Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
Ogólna budowa nerki
•
kora
- labirynt
- promienie rdzenne
•
rdze
- zewn
trzny (podzielony na pas zewn. i wewn.)
- wewn
trzny
UKŁAD
kora
rdze
zatoka
kolumna
MOCZOWY
piramida
promien.
rdzenne
rdze
wewn.
kielichy
mniejsze
rdze
zewn.
kielichy
wi
ksze
moczowód
miedniczka
Nerka zbudowana jest z g
sto uło
onych nabłonkowych,
rurek - kanalików nerkowych. Ich regularny układ powoduje
zró
nicowanie mi
szu nerki na obszary kory i rdzenia.
Przestrzenie mi
dzykanalikowe zajmuje tkanka ł
czna
z g
st
sieci
naczy
krwiono
nych (głównie włosowatych).
Kanaliki nerkowe
•
nefrony (nierozgał
zione, maj
kolejne odcinki ró
ni
ce si
budow
histologiczn
i funkcj
)
•
cewki zbiorcze (rozgał
zione,
do jednej cewki uchodzi klika
nefronów) - otwieraj
si
na
szczytach brodawek nerkowych
gdzie mocz przedostaje si
do dróg wyprowadzaj
cych
kora
kora
_______
pas zewn.
rdze
zewn.
pas wewn.
* nefrony korowe
* nefrony przyrdzeniowe
rdze
rdze
wewn.
Ciałko nerkowe
•
kł
buszek nerkowy
(p
tle naczy
włosowatych,
pomi
dzy nimi
kom. mezangialne)
•
torebka Bowmana
(blaszka zewn
trzna,
blaszka wewn
trzna
zbudowana
z podocytów)
Nefron
Odcinki:
blaszka wewn
trzna
torebki Bowmana
blaszka zewn
trzna
torebki Bowmana
blaszka
podstawna
1. Ciałko nerkowe
przestrze
torebki Bowmana
2. Kanalik proksymalny
•
cz
kr
ta
•
cz
prosta
kanalik
proksymalny
3. Kanalik po
redni
* biegun naczyniowy
(t
tniczka doprow.
i wyprowadzaj
ca)
* biegun moczowy
(przej
cie w kanalik
proksymalny)
4. Kanalik dystalny
•
cz
prosta
•
cz
kr
ta
P
tla Henlego:
proste odcinki nefronu
(*p
tle krótkie i długie)
Funkcja: ultrafiltracja
(filtracja osocza krwi
do przestrzeni torebki
Bowmana)
biegun
moczowy
biegun
naczyniowy
1
Ciałko nerkowe
Okienkowe kapilary kł
buszka nerkowego...
ciana naczynia i otaczaj
ce j
wypustki podocytów
tworz
barier
filtracyjn
ciałka nerkowego
komórka mezangialna
PODOCYT
okienkowe
naczynie włosowate
przestrze
t. Bowmana
komórka
blaszki
zewn
trznej
błona
podstawna
podocyt
wypustki podocytu
ródbłonek
... s
pokryte od zewn
trz przez
zaz
biaj
ce si
wypustki podocytów
bariera
filtracyjna
•
ródbłonek (z okienkami bez przeponek):
zatrzymuje krwinki
Bariera filtracyjna
ciałka nerkowego:
•
błona podstawna (dwie zespolone
blaszki podstawne):
sieciowy układ białek i liczne ujemnie
naładowane grupy w proteoglikanach
zwalniaj
cz
steczki du
e
i z ładunkiem elektrycznym
•
ródbłonek
•
błona podstawna (dwie
zespolone blaszki podstawne)
•
szczeliny filtracyjne pomi
dzy
wypustkami podocytów przesłoni
te
przeponkami z białka nefryny
zatrzymuj
cz
steczki > 70 kDa
•
szczeliny filtracyjne pomi
dzy
wypustkami podocytów
Przez barier
przechodz
wszystkie składniki osocza
z wyj
tkiem du
ych białek
2
Błona podstawna z uwi
zionymi
cz
steczkami jest stale odnawiana:
fagocytowana przez komórki mezangialne
oraz produkowana przez
ródbłonek
i podocyty
błona podst.
ródbłonek
Komórki mezangialne:
•
fagocytuj
błon
podstawn
•
produkuja czynniki wspomagaj
ce
regeneracj
ciałek nerkowych
•
maj
własno
ci kurczliwe
komórka
mezangialna
podocyt
Błona podstawna bariery filtracyjnej mo
e niekiedy zosta
zablokowana
przez nadmiar białek, które dostały si
do kr
enia (np. mioglobina po
rozległych urazach mi
ni). Prowadzi to do zatrzymania ultrafiltracji
(ostra niewydolno
nerek). Krótkotrwała hemodializa pozwala na eliminacj
zablokowanej błony podstawnej przez komórki mezangialne i odbudow
nowej – czynno
nerek wraca do normy.
Kanalik proksymalny
Komórka kanalika proksymalnego
nabłonek sze
cienny
Funkcje:
•
resorpcja wody (70-80 %)
•
resorpcja jonów (Na
+
, Cl
-
), glukozy, aminokwasów - przez transportery błonowe
•
resorpcja białek - przez endocytoz
i trawienie w lizosomach
(resorbowane substancje przekazywane s
do pobliskich naczy
kapilarnych)
•
resorpcja niektórych metabolitów, leków i trucizn
•
wydzielanie niektórych substancji (kwas moczowy, kreatynina, pewne leki)
do
wiatła kanalika
•
brze
ek szczoteczkowy
•
boczne i przypodstawne fałdy cytoplazmatyczne
•
pr
kowanie przypodstawne
•
liczne organelle
Kanalik
po
redni
Kanalik dystalny
nabłonek sze
cienny
•
płaskie komórki ubogie
w organelle
•
cz
zst
puj
ca: nieprzepuszczalna
dla jonów, przepuszczalna dla wody
•
cz
wst
puj
ca: nieprzepuszczalna
dla wody
Komórki kanalika dystalnego:
•
nieliczne mikrokosmki
•
j
dro zlokalizowane przyszczytowo
•
pr
kowanie przypodstawne
•
strefy zamykaj
ce
Funkcje: - resorpcja Na
+
i Cl
-
(pod wpływem aldosteronu)
- wydzielanie K
+
and H
-
(zakwaszanie moczu)
- udział w procesie zag
szczania moczu
Funkcja: udział w procesie
zag
szczania moczu
3
Cewka zbiorcza
Odcinki:
•
korowy
•
rdzenny
•
brodawkowy
Nabłonek:
od sze
ciennego
do walcowatego
Komórki:
•
jasne – przypodstawne
wpuklenia bł. komórkowej
•
ciemne (tylko w odcinku
korowym) – liczne mitochondria
Zbyt niski poziom ADH powoduje wycofywanie akwaporyn z błony
komórkowej do cytoplazmy komórek cewek zbiorczych. Staj
si
one
nieprzepuszczalne dla wody, co uniemo
liwia ostateczne zag
szczenie
moczu (moczówka prosta)
Funkcja:
•
ostateczne zag
szczenie moczu
(akwaporyny – kanały wodne
w błonie komórkowej,
regulowane przez poziom ADH)
•
transport jonów
Zag
szczanie moczu
jest wynikiem współpracy:
•
p
tli Henlego
•
cewek zbiorczych
•
pobliskich naczy
włosowatych
Rozmieszczenie kanalików nerkowych
w ró
nych obszarach mi
szu nerki
kora
rdze
zewn. - pas zewn.
rdze
zewn. - pas wewn.
Ró
ne odcinki p
tli Henlego
charakteryzuj
si
odmienn
:
•
zdolno
ci
do transportu jonów
(transportery błonowe)
•
przepuszczalno
ci
dla wody
(strefy zamykaj
ce)
kora
rdze
zewn.
rdze
wewn.
Wytwarza to gradient osmotyczny
w przestrzeniach mi
dzy-
kanalikowych,
wzrastaj
cy od obwodu nerki
do brodawek nerkowych.
rdze
wewn.
Wysokie ci
nienie osmotyczne
„wysysa” wod
z ko
cowych
odcinków cewek zbiorczych,
co powoduje ostateczne
zag
szczenie moczu.
Kora - labirynt
Kora - promienie rdzenne
- ciałka nerkowe
- kanaliki proksymalne (cz. proste)
- kanaliki proksymalne (cz
ci kr
te)
- kanaliki dystalne (cz. proste)
- kanaliki dystalne (cz
ci kr
te)
- cewki zbiorcze
Rozmieszczenie kanalików nerkowych
w ró
nych obszarach mi
szu nerki (c.d.)
Układ naczyniowy
Rdze
zewn
trzny: Rdze
zewn
trzny:
Rdze
wewn
trzny
pas zewn
trzny
pas wewn
trzny
T
tnice mi
dzypłatowe t
tnice łukowate t
tnice promieniste
t
tniczki doprowadzaj
ce kapilary kł
buszka t
tniczki wyprowadzaj
ce
kapilary okołokanalikowe
yły promieniste
yły łukowate (…)
- kan. proksymalne
- kan. po
rednie - kan. po
rednie
- kan. dystalne
- kan. dystalne
(długich p
tli
- cewki zbiorcze
- cewki zbiorcze
Henlego)
- cewki zbiorcze
4
Aparat przykł
buszkowy
kanalik dystalny
Plamka g
sta: spadek przepływu moczu
i zaburzenia jonowe
komórki
ziarniste
PGE, PGF
2
•
komórki ziarniste
(zmodyfikowane komórki
mi
niowe gładkie t
tniczki
doprowadzaj
cej - produkuj
i wydzielaj
renin
)
•
komórki plamki g
stej
(zmodyfikowane komórki
kanalika dystalnego -
monitoruj
przepływ moczu
i st
enie Cl
–
i Na
+
)
•
komórki mezangium
pozakł
buszkowego -
po
rednicz
w wymianie
sygnałów pomi
dzy komórkami
plamki g
stej i ziarnistymi
(poł
czenia neksusami)
Komórki ziarniste: wydzielanie reniny
t
tniczka
wyprow.
t
tniczka
doprow.
plamka g
sta
Angiotensynogen
renina
Angiotensyna I
Układ renina-
angiotensyna-aldosteron
konwertaza (ACE)
komórki
mezangium
Angiotensyna II
Wydzielanie aldosteronu
Skurcz naczy
przez kor
nadnerczy
krwiono
nych
podocyt
przestrze
t. Bowmana
Resorpcja Na
+
i H
2
O
w kanalikach dystalnych
Funkcja: regulacja ci
nienia
krwi (od którego zale
y
prawidłowa ultrafiltracja)
komórki
mezangium
kapilary
Wzrost ci
nienia krwi
Tkanka
ródmi
szowa
aparat
przykł
buszkowy
•
delikatna tkanka ł
czna zawieraj
ca:
- fibroblasty
- makrofagi
- kom.
ródmi
szowe (tylko w rdzeniu)
•
naczynia włosowate
Fibroblasty tkanki
ródmi
szowej kory
produkuj
erytropoetyn
Komórki
ródmi
szowe rdzenia:
•
specyficzny rodzaj miofibroblastów
•
wydłu
one, zawieraj
krople lipidowe
•
układaj
si
w „drabin
”
•
kurcz
c si
reguluj
przepływ krwi
•
produkuj
medullipin
(poszerza
naczynia) i prostaglandyny
Drogi moczowe
P
cherz moczowy
•
błona
luzowa
- nabłonek przej
ciowy
dróg moczowych
- blaszka wła
ciwa
•
błona pod
luzowa
•
gruba warstwa mi
niowa
•
warstwa włóknista
lub surowicza
Kielichy i miedniczki nerkowe
•
błona
luzowa
- nabłonek przej
ciowy
dróg moczowych (urotelium)
- cienka blaszka wła
ciwa
•
cienka warstwa
mi
niówki gładkiej
Moczowód
•
błona
luzowa
- nabłonek przej
ciowy
dróg moczowych
- blaszka wła
ciwa
(bez gruczołów)
•
błona mi
niowa
(warstwy: podłu
na –
okr
na – podłu
na
•
warstwa włóknista
Nabłonek przej
ciowy: wielowarstwowy
z komórkami baldaszkowatymi na powierzchni,
poł
czonymi strefami zamykaj
cymi
Funkcje: ochrona
ciany dróg moczowych,
bariera osmotyczna,
adaptacja do zmieniaj
cej si
powierzchni
5
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl hannaeva.xlx.pl
•
kora
- labirynt
- promienie rdzenne
•
rdze
- zewn
trzny (podzielony na pas zewn. i wewn.)
- wewn
trzny
UKŁAD
kora
rdze
zatoka
kolumna
MOCZOWY
piramida
promien.
rdzenne
rdze
wewn.
kielichy
mniejsze
rdze
zewn.
kielichy
wi
ksze
moczowód
miedniczka
Nerka zbudowana jest z g
sto uło
onych nabłonkowych,
rurek - kanalików nerkowych. Ich regularny układ powoduje
zró
nicowanie mi
szu nerki na obszary kory i rdzenia.
Przestrzenie mi
dzykanalikowe zajmuje tkanka ł
czna
z g
st
sieci
naczy
krwiono
nych (głównie włosowatych).
Kanaliki nerkowe
•
nefrony (nierozgał
zione, maj
kolejne odcinki ró
ni
ce si
budow
histologiczn
i funkcj
)
•
cewki zbiorcze (rozgał
zione,
do jednej cewki uchodzi klika
nefronów) - otwieraj
si
na
szczytach brodawek nerkowych
gdzie mocz przedostaje si
do dróg wyprowadzaj
cych
kora
kora
_______
pas zewn.
rdze
zewn.
pas wewn.
* nefrony korowe
* nefrony przyrdzeniowe
rdze
rdze
wewn.
Ciałko nerkowe
•
kł
buszek nerkowy
(p
tle naczy
włosowatych,
pomi
dzy nimi
kom. mezangialne)
•
torebka Bowmana
(blaszka zewn
trzna,
blaszka wewn
trzna
zbudowana
z podocytów)
Nefron
Odcinki:
blaszka wewn
trzna
torebki Bowmana
blaszka zewn
trzna
torebki Bowmana
blaszka
podstawna
1. Ciałko nerkowe
przestrze
torebki Bowmana
2. Kanalik proksymalny
•
cz
kr
ta
•
cz
prosta
kanalik
proksymalny
3. Kanalik po
redni
* biegun naczyniowy
(t
tniczka doprow.
i wyprowadzaj
ca)
* biegun moczowy
(przej
cie w kanalik
proksymalny)
4. Kanalik dystalny
•
cz
prosta
•
cz
kr
ta
P
tla Henlego:
proste odcinki nefronu
(*p
tle krótkie i długie)
Funkcja: ultrafiltracja
(filtracja osocza krwi
do przestrzeni torebki
Bowmana)
biegun
moczowy
biegun
naczyniowy
1
Ciałko nerkowe
Okienkowe kapilary kł
buszka nerkowego...
ciana naczynia i otaczaj
ce j
wypustki podocytów
tworz
barier
filtracyjn
ciałka nerkowego
komórka mezangialna
PODOCYT
okienkowe
naczynie włosowate
przestrze
t. Bowmana
komórka
blaszki
zewn
trznej
błona
podstawna
podocyt
wypustki podocytu
ródbłonek
... s
pokryte od zewn
trz przez
zaz
biaj
ce si
wypustki podocytów
bariera
filtracyjna
•
ródbłonek (z okienkami bez przeponek):
zatrzymuje krwinki
Bariera filtracyjna
ciałka nerkowego:
•
błona podstawna (dwie zespolone
blaszki podstawne):
sieciowy układ białek i liczne ujemnie
naładowane grupy w proteoglikanach
zwalniaj
cz
steczki du
e
i z ładunkiem elektrycznym
•
ródbłonek
•
błona podstawna (dwie
zespolone blaszki podstawne)
•
szczeliny filtracyjne pomi
dzy
wypustkami podocytów przesłoni
te
przeponkami z białka nefryny
zatrzymuj
cz
steczki > 70 kDa
•
szczeliny filtracyjne pomi
dzy
wypustkami podocytów
Przez barier
przechodz
wszystkie składniki osocza
z wyj
tkiem du
ych białek
2
Błona podstawna z uwi
zionymi
cz
steczkami jest stale odnawiana:
fagocytowana przez komórki mezangialne
oraz produkowana przez
ródbłonek
i podocyty
błona podst.
ródbłonek
Komórki mezangialne:
•
fagocytuj
błon
podstawn
•
produkuja czynniki wspomagaj
ce
regeneracj
ciałek nerkowych
•
maj
własno
ci kurczliwe
komórka
mezangialna
podocyt
Błona podstawna bariery filtracyjnej mo
e niekiedy zosta
zablokowana
przez nadmiar białek, które dostały si
do kr
enia (np. mioglobina po
rozległych urazach mi
ni). Prowadzi to do zatrzymania ultrafiltracji
(ostra niewydolno
nerek). Krótkotrwała hemodializa pozwala na eliminacj
zablokowanej błony podstawnej przez komórki mezangialne i odbudow
nowej – czynno
nerek wraca do normy.
Kanalik proksymalny
Komórka kanalika proksymalnego
nabłonek sze
cienny
Funkcje:
•
resorpcja wody (70-80 %)
•
resorpcja jonów (Na
+
, Cl
-
), glukozy, aminokwasów - przez transportery błonowe
•
resorpcja białek - przez endocytoz
i trawienie w lizosomach
(resorbowane substancje przekazywane s
do pobliskich naczy
kapilarnych)
•
resorpcja niektórych metabolitów, leków i trucizn
•
wydzielanie niektórych substancji (kwas moczowy, kreatynina, pewne leki)
do
wiatła kanalika
•
brze
ek szczoteczkowy
•
boczne i przypodstawne fałdy cytoplazmatyczne
•
pr
kowanie przypodstawne
•
liczne organelle
Kanalik
po
redni
Kanalik dystalny
nabłonek sze
cienny
•
płaskie komórki ubogie
w organelle
•
cz
zst
puj
ca: nieprzepuszczalna
dla jonów, przepuszczalna dla wody
•
cz
wst
puj
ca: nieprzepuszczalna
dla wody
Komórki kanalika dystalnego:
•
nieliczne mikrokosmki
•
j
dro zlokalizowane przyszczytowo
•
pr
kowanie przypodstawne
•
strefy zamykaj
ce
Funkcje: - resorpcja Na
+
i Cl
-
(pod wpływem aldosteronu)
- wydzielanie K
+
and H
-
(zakwaszanie moczu)
- udział w procesie zag
szczania moczu
Funkcja: udział w procesie
zag
szczania moczu
3
Cewka zbiorcza
Odcinki:
•
korowy
•
rdzenny
•
brodawkowy
Nabłonek:
od sze
ciennego
do walcowatego
Komórki:
•
jasne – przypodstawne
wpuklenia bł. komórkowej
•
ciemne (tylko w odcinku
korowym) – liczne mitochondria
Zbyt niski poziom ADH powoduje wycofywanie akwaporyn z błony
komórkowej do cytoplazmy komórek cewek zbiorczych. Staj
si
one
nieprzepuszczalne dla wody, co uniemo
liwia ostateczne zag
szczenie
moczu (moczówka prosta)
Funkcja:
•
ostateczne zag
szczenie moczu
(akwaporyny – kanały wodne
w błonie komórkowej,
regulowane przez poziom ADH)
•
transport jonów
Zag
szczanie moczu
jest wynikiem współpracy:
•
p
tli Henlego
•
cewek zbiorczych
•
pobliskich naczy
włosowatych
Rozmieszczenie kanalików nerkowych
w ró
nych obszarach mi
szu nerki
kora
rdze
zewn. - pas zewn.
rdze
zewn. - pas wewn.
Ró
ne odcinki p
tli Henlego
charakteryzuj
si
odmienn
:
•
zdolno
ci
do transportu jonów
(transportery błonowe)
•
przepuszczalno
ci
dla wody
(strefy zamykaj
ce)
kora
rdze
zewn.
rdze
wewn.
Wytwarza to gradient osmotyczny
w przestrzeniach mi
dzy-
kanalikowych,
wzrastaj
cy od obwodu nerki
do brodawek nerkowych.
rdze
wewn.
Wysokie ci
nienie osmotyczne
„wysysa” wod
z ko
cowych
odcinków cewek zbiorczych,
co powoduje ostateczne
zag
szczenie moczu.
Kora - labirynt
Kora - promienie rdzenne
- ciałka nerkowe
- kanaliki proksymalne (cz. proste)
- kanaliki proksymalne (cz
ci kr
te)
- kanaliki dystalne (cz. proste)
- kanaliki dystalne (cz
ci kr
te)
- cewki zbiorcze
Rozmieszczenie kanalików nerkowych
w ró
nych obszarach mi
szu nerki (c.d.)
Układ naczyniowy
Rdze
zewn
trzny: Rdze
zewn
trzny:
Rdze
wewn
trzny
pas zewn
trzny
pas wewn
trzny
T
tnice mi
dzypłatowe t
tnice łukowate t
tnice promieniste
t
tniczki doprowadzaj
ce kapilary kł
buszka t
tniczki wyprowadzaj
ce
kapilary okołokanalikowe
yły promieniste
yły łukowate (…)
- kan. proksymalne
- kan. po
rednie - kan. po
rednie
- kan. dystalne
- kan. dystalne
(długich p
tli
- cewki zbiorcze
- cewki zbiorcze
Henlego)
- cewki zbiorcze
4
Aparat przykł
buszkowy
kanalik dystalny
Plamka g
sta: spadek przepływu moczu
i zaburzenia jonowe
komórki
ziarniste
PGE, PGF
2
•
komórki ziarniste
(zmodyfikowane komórki
mi
niowe gładkie t
tniczki
doprowadzaj
cej - produkuj
i wydzielaj
renin
)
•
komórki plamki g
stej
(zmodyfikowane komórki
kanalika dystalnego -
monitoruj
przepływ moczu
i st
enie Cl
–
i Na
+
)
•
komórki mezangium
pozakł
buszkowego -
po
rednicz
w wymianie
sygnałów pomi
dzy komórkami
plamki g
stej i ziarnistymi
(poł
czenia neksusami)
Komórki ziarniste: wydzielanie reniny
t
tniczka
wyprow.
t
tniczka
doprow.
plamka g
sta
Angiotensynogen
renina
Angiotensyna I
Układ renina-
angiotensyna-aldosteron
konwertaza (ACE)
komórki
mezangium
Angiotensyna II
Wydzielanie aldosteronu
Skurcz naczy
przez kor
nadnerczy
krwiono
nych
podocyt
przestrze
t. Bowmana
Resorpcja Na
+
i H
2
O
w kanalikach dystalnych
Funkcja: regulacja ci
nienia
krwi (od którego zale
y
prawidłowa ultrafiltracja)
komórki
mezangium
kapilary
Wzrost ci
nienia krwi
Tkanka
ródmi
szowa
aparat
przykł
buszkowy
•
delikatna tkanka ł
czna zawieraj
ca:
- fibroblasty
- makrofagi
- kom.
ródmi
szowe (tylko w rdzeniu)
•
naczynia włosowate
Fibroblasty tkanki
ródmi
szowej kory
produkuj
erytropoetyn
Komórki
ródmi
szowe rdzenia:
•
specyficzny rodzaj miofibroblastów
•
wydłu
one, zawieraj
krople lipidowe
•
układaj
si
w „drabin
”
•
kurcz
c si
reguluj
przepływ krwi
•
produkuj
medullipin
(poszerza
naczynia) i prostaglandyny
Drogi moczowe
P
cherz moczowy
•
błona
luzowa
- nabłonek przej
ciowy
dróg moczowych
- blaszka wła
ciwa
•
błona pod
luzowa
•
gruba warstwa mi
niowa
•
warstwa włóknista
lub surowicza
Kielichy i miedniczki nerkowe
•
błona
luzowa
- nabłonek przej
ciowy
dróg moczowych (urotelium)
- cienka blaszka wła
ciwa
•
cienka warstwa
mi
niówki gładkiej
Moczowód
•
błona
luzowa
- nabłonek przej
ciowy
dróg moczowych
- blaszka wła
ciwa
(bez gruczołów)
•
błona mi
niowa
(warstwy: podłu
na –
okr
na – podłu
na
•
warstwa włóknista
Nabłonek przej
ciowy: wielowarstwowy
z komórkami baldaszkowatymi na powierzchni,
poł
czonymi strefami zamykaj
cymi
Funkcje: ochrona
ciany dróg moczowych,
bariera osmotyczna,
adaptacja do zmieniaj
cej si
powierzchni
5