Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
1. POSTAĆ AUTORA, ŻYCIE, DOKONANIA.
Helmuth Karl Bernhard von Moltke (od ), (od ) (ur. w , , zm. w ) był słynnym pruskim generałem i feldmarszałkiem, reformatorem armii pruskiej, a potem niemieckiej.
Pochodził ze starej, szlacheckiej rodziny, będąc stryjem . Karierę w armii rozpoczął w jako , przechodząc ze służby duńskiej, w latach - służył jak doradca wojskowy w . Od w sztabie generalnym, został jego szefem. Urząd ten pełnił do roku.
Zaplanował i skutecznie przeprowadził kampanie wojenne przeciwko (), () i (-), co doprowadziło do powstania . Zasadę jego było uderzać na główne siły przeciwnika na jego terytorium i bić je w rozstrzygających spotkaniach, przy czym maszerujące oddzielnie korpusy schodziły się na polu bitwy i otaczały nieprzyjaciela (, ).
Był wybitnym strategiem i autorem szeregu prac z dziedziny wojskowości. W latach (—) zasiadał w parlamencie, w w pruskiej Izbie Panów.
Moltke uznawany jest za twórcę nowoczesnej operacji wojskowej. Udało mu się pogodzić trzy zasadnicze czynniki operacyjne: siły, czas i obszar, które od tej pory stały się podstawowymi wyznacznikami operacyjności.
Do dziś Helmuth von Moltke (starszy) jest uznanym autorytetem w dziedzinie strategii oraz zarządzania, przez niektórych uważany za znacznie wybitniejszego stratega od . On sam narzekał "Jak można w ogóle napisać książkę o strategii?", przecież strategia to po prostu stosowanie zdrowego rozsądku, a tego nikogo nie można nauczyć.
Zasadę jego było uderzać na główne siły przeciwnika na jego terytorium i bić je w rozstrzygających spotkaniach, przy czym maszerujące oddzielnie korpusy schodziły się na polu bitwy i otaczały nieprzyjaciela (, ).
Jednym z najczęściej cytowanych i przyswajanych zaleceń von Moltkego jest "Maszerować osobno, uderzać razem", które wyraża chyba najbardziej ogólną zasadę działania każdego dużego koncernu, czy grupy kapitałowej, która jest obecna na różnych rynkach i oferuje produkty adresowane do różnych grup klientów. Genialny strateg, położył również wybitne zasługi jako wychowawca oficerów sztabowych. Stworzył liczne pokolenia oficerów wojskowych, nadzwyczajnie zgranych ze sobą, wyszkolonych na wysokim poziomie przygotowania do wojny i przysposobienia wojskowego.
Definiując istotę strategii Helmuth von Moltke uznał ją za "realizację wiodącej idei, modyfikowaną stosownie do zmiany warunków". Jest autorem dzieła: Gesammelte Schriften und Denkwürdigkeiten (—, 8 tomów) i in. Jako pisarz wojskowy należy do klasyków.
20 kwietnia 1842 r. Helmuth von Moltke poślubił Marie Burt (urodzona w r.), która była pasierbicą jego siostry Auguste. Małżeństwo było bezdzietne. 1 sierpnia zakupił za 240 000 talarów majątek koło . Rok później, 24 grudnia r. zmarła jego żona i została pochowana w mauzoleum w Krzyżowej. W r. obok niej spoczął również Helmuth von Moltke.
2. EPOKA, PAŃSTWO, POLITYKA, TECHNIKA.
Związek Niemiecki – luźna państw utworzona na w 1815 r. W jej skład wchodziły początkowo 34 państwa (, i ). We utworzono Zgromadzenie Związkowe (Sejm Związkowy), któremu przewodzić miała Austria. W praktyce okazał się on być polem nieustannego ścierania się wpływów Austrii z wpływami Prus. To właśnie rywalizacja pomiędzy tymi dwoma mocarstwami uniemożliwiała skuteczną współpracę państw związkowych: Prusy kontrolowały północną część związku, Austria południową.
Związek został powołany w celu zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego oraz zewnętrznego państw członkowskich. Wszystkie państwa były zobowiązane do dostarczania kontyngentów wojskowych. W razie wojny Związek wybierał dowódcę wspólnych sił zbrojnych. Jednak wspólna akcja zaczepna ze strony Związku nie była możliwa, a należące do niego państwa niemieckie miały zakaz jednoczenia się. Dowodem trwałości tej polityki jest fakt, że od czasów przez pół wieku nie podnoszono tej kwestii oficjalnie, tj. zjednoczenia Niemiec.
Związek Niemiecki został rozwiązany po wojnie austriacko-pruskiej o , na mocy pokoju praskiego ( r.). Jest to jeden z etapów jednoczenia się Niemiec. Od 1866 r. wzrosła rola , które po wygranej w 1871 r. z zjednoczyły Niemcy. W roku został utworzony , składający się tym razem tylko z 21 państw. Na czele tych państw zawsze występowały .
Szybka ofensywa armii pruskiej w bitwach pod i (oblężenie twierdzy) pozbawiła Francję złudzeń. Skapitulowana, musiała podpisać preliminaria pokojowe w (początek ) roku. Traktat pokojowy podpisano 1871 roku we . W ramach układu pokojowego, Francja musiała oddać nowo powstałemu Cesarstwu Niemieckiemu terytoria i część o łącznej powierzchni 14 508 km² oraz zapłacić olbrzymią jak na tamte czasy sumę 5 miliardów franków w złocie. Do czasu spłaty kontrybucji, wojska niemieckie stacjonowały w północnej Francji, oczywiście na rachunek tejże. W tym samym roku (1871) w pałacu doszło do podpisania dokumentu, który świadczył o zjednoczeniu ziem niemieckich. Wilhelm I koronował się na cesarza . W skład zjednoczonych ziem niemieckich nie weszła Austria. Bismarck, korzystając ze swoich dużych uprawnień celowo osłabił Francję - wiedział bowiem, że ta w przyszłości będzie najbardziej zawziętym wrogiem Niemiec.
Przetrwał aż do kiedy to utworzono (), której pierwszym cesarzem został (król Prus).
Postęp techniczny i technologiczny a epoka.
W tzm wieku wiele nowych systemów uzbrojenych trafiał do armii. Najważniejszych były karabiny maszynowe, karabiny ładowane odtylcowo, gwintowane działa szybkostrzelne, wykorzystywanie transportu kolejowego do szybkiego przerzutu zmobilizowanych rezerw i zapasów materiałowych w kierunkach dofrontowych w siłach lądowych. Marynarka w tym czasie dostał okręty opancerzone o kadłubach stalowych napędzane maszyną parową, nowe typy okrętów wojennych (pancerniki, krążowniki, okręty torpedowe), szybkostrzelne armaty gwintowane ładowane odtylcowo (zamek klinowy lub śrubowy), początki systemów kierowania ogniem, samobieżne torpedy oraz broń minowa.
3. ŹRÓDŁA WIEDZY (METODOLOGIA).
Biografia Helmuta von Moltke wyszła spod pióra Friedrich Herre. Herre urodził się w 1926 roku w Fischer w Bawarii. Studiował na Uniwersytecie w Monachium. Pracę doktorską z historii nowożytnej obronił w 1949 roku. W latach 1962 -81 pracował w redakcji Deutsche Welle. Jest autorem wielu książek historycznych. Napisał między innymi biografie: „Freiherr vom Stein (1973 r.), „Kaiser Wilhelm I” (1980 r.), „Metternich” (1995 r) i „Wilhelm II” (1993 r.).
4. KONSTRUKCJA DZIEŁA.
Książka „Moltke“ składa się z przedmowy oraz 13 rozdziałów.
Rozdziały to są:
1) Człowiek XIX stulecia;
2) Z Kopenhagi do Berlina;
3) Prusak z wyboru;
4) Nad Bosforem i Eufratem;
5) W przededniu Wiosny Ludów;
6) Rewolucja i reakcja;
7) Scenariusz europejski;
8) Szef sztabu Generalnego;
9) Droga do Königgrätzu (Sadowa);
10) Między pokojem a wojną;
11) Sedan i Wersal;
12) W nowej Rzeszy;
13) Ostatnie lata w Krzyżowej.
5. TEZY STRATEGICZNE.
a. „Strategia jest systemem. Jest czymś więcej, niż tylko nauką, jest przeniesieniem wiedzy na praktykę życia, dalszym rozwojem głównej myśli w stale zmieniających się warunkach, jest sztuką działania pod presją najtrudniejszych okoliczności”.b. „Nauka strategii wychodzi niedaleko poza pierwsze przesłanki zdrowo – rozsądkowe; nie można jej nazwać nauką, jej wartość polega prawie całkowicie na konkretnym zastosowaniu. Ważne jest to, żeby we właściwym tempie pojąć zmieniającą się w każdej chwili sytuację i następnie zdecydowanie i roztropnie zrobić to, co najprostsze i najbardziej naturalne”.c. „Widać jak na dłoni, że nie wystarcza wiedza teoretyczna, lecz że cechy charakteru i intelektu rozwijają się tutaj w nieskrępowany, praktyczny i kunsztowny sposób, co prawda wyćwiczone wojskową wiedzą i prowadzone doświadczeniem, czy to wojennym, czy też życiowym.”d. Zdaniem Moltka oficer musi kształtować następujące cechy: bogobojność, mądrość, odwagę, pogardę śmierci, trzeźwość, czujność, cierpliwość, wewnętrzne zadowolenie i przyjemność z samego siebie, niezmienną wierność swojemu panu, posłuch i respekt wśród przełożonych, uwagę. Oficery „nie wolno mu być mędrkiem, swoją służbę i powinności musi wypełniać bezbłędnie i posiadać wiedzę”.e. Żródłem nauki wojennej jest dla Moltka historia wojna. Po bitwie pod Magnetą i Solferino pod jego redakcją powstała praca naukowa Sztabu Generalnego. „Kampania 1866 roku w Niemczech”. Pisał w niej: nowość
(w odniesieniu do stoczonych bitew) polega na tym, że było ją przedstawić ocenić już po pierwszym boju. f. Doświadczenia wojny 1866 r. to są: szybka mobilizacja, oddzielny marsz w kierunku nieprzyjaciela, oskrzydlenie go oraz we właściwym czasie i miejscu ...