Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
Wychowanie estetyczne – wykład 16.05.2010r.
Podstawy myślenia o sztuce w aspekcie wychowawczym wg B. Nawroczyńskiego – koncepcja sztuki jako wartości.
Etapy kształcenia wg B. Nawroczyńskiego:
I etap – budowanie zainteresowania sztuką
Bez kultury nie ma wychowania, a wychowanie dotyczy rozumienia, przeżywania
kultury – wszystkich dóbr, które człowiek wytworzył.
Dziedzictwo kulturowe – to myśl ludzi zamknięta w dobrach materialnych. Człowiek tworzy i odbiera te dobra. Każdy z nas „zanurza” się w kulturze na tyle, ile może i ile chce. To, co proponuje Nawroczyński, to podkreślenie aksjologicznej mocy sztuki.
Nawroczyński nazywa sztukę dobrem pośredniczącym ( wartością pośredniczącą ).
Problem tkwi w tym, czy to odczytujemy i w jaki sposób. Sztuka jest działalnością człowieka, która jest najbardziej naładowana wartościami z 2 stron - odbiorcy i nadawcy.
twórca - dzieło - odbiorcy
Rys. 1
Ważne jest, jakie wartości odbiorcy nadadzą dziełu.
Zarówno twórczość, jak i odbiór w dużej mierze zależy od nas i naszego odbioru. Mamy gotowość do odbioru, ale musi być wychowanie do sztuki
( czyli wychowanie do odbioru). Nawroczyński mówi „cudów nie ma”. Jedni są wrażliwi na dźwięki, inni na barwy.
Odbierając sztukę możemy dokonywać przemyśleń. Sztuka może przekazywać różne treści, także o znaczeniu moralnym.
Nawroczyński twierdził, że młodych ludzi trzeba wychowywać przez sztukę. Musi być koniecznie kontakt z dziełem, bez tego nie można skutecznie wychowywać estetycznie. Jeśli nie przygotujemy ludzi do odbioru sztuki, to będzie ona nieobecna i zostanie zmarnowany potencjał wychowawczy. Nie jest możliwe pełne wychowanie estetyczne bez kontaktu z dziełem o wysokiej wartości.
Ocenianie estetyczne jest istotne, bo dzisiaj w stosunku do sztuki współczesnej mamy taką sytuację:
twórca - sztuka współczesna - odbiorcy
Rys. 2 odchodzący
Sztuka współczesna jest zamknięta w symbolach. Odbiorcy idą „ w siną dal ” J – odwracają się od sztuki, nie interesuje ich, bądź negują ją. Zaś edukacja estetyczna pozwoli odbiorcy odwrócić się do dzieła - zainteresuje się nim. Jeśli wykształcę w dziecku ( już od wieku przedszkolnego ) uwrażliwienie na sztukę, to póżniej jako dorosły człowiek będzie umiał dokonywać wyboru i go uzasadnić. Dzieło musi być wnikliwie używane, żeby zaistniało, bo inaczej sztuka wymiera, podupada. Jeśli nie ma kontaktu ze sztuką, choćby przelotnego, to dzieło traci swoją moc wychowawczą. Trzeba zwrócić uwagę na to, co dzieciom i młodzieży się podoba (w dziedzinie sztuki ) i rozwijać to zainteresowanie a następnie przejść od zainteresowania ( I etap ) do kształcenia ( II etap) . Należy bronić sztuki jako wartości.
II etap – kształcenie – otwieranie dzieła w ten sposób, aby się podobało.
Kształcenie – „otwieranie” dziecku dzieła na takim etapie, na jakim może go zobaczyć np. jesli dziecku podoba się rama obrazu, to niech się skupi na razie na tej ramie. Niech się skupi na tym, co mu się podoba w danym dziele.
Kształcenie poprzez sztukę polega na zgodności struktur wewnętrznych człowieka ze strukturą dzieła.
Rys. 3 ( ludzik i ramki w ramkach J )
Chodzi o to, aby już od szkoły podstawowej, poprzez gimnazjum, liceum człowiek doszedł do takiego etapu, aby mógł rozmawiać o wartościach „ warstwach” danego dzieła i nie dlatego, że się tego nauczył - ale, że rozumie, jakie przesłanki niesie. Należy tak wykształcić ludzi, by rozumieli sztukę.
Małe dziecko może zwrócić uwagę na pierwszą warstwę ( np. na ramę , kolory ) - chodzi o to, by kształcić na dziełach wrażliwość człowieka (na sztukę ).
Wyższym etapem kształcenia jest odbiór twórczy ( III etap).
III etap – twórczy odbiór do kultury.
Na tym etapie człowiek jest współtwórcą kultury. Twórczość to nie tylko to, że ja napisałam książkę czy stworzyłam sobie rzeźbę, to także mój twórczy stosunek do kultury i to musi być czytelne.
Warto kształcić młodych ludzi na wartościach artystycznych, aby w przyszłości mógł powiedzieć „ nie chcę, to mi się nie podoba”.
Tendencje w kulturze XXI wieku
Należą do nich :
- kapitalizm konsumpcyjny ( wg amerykańskiego socjologa , politologa - Barbbera?)
- kultura informacji kultu informacyjnego ( wg Ibsena )
- czasy infantylizacji kultury ( wg Frank Fouredi )
- era kultury konwergencji ( wg James’a)
Stosunek tradycyjnego edukowania przez sztukę jest to stan zderzania się dwóch kultur, które są w stanie gotowości, kto komu ulegnie.
Cechy kultury konsumpcyjnej :
1. zdolność do uzależnienia się ( np.od gier, zakupów)
2. replikowanie, powtarzanie, styl hollywoodzki
3. utowarowienie wytworów kultury ( traktowanie kultury jako towaru)
4. łączy wspólnota marek ( np. utrzymywanie kontaktów ludzi mającymi te same marki samochodów – budujemy swoją tożsamość na tym, co mamy)
5. infantylizacja kultury ( schlebianie gustom odbiorców – nie stawiamy wymagań, jest to równanie w dół)
6. powszechność i natychmiastowość przekazu informacji ( wszystko musi być szybko)
7. juwenalizacja ( czyli kult młodości – np. 40 latek mówi, że jest młody, hm... a nie jest ? J)
Sfera wartości, które się liczą we współczesnym społeczeństwie :
- wartości wymienne ( czyli mijanie się z prawdą )
- otwartość i pluralizm
- elastyczność ( nie ceni się kompetencji)
- szybkość przekazywania i nabywania informacji ( wg E.Ericksona)
- uwaga innych ( trzeba skupić uwagę innych )
1