Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
14. „Poeci polskiego sentymentalizmu. Własny los i historia w wierszach Dionizego Kniaźnina i Franciszka Karpińskiego.”
Sentymentalizm – prąd literacki występujący w oświeceniu, w Polsce zrodził się w latach 1760 – 1770, istniał aż do początku romantyzmu., głowni przedstawiciele to Karpiński i Kniaźnin.
Cechy sentymentalizmu:
· Uczuciowy stosunek do rzeczywistości;
· Nawiązywał do empiryzmu i sensualizmu;
· Poznanie zmysłowe – najważniejsze źródło wiedzy o świecie;
· Bohater literacki: wrażliwy, czuły, skłonny do refleksji, kochający przyrodę;
· Wzbogacenie tematyki o treści społeczne.
F. Karpiński:
1. Sielanki – (por. wstęp O.), wszystkie są praktycznie autobiograficzne:
· „Do Justyny” (opr. T) – pod postacią Justyny kryje się Marianna Ponińska (poeta romansował z nią, nawet myślał o małżeństwie, lecz ta trzeźwo oceniała sytuację i romans sam wygasł).
· „Pożegnanie z Lindorą w górach” (opr. T) – Marianna Ponińska
· „Do Justyny. Tęskność na wiosnę (opr. T) – adresowana do „pierwszej Justyny” (Tak po prostu sobie nazwał kobiety które kochał – pierwsza i druga Justyna) – czyli do Marianny Broselówny, córki kapitana Szwedzkiego.
· „Do motyla” (opr. T) i również nawiązał do „Justyny”, lecz tej drugiej – Marianny z Kalinowskich Ponińskiej.
· „Na odmienione Nadprucie” – utwór traktuje o terenach położonych nad brzegami Prutu, głównej obok Czeremoszu rzeki Pokucia (w Pokuciu urodził się F.K.), wypływającego z masywu Czarnohory i uchodzącego do Dunaju. Autor wspomina dawne czasy, jak siadywał nad brzegiem rzeki, dziś wszystko sie zmieniło, to już nie jest ta sama rzeka – „wody twe dzisiaj cicho upływają”. Podmiot kończy sielankę: „Ja przecie kocham twe brzegi”.
2. Wiersze różne
· Do. J.W.J. Księdza Adama Naruszewicza B.K.S. – Oddając mu wiersze na „Sumienie” (opr. T) – utwór skierowany do Naruszewicza, spotkał się z nim w Warszawie.
3. Zabawki wierszem i prozą
· „Powrót z Warszawy na wieś” (opr. T) – na przełomie lat 1783 i 1784 Karpiński wrócił z Galicji. Napisał wówczas jeden z najbardziej znanych wierszy autobiograficznych, elegię „Powrót z Warszawy na wieś”.
4. Wiersze późne
· „Żale Sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta” – (opr. B) – zrywa z twórczością liryczną, nad grobem znalazł się w 1788r. w czasie podróży do Krakowa.
F.D. Kniaźnin:
· „Do Miłości”, „Do Klimeny” – (opr. cz.2) pod postacią Klimeny kryje się Maria Wirtemberska w której Kniaźnin był nieszczęśliwie zakochany.
· „Powązki” – (opr. cz.1) – autor opisuje Powązki, miejsca, którymi spacerował, snuje refleksje.
· „Do Puław” (opr. cz.1) – opis miejscowości w której przebywał podczas pobytu u Czartoryskich.
...