szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego Aleksandra Szczygły,
Wiceministra Obrony Narodowej Stanisława Jerzego Komorowskiego Wiceministra Spraw Zagranicznych Andrzeja Kremera, Wiceministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Tomasza Merty,
Sekretarza Generalnego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Andrzeja Przewoźnika, Wiceprzewodniczącego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Stanisława Mikke,
Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Janusza Kurtyki, Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Janusza Krupskiego, Dyrektora Protokołu Dyplomatycznego MSZ Mariusza Kazany
Przedstawicieli Sił Zbrojnych RP
Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. Franciszka Gągora, Dowódcy Operacyjnych Sił Zbrojnych gen. Bronisława Kwiatkowskiego, Dowódcy Sił Powietrznych gen. broni pil. Andrzeja Błasika,
Dowódcy Wojsk Lądowych gen. dyw. Tadeusza Buka, Dowódcy Wojsk Specjalnych gen. dyw. Włodzimierza Potasińskiego, Dowódcy Marynarki Wojennej Wiceadmirała Andrzeja Karwety,
Dowódcy Garnizonu Warszawa gen. bryg. Kazimierza Gilarskiego, gen. bryg. w st. spocz. Stanisława Nałęcza-Komornickiego, płka rez. Zbigniewa Dębskiego,
Przedstawicieli Kościołów i Wyznań Religijnych
ks. bp. gen. dyw. Tadeusza Płoskiego Ordynariusza Polowego Wojska Polskiego, bp. gen. bryg. Mirona Chodakowskiego Prawosławnego Ordynariusza Wojska Polskiego,
ks. płka Adama Pilcha Zastępcy Biskupa Ewangelickiego Duszpasterstwa Polowego, ks. ppłka Jana Osińskiego reprezentanta Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego
Pracowników Kancelarii Prezydenta RP
Kapelana Prezydenta RP ks. Prałata Romana Indrzejczyka, Barbary Mamińskiej, Izabeli Tomaszewskiej, Katarzyny Doraczyńskiej, Dariusza Jankowskiego, Wojciecha Lubińskiego
Funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu
ppłka Jarosława Florczaka, kpt. Dariusza Michałowskiego, por. Pawła Janeczka, ppor. Piotra Noska, st. chor. Artura Francuza, chor. Jacka Surówki, chor. Pawła Krajewskiego, chor. Marka Uleryka,
mł. chor. Agnieszki Pogródki-Węcławek,
Przedstawicieli Rodzin Katyńskich, innych stowarzyszeń oraz pozostałych Ofiar
Prezesa Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Czesława Cywińskiego Sekretarza Generalnego Związku Sybiraków Edwarda Duchnowskiego, ks. Prałata Bronisława Gostomskiego, ks. Józefa Jońca,
Prezesa Stowarzyszenia „Parafiada”, ks. Zdzisława Króla, Kapelana Warszawskiej Rodziny Katyńskiej 1987-2007, ks. Andrzeja Kwaśnika, Kapelana Federacji Rodzin Katyńskich, Prezesa Komitetu Katyńskiego,
Stefana Melaka, Prezesa Federacji Rodzin Katyńskich, Andrzeja Sariusza-Skąpskiego, ks. prof. dr. hab. Ryszarda Rumianka, Rektora UKSW, Anny Walentynowicz, legendarnej działaczki „Solidarności”,
Prezesa Polskiego Komitetu Olimpijskiego Piotra Nurowskiego, Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej Joanny Agackiej-Indeckiej, Tadeusza Lutoborskiego,Aleksandra Fedorowicza, Zenony Mamontowicz-Łojek,
Bronisławy Orawiec-Loffler, Katarzyny Piskorskiej, Wojciecha Seweryna, Leszka Solskiego, Teresy Walewskiej-Przyjałkowskiej, Gabrieli Zych, Ewy Bąkowskiej, Anny Marii Borowskiej, Bartosza Borowskiego,
Janiny Natusiewicz-Mirer, Janusza Zakrzeńskiego
Członków załogi samolotu specjalnego TU-154M
mjra pil. Roberta Grzywny, kpt. pil. Arkadiusza Protasiuka, por. Artura Ziętka, chor. Andrzeja Michalaka, Natalii Januszko, Justyny Moniuszko, Barbary Maciejczyk
Donald Tusk
Prezes Rady Ministrów
Członkowie Rady Ministrów
29172569
Stołeczna
l
Nekrologi
3
www.nekrologi.wyborcza.pl
www.wyborcza.pl
l
Gazeta Wyborcza
l
Poniedziałek 12 kwietnia 2010
1
Wszystkich Polaków jednoczy doświadczenie jednej z największych tragedii w powojennej historii Polski.
W katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem zginął najwyższy przedstawiciel Państwa Polskiego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Lech Kaczyński
z Małżonką
Marią Kaczyńską
Wraz z nimi śmierć ponieśli:
Ryszard Kaczorowski
ostatni Prezydent RP na Uchodźstwie
Maciej Płażyński
Arkadiusz Rybicki
Krzysztof Putra i Jerzy Szmajdziński
Wicemarszałkowie Sejmu RP
Jolanta Szymanek-Deresz
Krystyna Bochenek
Wicemarszałek Senatu RP
Zbigniew Wassermann
Stanisław Jerzy Komorowski
Wiceminister Obrony Narodowej
Wiesław Woda
Edward Wojtas
Posłowie na Sejm RP
Andrzej Kremer
Wiceminister Spraw Zagranicznych
Janina Fetlińska, Stanisław Zając
Senatorowie
Tomasz Merta
Wiceminister Kultury
Mariusz Handzlik i Paweł Wypych
Ministrowie Kancelarii Prezydenta RP
Aleksander Szczygło
Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego
Janusz Kochanowski
Rzecznik Praw Obywatelskich
Sławomir Skrzypek
Prezes Narodowego Banku Polskiego
Janusz Kurtyka
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej
Władysław Stasiak
Szef Kancelarii Prezydenta RP
Grażyna Gęsicka
gen. Franciszek Gągor
Szef Sztabu Generalnego
oraz najwyżsi rangą przedstawiciele Sił Zbrojnych
Przemysław Gosiewski
Leszek Deptuła
Andrzej Przewoźnik
Sekretarz Generalny Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa
Grzegorz Dolniak
Joanna Agacka-Indecka
Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej
Izabela Jaruga-Nowacka
Przedstawiciele
kościołów i wyznań religijnych, rodzin katyńskich i stowarzyszeń
oraz wiele osób towarzyszących
Sebastian Karpiniuk
Aleksandra Natalli-Świat
Od tej chwili las katyński będzie budził w nas wspomnienie również i dzisiejszej katastrofy.
Stajemy z pokorą wobec wyroku losu, który w przedziwny sposób powiązał z tym miejscem kolejny dramat naszego Narodu.
Rodzinom Zmarłych
towarzyszymy w Ich cierpieniu.
Składam Im najszczersze wyrazy współczucia.
Marszałek Sejmu RP
Bronisław Komorowski
29172801
4
Polska w żałobie
www.wyborcza.pl
wychodzi 24 godziny na dobę
Poniedziałek 12 kwietnia 2010
+
Gazeta Wyborcza
+
www.wyborcza.pl
Cała Warszawa w kon
Córka prezydenta, Marta Kaczyńska-Dubieniecka i brat Jarosław przy trumnie Lecha Kaczyńskiego na lotnisku Okęcie
Ul. Marszałkowska. Tak było na całej trasie konduktu
Wyglądało tak, jakby cała Warszawa
wyszła na ulice. Gdy trumna z ciałem
prezydenta Lecha Kaczyńskiego
przejeżdżała przez miasto, od lotniska
do Pałacu hołd prezydentowi oddawały
tysiące ludzi
sku odbyła się według cere-
moniału wojskowego dla naj-
wyższych dostojników pań-
stwowych. Był hymn, a potem
przy trumnie modlili się: nuncjusz apo-
stolski abp Józef Kowalczyk, metropoli-
ta warszawski abp Kazimierz Nycz, se-
kretarz Konferencji Episkopatu Polski bp
Stanisław Budzik i kapelani wojskowi.
Do trum ny okry tej na ro do wą f la-
gą naj pierw po desz li cór ka i brat pre-
zy den ta. Obo je uklę kli i krót ko się mo-
dli li. Po tem pod cho dzi li dal si krew ni
i przed sta wi cie le władz.
Kondukt z trumną wyruszył ok.
godz. 16. Na trasie przejazdu ustawi-
ły się tysiące warszawiaków i przy-
jezdnych. Wielu trzymało f lagi. Lu-
dzie stali też w oknach i na balkonach.
Na kilkadziesiąt minut przed prze-
jazdem konduktu wstrzymano ruch.
Wtedy zapadła cisza. Kiedy oczeku-
jących mijał samochód z trumną pre-
zydenta, jedni rzucali kwiaty, inni się
żegnali, niektórzy płakali.
Za oficjalną kolumną utworzył się
spontaniczny kondukt motocyklistów
i rowerzystów. Im bliżej centrum, tym
był większy. Gęstniał też tłum na po-
boczach.
Na Marszałkowskiej ludzie zaczęli
gromadzić się już ok. 14, krótko po tym,
gdy media podały trasę przejazdu ko-
lumny. Gdy dotarła tam ok. 16.40, stali
już w kilku rzędach. Filmowali i robili
zdjęcia. – Nie jestem tu dla sensacji, ale
aby oddać hołd prezydentowi Polski.
To jest historyczna chwila i początek
Wstrząśnięci tragedią naszej Ojczyzny
łączymy się w bólu z
POGRZEB
W SOBOTĘ?
Najbliższymi
Trumna z ciałem Lecha Kaczyń-
skiego ma być we wtorek wystawio-
na na widok publiczny. Dziś Pałac
Prezydencki przygotowuje się do te-
go – poinformował prezydencki mi-
nister Jacek Sasin. – Wszyscy będą
mogli oddawać hołd prezydentowi.
Trumna została umieszczona
w pałacowej kaplicy.
Rząd planuje wielkie uroczysto-
ści pogrzebowe ofiar katastrofy na
sobotę na pl. Piłsudskiego w War-
szawie.
Jednak w tej sprawie nie wypo-
wiedziała się jeszcze rodzina prezy-
dencka i krewni ofiar. A to ich zda-
nie będzie rozstrzygające. Według
szefa MSZ Radosława Sikorskiego
chęć udziału w pogrzebie zgłosił już
prezydent Rosji Dmitrij Miedwie-
diew.
GROH
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Lecha Kaczyńskiego
Jego Małżonki
Marii Kaczyńskiej
i
wszystkich Ofiar
tej strasznej katastrofy
Z wyrazami najgłębszego współczucia i hołdu
Centrum Warszawy. Czekający na kondukt z trumną prezydenta
Zarząd Agory SA
29173799
W tym tygodniu zmiany w „Gazecie”
Drodzy Czytelnicy! W związku z tragedią w Smoleńsku i żałobą narodową zmieniamy w tym tygodniu plany wydawnicze
„Gazety”, m.in. „Gazeta Praca” zamiast dziś ukaże się jutro. Dziś nie publikujemy reklam i ogłoszeń drobnych
w grzbiecie krajowym i dodatkach lokalnych. Przesuwamy cykle redakcyjne „Leczyć po ludzku” i „Polska Biega”
oraz płyty edukacyjne „Egzamin gimnazjalny” i „Matura”. Odwołujemy spotkania w Klubie „Goście Gazety”.
O nowych terminach poinformujemy w „Gazecie”.
4
TRAGEDIA W SMOLEŃSKU
|
HOŁD DLA LECHA KACZYŃSKIEGO
U
roczystość powitania na lotni-
www.wyborcza.pl
wychodzi 24 godziny na dobę
Polska w żałobie
5
www.wyborcza.pl
+
Gazeta Wyborcza
+
Poniedziałek 12 kwietnia 2010
dukcie
Tuż po godz. 17. Żołnierze wnieśli trumnę z ciałem prezydenta do pałacowej kaplicy
zmian w kraju – mówił jeden z obser-
watorów przejazdu.
Agnieszka Wajzner: – Staliśmy ze
znajomymi przy Ogrodzie Saskim.
Czegoś takiego nie widziałam w swo-
im życiu. Była absolutna cisza. Ludzie
ułożyli na środku jezdni sznur z tuli-
panów. Wielu przyjechało spoza War-
szawy. Mówili, że chcieli pożegnać pre-
zydenta.
Jacek Sas-Uhrynowski: – Podsłu-
chałem taką rozmowę: on: – Straszny
tłok. Ona: – Myślisz, że tylko myśmy
wyszli? On: – Jest więcej ludzi niż na
papieżu. Rzeczywiście, są tu całe ro-
dziny, wszystkie pokolenia, wszyst-
kie twarze, jakie znam, cały przekrój
społeczeństwa. Wygląda to tak, jak-
by cała Warszawa wyszła na ulice.
Czuć, że atmosfera jest podniosła
i nikt nie ma wątpliwości, że stała się
rzecz straszna, która wszystkich po-
łączyła.
Ludzie, którzy stali w szpalerach
wzdłuż ulic w centrum – Al. Ujazdow-
skich, Marszałkowskiej, Senatorskiej,
Miodowej – po przejeździe konduktu
ruszyli pod Pałac Prezydencki na Kra-
kowskie Przedmieście. Agnieszka Waj-
zner: – Maszerują wszystkimi możli-
wymi odnogami, ale nie sposób się tam
już przedrzeć. Ci, którzy mają znicze,
stawiają je na placu Piłsudskiego, pod
Pałac nikt się już chyba nie dopcha.
Gdy kondukt wjechał na Krakow-
skie Przedmieście, rozdzwoniły się ko-
ścielne dzwony. Była dokładnie 17, Go-
dzina W, godzina wybuchu Powstania
Warszawskiego.
Tłum był tu nieprzebrany. Ludzie
wspięli się nawet na cokół pomnika Ada-
ma Mickiewcza, wchodzili na kandela-
bry, na drzewa.– Jest bez znaczenia, z ja-
kiej Lech Kaczyński był opcji politycz-
nej. To prezydent. A jego zawsze trzeba
szanować. Dlatego tu jesteśmy – mówią
Elżbieta i Zbigniew Żywiccy. Przyjechali
z Nałęczowa, żeby „powitać i pożegnać
pana prezydenta”. – Początkowo myśla-
łam, że obejrzę to w telewizji. Ale przy-
jechałam. Bo chcę w tym uczestniczyć,
widzieć to i poczuć, mimo że tak trudno
się pozbierać, bo słowa więzną w gardle
– mówi Elżbieta Strzelecka z Warszawy.
Pan Mirosław: – Tu są i zwolennicy,
i przeciwnicy Lecha Kaczyńskiego. Po
prostu zginął człowiek i ważna osobi-
stość życia politycznego.
Po godz. 17 trumna spoczęła w pała-
cowej kaplicy, gdzie zgromadziła się ro-
dzina zmarłego.
Ciało Pierwszej Damy Marii Ka-
czyńskiej nie zostało wczoraj przywie-
zione, bo nie zostało jeszcze zidentyfi-
kowane.
BART
,
ER
,
KP
,
ŚMIK
,
WOT
Smoleńsk pożegnał Lecha Kaczyńskiego
Z wojskowymi honorami poże-
gnano wczoraj przykrytą biało-czer-
woną f lagą trumnę z ciałem prezy-
denta Lecha Kaczyńskiego.
Na ceremonię do Smoleńska
przyleciał po raz drugi w ostatnich
dwóch dniach rosyjski premier
Władimir Putin. Trumnę z ciałem
prezydenta ustawiono na obitym
czerwonym płótnem katafalku. By-
ła rosyjska jednostka reprezenta-
cyjna złożona ze wszystkich ro-
dzajów broni.
Dyplomaci płakali
Z Polski po ciało prezydenta przyje-
chali jego najbliżsi współpracowni-
cy: Małgorzata Bochenek i Maciej
Łopiński z Kancelarii Prezydenta
oraz eurodeputowany PiS Paweł Ko-
wal. Ceremonia była podniosła i god-
na. Nie było żadnych przemówień.
Rosyjscy żołnierze przenieśli trum-
nę z ciałem prezydenta z karawanu
na katafalk. Premier Putin wraz z am-
basadorem RP Jerzym Bahrem po-
kłonili się przed trumną w takt gra-
nego przez wojskową orkiestrę mar-
sza i położyli na niej bukiety czer-
wonych goździków.
Odegrano hymny Polski i Rosji. By-
ła wojskowa defilada. Premier Putin
kilka razy przeżegnał się przed trum-
ną z ciałem prezydenta Polski.
Potem zagrano na trąbce wojsko-
we pożegnanie „Śpij, żołnierzu,
w ciemnym grobie”. Polscy dzienni-
karze i dyplomaci obecni na uroczy-
stości płakali. Rosjanie patrzyli na nich
ze współczuciem. Czuło się, że łączy
nas wspólny ból. Potem trumnę prze-
jęli polscy żołnierze, którzy przenie-
śli ją do wojskowego samolotu CASA
z biało-czerwoną szachownicą na sta-
teczniku.
Choć samolot długo kołował na pa-
sie startowym, wszyscy stali na miej-
scu, oddając hołd prezydentowi RP.
W momencie, gdy samolot odlatywał,
Putin jeszcze raz przeżegnał się trzy
razy zgodnie z prawosławną tradycją.
Po ceremonii, którą pokazały telewi-
zje rosyjskie, mieszkańcy Smoleńska
dosłownie runęli z kwiatami na miej-
sce katastrofy. W czasie niedzielnych
nabożeństw w tutejszych cerkwiach
modlono się za ofiary tragedii. Tele-
wizje rosyjskie pokazywały też modły
w jedynej w Smoleńsku parafii kato-
lickiej oraz składanie kwiatów przed
Lotnisko w Smoleńsku. Premier Putin i ambasador RP w Moskwie Jerzy Bahr
tin wspominał Kaczyńskiego w do-
brych słowach, m.in. jego wystąpienie
w Katyniu sprzed trzech lat o pojed-
naniu z Rosją.
Brat rozpoznał prezydenta
W sobotę w nocy ciało prezydenta
zidentyfikował Jarosław Kaczyński.
– Widziałem to z odległości kilku me-
trów. Prezes był bezpośrednio przy
panu prezydencie. To był szokujący
widok. Nie będę go opisywał. Leżały
trzy ciała: pana prezydenta Kaczyń-
skiego, pana prezydenta Kaczorow-
skiego i wicemarszałka Senatu Krzy-
sia Putry. Jak zobaczyliśmy ciała na-
szych kolegów... Jeszcze niedawno
z nimi rozmawialiśmy. Z Krzysiem
Putrą widziałem się w gabinecie
w czwartek – opowiadał w Radiu RMF
FM europoseł PiS Adam Bielan, któ-
ry był z Jarosławem Kaczyńskim
w Smoleńsku.
– Miejsce katastrofy to coś przera-
żającego. Widać było części gardero-
by, ślady krwi. Widziałem zwisający
z kadłuba żakiet naszej koleżanki klu-
bowej – mówił Bielan.
M
ARCIN
W
OJCIECHOWSKI
S
MOLEŃSK
3
ambasadą RP w Moskwie i konsula-
tami w innych miastach.
– Towarzyszy nam wyjątkowa soli-
darność Rosjan w tych dnia. To słowo
może nabrać nowego znaczenia w sto-
sunkach polsko-rosyjskich. Poczuli-
śmy Rosjan jako kogoś, kto jest nam
bliski. Na tym polega siła narodu, że
z tego, co złe, umie zrobić coś wielkiego
– mówił po uroczystości ambasador
RP w Moskwie Jerzy Bahr. Zdradził,
że podczas rozmowy na lotnisku Pu-