Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
Podatek odroczony jest to pozycja księgowa oznaczająca aktywo lub pasywo w bilansie powstające w wyniku różnic między zasadami księgowymi i podatkowymi. Zależnie od zastosowanych standardów rachunkowości, podatek odroczony wynika z:
• Przejściowych różnic między księgową i podatkową wartością aktywów lub pasywów w bilansie (podejście bilansowe – zgodne z Polską Ustawą o Rachunkowości), lub
• Różnych momentów rozpoznawania zysków i strat w sprawozdaniach finansowych tworzonych dla potrzeb księgowych i podatkowych (podejście wynikowe)
Należy zaznaczyć, że oba powyższe podejścia powinny dać taki sam rezultat, czyli wyznaczyć takie samo aktywo bądź pasywo podatkowe. Identyfikują one bowiem te same różnice przejściowe z tytułu podatku, a jedyną różnicą jest sposób ich wyznaczenia.
Cel stosowania podatku odroczonegoPodatek odroczony umożliwia utrzymanie zasady adekwatności kosztów do przychodów.
Zgodnie z tą zasadą efekt podatkowy transakcji powinien być wykazany w sprawozdaniu finansowym w tym samym okresie, w którym została ujęta dana transakcja. W rzeczywistości jednak, z powodu rozbieżności przepisów podatkowych i zasad księgowych, rzeczywisty obowiązek podatkowy powstaje często w innym okresie niż ten, w którym transakcja ujmowana jest z księgowego punktu widzenia. Podatek odroczony pozwala na pogodzenie tych rozbieżności, umożliwiając wykazanie w sprawozdaniu zarówno rzeczywistych zobowiązań podatkowych, jak i modyfikację obciążenia podatkowego w sprawozdaniu finansowym tak, aby zachowana była zasada adekwatności kosztów do przychodów.
Różnice przejściowe i różnice trwałeOdroczony podatek dochodowy powstaje jedynie w przypadku tak zwanych różnic przejściowych, które w przyszłości zostaną zrealizowane – w długiej perspektywie efekt podatkowy i księgowy transakcji będzie taki sam. Różnice przejściowe dzieli się na dodatnie i ujemne.
Istnieją jednak transakcje w przypadku których powstaje tak zwana różnica trwała. Najpowszechniejsze z nich to koszty niepodatkowe, czyli takie które zgodnie z przepisami podatkowymi nie mogą być zakwalifikowane jako koszt. Różnice wywoływane przez takie koszty są trwałe, gdyż pomimo iż koszt ten obniży zysk księgowy, nigdy nie obniży on zysku z punktu widzenia podatkowego. W przypadku takich różnic podatek odroczony nie powstaje. Przedsiębiorstwo księguje koszt, który nie ma jednak wpływu na zobowiązanie podatkowe i nigdy nie będzie miał, dlatego też nie ma tu zastosowania zasada adekwatności kosztów do przychodów.
Przyczyny powstawania dodatnich różnic przejściowych:
– - stosowanie niższych stawek amortyzacyjnych dla celów bilansowych niż podatkowych,
- zarachowanie należnych, a nie otrzymanych odsetek z różnych tytułów,
- zarachowanie niezrealizowanych różnic kursowych,
- ujęcie przychodów w związku z wyceną bilansową inwestycji.
Do najczęściej występujących dodatnich różnic przejściowych zalicza się:
• dodatnie różnice kursowe, naliczone przy wycenie bilansowej środków pieniężnych i rozrachunków zagranicznych w walutach obcych,
• naliczone, lecz jeszcze nieotrzymane odsetki od należności z tytułu dostaw i usług; w księgach wykazywane są one na zasadzie memoriałowej, natomiast do celów podatkowych przyjmuje się te odsetki jako faktycznie otrzymane kasowo,
• naliczone, lecz jeszcze nie otrzymane odsetki od udzielonych pożyczek (zasada jak wyżej)
• amortyzacja przyspieszona - to znaczy wtedy, gdy środek amortyzuje się przy zastosowaniu efektywnie wyższej stawki amortyzacji dla celów podatkowych niż bilansowych,
• koszty remontów i innych wydatków rozliczanych w czasie, które uwzględniono w podstawie opodatkowania w momencie ich poniesienia.
Przyczyny powstawania ujemnych różnic przejściowych:
- zastosowanie niższych stawek amortyzacyjnych dla celów podatkowych niż dla celów bilansowych,
- zarachowanie w ciężar kosztów dla celów bilansowych niewypłaconych osobom fizycznym na dzień bilansowy wynagrodzeń, o których mowa w art. 41 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a stanowiących dla celów podatkowych koszt uzyskania przychodu pod datą wypłaty świadczenia,
- ujęcie ujemnych różnic kursowych dotyczących składników bilansowych wyrażonych w walutach obcych,
- zarachowanie odsetek od kredytów i pożyczek, płatnych w następnym roku bilansowym lub w dalszych okresach, utworzenie w ciężar kosztów różnego rodzaju rezerw, które są uznawane jako koszty uzyskania przychodu pod datą ich realizacji,
- straty podatkowe możliwe do odliczenia w przyszłości w związku z uprawdopodobnionym wypracowaniem w najbliższych okresach.
Do typowych ujemnych różnic przejściowych zalicza się:
• naliczone, lecz jeszcze nie zapłacone, odsetki od zobowiązań z tytułu dostaw i usług nie płaconych w terminie,
• naliczone ujemne różnice kursowe powstałe przy wycenie bilansowej środków pieniężnych i rozrachunków zagranicznych w walutach obcych,
• naliczone wynagrodzenia z tytułu umów zlecenia i umów o dzieło niewypłacone do dnia bilansowego, wynagrodzenia z tytułu umów o pracę, które nie zostały w terminie postawione do dyspozycji pracownikom,
• naliczone, lecz jeszcze niezapłacone, odsetki od zaciągniętych pożyczek,
• amortyzacja spowolniona - to znaczy wtedy, gdy środek amortyzuje się przy zastosowaniu efektywnie niższej stawki amortyzacji dla celów podatkowych niż bilansowych,
• odpisy aktualizacyjne z tytułu utraty wartości poszczególnych składników aktywów jeśli w przyszłości będzie możliwe uznanie ich jako koszty podatkowe,
• wycena bilansowa aktywów finansowych w wartości rynkowej niższej niż ich cena nabycia,
• utworzenie rezerwy na pewne lub prawdopodobne straty z operacji w toku,
• utworzenie rezerw na naprawy gwarancyjne, zwroty, świadczenia pracownicze (nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne rentowe, rezerwy urlopowe) w wysokości prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres