14. Nawigacyjne zasady bezpieczenstwa lotów, Lotnictwo, ppl, Nawigacja, Podrecznik nawigacji lotniczej - W.Wyrozumski

              "Podręcznik nawigacji lotniczej" - W. Wyrozumski

              Nawigacyjne zasady bezpieczeństwa lotów.

(str. 522 "Podręcznik nawigacji lotniczej" W. Wyrozumski.)

14.NAWIGACYJNE ZASADY BEZPIECZEŃSTWA LOTÓW

14.1 WSTĘP

Zapewnienie bezpieczeństwa lotów pod względem nawigacyjnym odgrywa doniosłą rolę w całokształcie problematyki bezpieczeń­stwa lotów i stanowi jedno z głównych zadań realizowanych w procesie wykonywania lotów i naziemnego zabezpieczenia lo­tów. Zadanie to jest realizowane zarówno przez załogi statków powietrznych, jak i przez personel naziemnych służb zabezpie­czających loty.

Zapewnienie bezpieczeństwa lotów pod względem nawigacyjnym polega na zapobieganiu:

- wypadkom utraty przez załogi statków .powietrznych orien­tacji geograficznej,

- zderzaniu się statków powietrznych podczas lotu z powierzch­nią ziemi (wody) i przeszkodami terenowymi,

- zderzaniu się podczas lotu statku powietrznego z innym stat­kiem powietrznym,

- wchodzeniu statków powietrznych w strefy zakazane, nie­bezpieczne i ograniczone oraz niezaplanowanemu przecinaniu dróg lotniczych, jak również nieprzewidzianemu zadaniem prze­kraczaniu granic państwa,

- wchodzeniu statków powietrznych w strefy niebezpiecznych zjawisk pogody .

- przymusowym lądowaniom statków powietrznych spowodo­wanym brakiem paliwa.

Do podstawowych warunków, które powinien spełniać personel latający w zakresie bezpieczeństwa lotów pod względem nawi­gacyjnym, zalicza się:

- wysoki poziom ogólnego przygotowania nawigacyjnego (teo­retycznego i praktycznego) personelu latającego do wykonywania lotów i zadań,

- dokładne i wszechstronne przygotowanie nawigacyjne do każ­dego lotu,

- ścisłe przestrzeganie w czasie latu podstawowych zasad na­wigowania .i bezpieczeństwa lotu, a zwłaszcza treści przepisów i instrukcji dotyczących postępowania w szczególnych przypad­kach nawigacyjnej sytuacji lotu oraz ustaleń, wskazówek i aktu­alnych informacji organów służb naziemnych, dotyczących w tym zakresie konkretnego lotu,

- umiejętność właściwej oceny, zarówno w ramach przygoto­wania do lotu, jak i w czasie lotu, nawigacyjnej sytuacji lotu, podejmowania trafnych decyzji w trudnych przypadkach sytuacji nawigacyjnej oraz zapewnienie efektywnej realizacji podjętej decyzji przez kompleksowe wykorzystanie pokładowych i na­ziemnych urządzeń technicznych, stosownie do specyfiki zaistnia­łej sytuacji.

Ponadto do warunków zapewniających bezpieczeństwo lotów pod względem nawigacyjnym, zalicza się: .

dokładną i bezawaryjną pracę pokładowych i naziemnych urządzeń nawigacyjnych,

takie rozmieszczenie naziemnych urządzeń nawigacyjnych, jakie umożliwia ciągłość prowadzenia orientacji geograficznej i dolot do punktu przeznaczenia,

- właściwą organizację lotów i sprawne kierowanie ruchem lotniczym,

- skuteczne udzielanie pomocy załogom statków powietrznych, które znalazły się w trudnej sytuacji nawigacyjnej.

14.2 ZAPOBIEGANIE WYPADKOM UTRATY PRZEZ ZAŁOGĘ STATKU POWIETRZNEGO ORIENTACJI GEOGRAFICZNEJ

I WZNAWIANIE ORIENTACJI

14.2.1 WIADOMOŚCI OGOLNE

W czasie lotu załoga prowadzi orientację geograficzną wzrokowo lub za pomocą urządzeń technicznych zależnie od rodzaju zada­nia i nawigacyjnej sytuacji lotu.

Za utratę orientacji geograficznej uważa się taką sytuację, w któ­rej załoga nie potrafi ustalić pozycji. statku powietrznego i dal­szego kierunku latu z dokładnością niezbędną do wykonania zadania, powrotu na lotnisko startu lub na lotnisko zapasowe.

W warunkach widoczności powierzchni ziemi utratę orientacji geograficznej potwierdza trudność w rozpoznaniu przelatywa­nego terenu przez porównanie go z mapą i niepojawienie się w polu obserwacji obiektów orientacyjnych oczekiwanych zgod­nie z obliczeniem czasu, a także niemożliwość określenia, nawet w przybliżeniu, kierunku dalszego lotu do punktu przezna­czenia.

Pełną utratą orientacji geograficznej w czasie lotu określa się sytuację, w której załoga nie wznowiła utraconej orientacji lub wznowiła ją zbyt późno, co doprowadziło do przymusowego lądo­wania lub opuszczenia statku powietrznego.

Chwilowa utrata orientacji geograficznej ma miejsce wówczas, kiedy załoga wznowiła utraconą orientację oraz wylądowała na lotniku nakazanym lub zapasowym.

Stosowane sposoby wznawiania orientacji geograficznej i typo­we czynności załogi po stwierdzeniu utraty orientacji podaje ramowo niniejszy podręcznik, a szczegółowo są sprecyzowane w odpowiednich instrukcjach i nawigacyjnych planach lotu.

14.2.2 PRZYCZYNY UTRATY ORIENTACJI GEOGRAFICZNEJ

Do podstawowych przyczyn, które mogą spowodować utratę orientacji geograficznej, zalicza się:

- słabe ogólne przygotowanie nawigacyjne załogi,

- słabe przygotowanie nawigacyjne załogi do konkretnego planowanego lotu (np. słaba znajomość trasy latu, niedbałe wy­kreślenie lub brak wykreślonej trasy latu, błędy w obliczeniach nawigacyjnych, nie opracowanie nawigacyjnego planu lotu, nie ­sprawdzenie przed lotem sprawności wyposażenia nawigacyjnego statku i osobistego wyposażenia nawigacyjnego, nieznajomość danych dotyczących rozmieszczenia, pracy i możliwości wykorzystania naziemnych urządzeń technicznych nieznajomość aktu­alnego stanu i prognozy pogody na czas lotu),

- nie przygotowanie załogi do nawigowania statku w pogarsza­jących się warunkach lotu (np. przy nieoczekiwanym pogorszeniu się warunków meteorologicznych; wymuszanej konieczności wy­konywania latu w okresie zmroku lub w nocy),

- nieprzestrzeganie i naruszanie, w wyniku niezdyscyplinowa­nia i lekceważenia, podstawowych zasad nawigowania statku powietrznego (np. samowolne, nieprzemyślane odstępstwa od na­wigacyjnego planu lotu, nie utrzymywanie obliczonego nakazanego nawigacyjnego reżymu lotu, a zwłaszcza kursu, nie prowadzenie kontroli drogi w kierunku i czasie bądź nie poprawianie we właś­ciwym czasie dużych odchyleń popełnianie dużych błędów w określaniu rzeczywistych wartości elementów nawigacyjnych, a w szczególności kierunku lotu itp.),

- wymuszone, przez nieoczekiwaną zmianę sytuacji w locie, odstępstwo ad podstawowych zasad nawigowania statku powietrz­nego (np. niespodziewane napotkanie niebezpiecznych zjawisk pogody, powstanie sytuacji zarażających całości statku i ży­ciu załogi) oraz brak odporności psychicznej załogi na sytuacje trudne,

- niesprawność lub całkowita odmowa pracy pokładowego wy­posażenia nawigacyjnego a w szczególności przyrządów kurso­wych oraz niesprawność bądź nie przewidywana przerwa pracy naziemnych urządzeń radiotechnicznych,

- brak umiejętności kompleksowego wykorzystywania urządzeń radiotechnicznych w powiązaniu z orientacją i zliczaniem drogi oraz posługiwania się zastępczymi urządzeniami technicznymi (pokładowymi, naziemnymi), w przypadku niesprawności urzą­dzeń podstawowych lub zaplanowanych do wykorzystania oraz przecenianie jednych środków nawigowania i niedocenianie in­nych (np: niektóre załogi, licząc się z tym, że zawsze wyjdą na lotnisko lądowania za pomocą radiokompasu, nie prowadzą zli­czania drogi, nie porównują terenu z mapą, zaniedbują okreso­wego żądania radionamiarów od operatorów radionamierników naziemnych, a w przypadku niesprawności radiokompasu lub radiolatarni bezkierunkowej, z zasady tracą orientację geogra­ficzną; natomiast inne załogi przywiązują zbyt dużą wagę do orientacji wzrokowej i z tego względu po. napotkaniu złych wa­runków meteorologicznych znajdują się w trudnej sytuacji na­wigacyjnej),

- zła organizacja lotów i niewłaściwe kierowanie ruchem lot­niczym (m.in. dopuszczenie do lotu załogi nieprzygotowanej lub nie w pełni przygotowanej do lotu w warunkach, które mogą wystąpić w czasie lotu, niezapewnienie pracy niezbędnych na­ziemnych urządzeń radiotechnicznych, brak kontroli przebiegu latu z ziemi, niewłaściwe działanie i nieprawidłowe decyzje organów kierowania ruchem lotniczym w przypadku otrzymania informacji od załogi o znalezieniu się w trudnej sytuacji nawi­gacyjnej,

- nieomawianie przez właściwych przełożonych z zaintereso­wanym personelem przesłanek i wypadków utraty orientacji geograficznej w ramach działalności profilaktycznej.

14.2.3 ZAPOBIEGANIE WYPADKOM UTRATY ORIENTACJI GEOGRAFICZNEJ

W celu zapobiegania wypadkam utraty orientacji geograficznej załogi powinny:

- stale doskonalić swoje teoretyczne i praktyczne przygotowa­nie nawigacyjne,

- starannie i wszechstronnie przygotowywać się do każdego lotu zwracając szczególną uwagę na właściwe przygotowanie map, obliczeń nawigacyjnych, wybór naziemnych urządzeń radiotechnicznych opracowanie nawigacyjnego planu lotu,

- dokładnie przestudiować trasę lotu (drogę lotniczą) i obowią­zujące na niej zasady lotu,

- umiejętnie i kompleksowo wykorzystywać podczas lotu wszy­stkie techniczne urządzenia nawigacyjne,

- umieć prawidłowo analizować .sytuację meteorologiczną i za­wczasu określać w czasie lotu zbliżanie się statku powietrznego do niebezpiecznych lub utrudniających lot zjawisk meteorologicznych,

- ściśle przestrzegać podstawowych zasad nawigowania stat­ków powietrznych oraz zasad postępowania w szczególnych przy­padkach nawigacyjnej sytuacji lotu.

Personel kierowniczy służby nawigacyjnej powinien, w miarę potrzeby, szczegółowo i wszechstronnie sprawdzać gotowość za­łogi do lotu pod względem nawigacyjnym.

Każda przesłanka i każdy wypadek utraty orientacji powinny być szczegółowo zbadane i omówione z personelem latającym i odpowiednim personelem naziemnym w celu uniknięcia ich w przyszłych lotach.

W ramach badania przyczyn utraty orientacji należy szczegóło­wo sprawdzić na ziemi wyposażenie pilotażowo-nawigacyjne stat­ku powietrznego, a w szczególności busolę, prędkościomierz i ze­garek czasowy.

14.2.4 OGÓLNE ZASADY POSTĘPOWANIA ZAŁOGI W PRZYPADKU UTRATY ORIENTACJI GEOGRAFICZNEJ

W przypadku stwierdzenia utraty orientacji geograficznej pow­staje u załogi naturalny odruch emocjonalny, wyrażający się wzmożonym napięciem nerwowym, wynikającym z poczucia od­powiedzialności za przebieg lotu i obawy o konsekwencje utraty orientacji oraz chęć (dążność) do jak najszybszego jej wznowie­nia. Wspomniany stan emocjonalny może doprowadzać u nie­doświadczonych pilotów i nawigatorów do zbytniego pośpiechu w ocenie sytuacji i w podejmowaniu decyzji, nieprzemyślanej zmiany kursów i 1otu na zwiększonych prędkościach.. Tego ro­dzaju postępowanie komplikuje dodatkowo powstałą sytuację, pogarsza ...