14 międzynarodowe stosunki gospodarcze, DLA TOMKA, Studia(1)

14. MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE

WYKŁAD 1:

Cel funkcjonowania gospodarki światowej – 2 wektory, czyli 2 podejścia – osią jest człowiek, a biznes jest otoczką; oś – biznes a ludzie są wykorzystywani. Brzeziński mówił – w XXI wieku społeczeństwo będzie funkcjonowało w systemie 20:80 (20% będzie miało pracę, a 80% będzie pozostawało bez niej).

System gospodarki globalnej – charakterystyka strukturalna zwraca uwagę na mechanizmy, wielkości i struktury zasobów naturalnych, rezerwy, zapasy, jaki jest potencjał (co system może robić i do jakich utrudnień może się dostosować – trzęsienia ziemi, zaburzenia klimatyczne); charakterystyka funkcjonowania – jakie funkcje system gospodarki pełni i ma pełnić – zaspokajać potrzeby społeczeństw czy kierować się na zysk. Inne parametry – sterowalność (czy da się sterować państwami świata, mając 100% pewności; czy układ jest stabilny (system walutowy, polityka – np. zamachy terrorystyczne); inercyjność układu – jak szybko reaguje na decyzje organizacji (ONZ, Bank Światowy, FAO, itp.); elastyczność układu (zmiany do otoczenia); wrażliwość (na co jest wrażliwy ten układ – zabezpieczenia systemów komputerowych – EMP, tj. elektryczny impuls elektryczny – tym można rozbić komputerowe bazy danych; surowce energetyczne); przewidywalność (czy można przewidzieć rozwój sytuacji gospodarczej na świecie na 100%). Ten układ jest słabo przewidywalny, zdolność do uczenia się tego systemu (czy ludzie umieją się uczyć – ludzie z wielkich organizacji); efektywność (ile w skali globalnej z 1$ utrzymuje się po 1 roku).

Struktury na tle matrycy – podział o charakterze północ-południe; inne podejście to triada (triadyzacja gospodarki światowej – jest to UE, NAFTA, czyli Kanada, USA, Meksyk; Japonia + tygrysy azjatyckie, jak Singapur, Tajwan, Korea Południowa). UE + NAFTA – od 1995 roku rozmawiają na temat transatlantyckiej strefy wolnego handlu (może być diada). Zagrożenia dla tego układu – problem Arabów (próba skonsolidowania państw islamskich). Żółte państwa wspomagają państwa islamskie. ONZ chce powołać międzynarodowy rząd gospodarczy.

Na matrycy dajemy państwo modelowe – w środku państwa jest budżet (rezerwy, deficyt, nadwyżka) – krajem steruje się za pomocą budżetu – kieruje się środki do różnych „ośrodków”, żeby je pobudzić.

Wpływy – podatki (pośrednio z eksportu), cła. Polska (2001 rok) – wpływy to 140 mld zł, a wydatki to 173 mld zł. jest deficyt, który wynika z małych wpływów z ceł i podatków. Wpływy z cła w Polsce to 4% wszystkich wpływów budżetowych; w UE dochody z ceł wynoszą 20%. Podatek VAT (Polska – 38%, UE – 55%). Ogólne tendencje światowe to spadek dochodów z ceł. Podatki – często zwalnia się z jego płacenia firmy, które zaczynają handlować. Szara strefa (15% w Polsce) – nie płacą podatków. Ale można redukować szarą strefę, stosując abolicję podatkową.

Polityka w odniesieniu do handlu zagranicznego – może mieć 2 postacie (liberalna – wolny rynek, protekcjonizm – ochrona rodzimego rynku; interwencjonizm – po środku, państwo się wtrąca).

Polityka budżetowa – na jaki deficyt możemy sobie pozwolić.

Polityka dochodowa – związane z cenami, płacami – państwo może udzielać subsydiów – bezpośrednich (pieniądze) i pośrednich (współudział w badaniach, kredyty proeksportowe, ulgi podatkowe). Dumping – do tego mogą doprowadzić subsydia.

UE stosuje dopłaty, jeśli ceny produktów są niższe, niż u nich (chodzi o dumping).

Polityka monetarna – rewaluacja (podnoszenie wartości waluty krajowej – bardzo szybko); dewaluacja (obniżanie tej wartości – bardzo szybko) – to wpływa na import i eksport.

Aprecjacja – powolny wzrost wartości pieniądza; deprecjacja – powolny spadek wartości pieniądza.

Polityka fiskalna – są 2 prawa: narastającego oporu wobec podatków (prawo Gerloffa – wyraża to krzywa Laffera).

Podział ceł – importowe, eksportowe, tranzytowe, sezonowe, na czas nieograniczony, od wartości towaru przepływu przez granicę, ilościowe (kg, sztuki), kombinowane (ilościowe + wartościowe), prohibicyjne, zaporowe, retorsyjne, wyrównawcze.

Inny podział: podstawowe (wynikają z ustawy), preferencyjne (klauzula najwyższego uprzywilejowania – KNU).

Instrumenty parataryfowe – opłaty wyrównawcze (np. UE); środki pozataryfowe – standardy techniczne, np. co do opakowania – bariery o charakterze administracyjnym. Licencje (kwoty, kontyngenty) – ilościowe i jakościowe – ile samochodów albo ich cena (upgranding); embargo.

Klauzula super 301 (z 1984 roku, w USA) – sankcje bez dowodu winy dla firm działających na szkodliwość gospodarczą USA.

UE – regulacja 2641 (1984 rok) – trzeba udowodnić, a reszta to samo, co w USA.

Relacje import – eksport = saldo (może wystąpić deficyt w obrotach).

Import – niezbędny (zaopatrzeniowy, technologiczny), zbędny (importowanie zboża do Polski, a my mamy jego nadmiar). Ale duży import może pobudzić eksport (jeżeli chodzi o najnowocześniejsze technologie).

Stopa importu – relacja importu do PKB; stopa eksportu – relacja eksportu do PKB.

Stopa eksportu ma być jak najwyższa, a stopa importu rozsądna.

WYKŁAD 2:

Tax heaven (raj podatkowy), off shore (państwa, które stwarzają super preferencje w ramach podatków). Według OECD na 200 państw 35 ułatwia pranie brudnych pieniędzy – Kajmany, wyspy z Kanału la Manche, Gibraltar, Liberia, Andora, Liechtenstein. Na wyspie Jersey jest 40 tys. spółek i 5 tys. banków, które ułatwiają niepłacenie podatków. 50 mld marek – tyle wyprowadzono pieniędzy z Niemiec; Forum Stabilności Gospodarczej grupy G8 oceniają, że 42 państwa zajmują się działalnością prania pieniędzy; włoskie ministerstwo finansów zaliczyło do grupy państw zajmujących się tą działalnością aż 97 państw, np. Nauru.

Na wyspie Antigma rosyjska mafia założyła bank z 1 pracownikiem, który miał do dyspozycji 1 komputer i potrafili wyprać 5 mld $ rocznie.

Przyczyny, przepływ handlu międzynarodowego – przepływy wynikają z nierównomierności rozłożenia surowców mineralnych, np. ropa naftowa; pewne państwa wypracowały kultury działalności przy niskich kosztach oferują więcej towaru o lepszej jakości i niższej cenie. Producenci chcą jak najwięcej produkować. BEM – wielkie, wyłaniające się rynki; formuła MOB (Make Or Buy) – pytanie, czy firma ma wszystko robić w swoim zakładzie, czy kupować komponenty od innej firmy. Outsourcing – źródłowanie zewnętrzne.

Podział przepływu handlu międzynarodowego: legalne; quasi-legalne (pranie brudnych pieniędzy, handel bronią – sięga 1 biliona $); nielegalne (narkotyki, nielegalna imigracja – 4 mln ludzi rocznie na świecie).

Inny podział – import i eksport – występuje pośredniość i bezpośredniość – jest to ważne, bo gdyż więcej pośredników, tym wyższa cena towaru. Należy więc dążyć do odpośredniania; tranzyt (na terenie kraju tranzytowego nie ma odbiorcy, np. Szwajcaria broni się przed tranzytem).

Inny podział – import i eksport dzielimy na zbędny i niezbędny – nie wszystko, co się importuje, jest konieczne w kraju, np. import zboża (zbędny); eksport – wywozi się towary, których brakuje w danym kraju (w PRL wywożono mięso).

Przepływy przez granicę – surowców, półwyrobów, wyrobów finalnych. Najmniej opłacalny jest export surowców.

Inny podział – towary, instrumenty finansowe (waluta, papiery), energia (elektryczna), informacja, patenty, usługi (medyczne, turystyczne, edukacyjne), siła robocza.

Pojęcie BARTER – wymiana towar za towar, usługa za usługę. W skali globalnej to 20% wszystkich przepływów.

Prawo międzynarodowe – podział na legalne i nielegalne.

Twarde prawo międzynarodowe – ma prymat nad prawem jakiegoś państwa.

Miękkie prawo międzynarodowe – wiąże się z ustaleniami ratyfikowanymi przez różne państwa z organizacjami. Uzanse – wypracowane sposoby prowadzenia transakcji handlowych – przyjęte normy.

Normy kurtuazyjne (dyplomatyczne) – stoją niżej od miękkiego prawa międzynarodowego.

Fundament prawa międzynarodowego składa się z 4 punktów – zasada suwerenności państw; samostanowienia narodów; poszanowania praw człowieka; wypełniania w dobrej wierze zobowiązań międzynarodowych.

Karta Hawańska z 1948 roku (ogólne zasady i wytyczne dotyczące handlu międzynarodowego) – niedyskryminowanie (głosowanie na zasadach równości w międzynarodowych instytucjach); redukcja stawek celnych; potępienie protekcjonizmu; normalizacja wymiany handlowej (ICC – w Paryżu Międzynarodowa Izba Handlowa – podaje, jak rozliczać transakcje); urzetelnianie cen eksportowych (niestosowanie dumpingu); walka z prywatnymi kartelami międzynarodowymi (obecnie wiodą one prym w gospodarce światowej).

Delikt międzynarodowy – niewykonanie obowiązków wynikających z prawa międzynarodowego. Rozróżnia się 2 warianty – działanie zakazane przez prawo; zaniechanie działania nakazanego.

Sankcje w stosunku do państw – a) indywidualne (dzielimy na retorsje, które stosowane są wówczas, gdy doszło do popełnienia czynu sprzecznego z interesem jakiegoś państwa, ale niesprzecznego z prawem międzynarodowym – np. jedno państwo wprowadziło cło na dany towar, to wtedy, w odpowiedzi, drugie państwo wprowadza wizy i represaria – dane państwo działało w sprzeczności z prawem międzynarodowym; b) zespołowe.

Proporcjonalność w sankcjach (zasada stosunkowości) – reakcja proporcjonalna do winy.

Sankcje zbiorowe – są one narzucane przez organizacje międzynarodowe, np. wykluczenie z organizacji; narzucanie embarga; skutek militarny czy polityczny.

Umowy międzynarodowe (gospodarcze) – a) jednostronne (jedno państwo deklaruje, że do drugiego nie będzie eksportować czegoś, do jakiejś kwoty – nosi to nazwę VER – dobrowolne powstrzymywanie się od eksportu); b) dwustronne; c) wielostronne.

Umowy: a) zamknięte (nie można do nich przystąpić); b) otwarte (inne państwa mogą przystąpić).

Umowy terminowe (do określonej daty) i bezterminowe (nie ma daty zakończenia umowy).

Umowy główne – podpisywane przez głowy państw, charakter ramowy; umowy wykonawcze (szczegółowe).

Nieważność umowy następuje, gdy: strony nie miały kompetencji, był istotny błąd w treści umowy; przekupstwo (przy zawieraniu umowy); podstęp; przymus.

Umowy typu matchingowe (matching – zestawianie) – zbadanie, co jedna strona jest winna drugiej stronie, jakie są zobowiązania.

Umowy typu clearning (czyszczenie; izby obrachunkowe) – umowy handlowe, na mocy których dochody z eksportu przeznaczone są na finansowanie importu w sposób służący osiąganiu równowagi między stronami umowy. Są to umowy kompensacyjne.

Arbitraż (rozjemstwo) – rozstrzyganie sporów między państwami, ale także podmiotami gospodarczymi, na podstawie prawa międzynarodowego, przez sąsiadów przez niego wybranych. Istnieje Stały Trybunał Arbitrażowy – oferuje stały zestaw arbitrów (rozjemców).

Inne znaczenie arbitrażu – działanie na rozsądzenie dwóch giełd. Liczba rozjemców w arbitrażu jest nieparzysta, żeby nie było problemów przy głosowaniu.

Sądownictwo międzynarodowe – MTS w Hadze, który jest fakultatywny lub obligatoryjny.

Są też sądy rozwiązujące spory w kwestii inwestowania.

ICSID – Międzynarodowe Centrum do Regulowania Sporów Inwestycyjnych.

Przy Światowej Organizacji Handlu (WTO) istnieje DSB (Ciało do Regulowania Sporów).

Klasyfikacje organizacji międzynarodowych: są organizacje powszechne (ONZ) i partykularne, a one z kolei dzielą się na  regionalne (obejmują państwa z danego regionu) i nieregionalne (OPEC – rozsiane po świecie). Są też organizacje rządowe, pozarządowe, mieszane; inny podział – formalne i nieformalne; legalne i nielegalne; jawne i niejawne.

Synarchia – centrum, które steruje wszystkim na świecie – to jest pogląd.

Ludzie, którzy uważają, że ktoś rządzi światem (300 ludzi), a my o tym nie wiemy: Disraeli (polityk brytyjski, połowa XIX wieku); Rathenau (polityk niemiecki, początek XX wieku); Roosevelt (prezydent USA, początek XX wieku); Papus (jeden z najwyższych masonów, początek XX wieku); Warburg (Niemiec z potężnej rodziny, także w USA); Miterand (prezydent Francji).

Bilderberg (nazwa wzięła się od holenderskiego hotelu, gdzie zebrała się grupa ludzi) – chcą prowadzić regularne spotkania, żeby kierować gospodarką – ten klub określa się jako niewidzialny rząd światowy. Jednym z pierwszych sekretarzy był Józef Rettinger (z wywiadu brytyjskiego i żydowskiego – „kuzynek diabła”, który mógł wiele załatwić). Pierwszym szefem tego klubu był książę Bernhard z Holandii. W Bilderberg jest komitet sterujący, który zaprasza na swoje spotkania ludzi, którzy znają się na wszystkim (głównie byli politycy). W spotkaniach bierze około 120 ludzi. Był tam Brzeziński, Olechowski, szef Fiata, Clinton (przed objęciem i po ustąpieniu z fotela prezydenta USA), Ford, Kissinger (minister spraw zagranicznych w gabinecie Nixona), Kohl, Warburg. Na tych spotkaniach mówi się o bankach międzynarodowych, imigracji, zniesieniu taryf celnych, o utworzeniu międzynarodowej policji, o ograniczeniu suwerenności niektórych państw.

WYKŁAD 3:

TLC – Tree Leader Commision – Komisja Trójstronna: triada – UE, NAFTA, Japonia i Tygrysy Azjatyckie; powstała w 1973 roku; pomysłodawcami byli Brzeziński i Kissinger; celem jest harmonizowanie stosunków politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturalnych między trzema regionami mającymi stosunki gospodarki rynkowej – Europa Zachodnia, Ameryka Północna, Japonia; finansowana przez fundacje Forda, Rockefellera, General Election; formalne ustanowienie reguł gry w gospodarce światowej; liczba stałych członków od 200 do 320, na posiedzenia są zapraszani goście.

CFR – Counsil of Foreign Relations – Rada do spraw Stosunków z Zagranicą: powstała w 1921 roku; ogranicza się do Amerykanów; członkowie to ludzie z najwyższych stanowisk władz USA; jądrem naboru władz jest jedna z organizacji studenckich – Scull and Bonus – grupuje ludzi dobrze zapowiadających się; S&B→CFR→USA.

KOMITET 300 (Trzystu) – Wielka Brytania: powstała w XVIII wieku; związała się z globalnymi interesami Wielkiej Brytanii; członkami są również politycy USA; na posiedzeniach pojawiali się królowa Anglii, Holandii, Bush; celem jest nie dopuścić do konfliktów tych samych stron kulturowych.

Światowe Forum Ekonomiczne (WEF) – Davos – miasto w Szwajcarii; jawne spotkania cykliczne, parę tysięcy ludzi; Kwaśniewski też tam się pojawiał; celem jest usuwanie nieporozumień i szeroko pojęta współpraca.

Gospodarcze Szczyty Ameryk: organizowane od 1994 roku; na drugim szczycie w 1998 roku padła propozycja utworzenia do 2005 roku organizacji gospodarczej obejmującej wszystkie Ameryki – Free Trade Areas of Americs albo American Free Trade Area – tak ma się nazywać.

UNCTAD (United Nations Conference Trade) – w Sprawie Handlu i Rozwoju: członkami są państwa, nie osoby fizyczne; celem jest nadzorowanie i kształtowanie współpracy ekonomicznej, globalna gospodarka.

ECOSOC (Rada Gospodarcza i Społeczna) - kadencyjna (3 lata), członkami jest około 50 państw, reprezentują regiony; międzynarodowe stosunki ekonomiczne.

UNIDO – organizacja do spraw rozwoju przemysłowego.

FAO – wyżywienie i rolnictwo (Food Agriculture Organisation).

WTO (World Trade Organisation) – Światowa Organizacja Handlu: powstała 1994/1995 roku; tradycja okresu powojennego (GATT – General Agreement about Tax and Trade) – zasada niedyskryminacji i równości traktowania; reguła wolnego handlu (zasada redukowania barier w handlu międzynarodowym – np. redukcja ceł); regulacja negocjacji wielostronnych (prowadzenie naraz z wieloma państwami – RUNDY – to te sesje negocjacyjne, np. runda tokijska, urugwajska, ciągną się latami); dalej o WTO – warunkiem przyjęcia jest deklaracja o stosowaniu się do zasad GATTu; niedawno weszły Chiny; zastrzeżenia to: zbyt długie rundy, pomijanie istotnych problemów, np. energetycznych; że ton nadają jej USA, UE, Japonia, więc nie ma równości, choć to ONZ.

Organizacje finansowe - udzielają kredytów, są problemy: a) ceny kredytu – ile za niego państwo musi zapłacić, jeśli kraje nie umieją ich odpowiednio zainwestować, to są problemy; b) okres kredytowania i spłaty kredytu – jak długo będą spływały transze kredytu i jak długo będziemy spłacać; c) efektywność zastosowania kredytu – czego się oczekuje po zainwestowaniu; d) okres karencji – okres wakacji spłaty rat i odsetek, na zaczerpnięcie oddechu.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF – International Monetary Fund) – siostrzaną organizacją jest Bank Światowy: powstała w 1944 roku; wtedy celami było pobudzenie rozwoju handlu światowego, usprawnienie światowego systemu walutowego i jego liberalizacja (potem instytucja dająca kredyty, kredytodawca przedostatniej instancji, czyli państwo jeszcze nie w  beznadziejnej sytuacji); kredyty do 5 lat; zasada warunkowości – każdy kredyt jest uwarunkowany masą dyrektyw, przygotowanie programów naprawczych; redukcja wydatków budżetowych, zamrożenie płac, większy eksport przy małym imporcie, prywatyzacja; rdzeniem organizacji są najbogatsze państwa; przy głosowaniu najwięcej do powiedzenia w związku z wykupionymi udziałami mają bogacze: 5 państw – USA, Japonia, Niemcy, Wielka Brytania, Francja (40% głosów); 10 państw – 65% głosów; Chiny – 2,2% głosów; zarzuty wobec organizacji – generalna strategia polityki kredytowej jest nieskuteczna, destrukcyjna, np. państwa afrykańskie – Mozambik, Zimbabwe, w których cięto wydatki na służbę zdrowia i oświatę z doradztwa MFW, a także wykazywana jest stronniczość ekspertów – patrzą z punktu widzenia bogaczy, a nie państw potrzebujących.

Są też regionalne fundusze, np. Arabski Fundusz Walutowy (AMF) – powstały w 1975 roku, którego celem jest wspieranie handlu w krajach arabskich i konsolidacja islamu.

Bank Światowy (WB) – nazwa potoczna (IBRD – Międzynarodowy Bank Rekonstrukcji i Rozwoju) – kredyty przyznawane na 5-20 lat; karencja obejmuje kilka lat; w głosowaniu najwięcej do powiedzenia mają najbogatsi; inicjator – ICSID (rozwiązuje spory inwestycyjne w skali globalnej). Stowarzyszone z  WB: IFC (Międzynarodowa Korporacja Finansowa) – obsługa pożyczek dla prywatnych przedsiębiorstw w państwach rozwijających się; kredyty przyznawane na 7-12 lat, z 3 latami karencji; IDA (Międzynarodowe Stowarzyszenie ds. Rozwoju) – pożyczki w ostatniej instancji, kredyty dla państw w dramatycznej sytuacji gospodarczej – nawet do 40 lat, 10 lat karencji – czasem bez podatku.

Organizacje regionalne stymulujące rozwój gospodarczy: ADB (Afrykański Bank Rozwoju); IDB (Interamerican Development Bank) – Międzyamerykański; EBRD (Europejski Bank Rekonstrukcji i Rozwoju – cel po 1990 roku to wspieranie transformacji w państwach postkomunistycznych, ułatwienie procesu przejścia z gospodarki komunistycznej do rynkowej. W Europie jest też Europejski Bank Centralny – są mu podporządkowane, np. NBP, utracimy w UE prawo pieniądza, suwerenności.

BIS (Bank Rozrachunków Międzynarodowych) – od 1930 roku w Bazylei, prowadzi nadzór nad światowym systemem bankowym, stabilizacja, bez nieporozumień.

Klub Paryski -  organizacja lub forum wierzycieli publicznych, banki państwowe.

Klub Londyński – zgromadzenie wierzycieli prywatnych, banki prywatne.

Organizacje państwowe o charakterze partykularnym, czyli mają szczególny cel niegeograficzny do wyodrębnienia krajów członkowskich, charakter nieregionalny: OECD (Organisation to Economic Cooperation and Development – Organizacja ds. Współpracy i Rozwoju) – powstała w 1960 roku w Paryżu; grupuje najbogatsze państwa na świecie, Polska też; kryterium to bogactwo.

G3 – grupa 3 – Kolumbia, Wenezuela, Meksyk (współpracują)

G5 (USA, Japonia, RFN, Francja, Wielka Brytania)

G7 (ścisła czołówka + Rosja) – USA, Japonia, Kanada, RFN, Wielka Brytania, Włochy + Rosja.

G77 – powstałe w 1964 roku; jest to 77 słabych państw, które chciały się skonsolidować wobec dyskusji z potęgami gospodarczymi; gęsi obalą byka; obecnie jest tam 130 państw.

OPEC – zrzesza kraje eksportujące ropę; powstała w 1960 roku; kartel – umowa międzynarodowa; Irak, Iran, Kuwejt, Arabia Saudyjska, Wenezuela, Indonezja, Katar, Libia, Algieria, Zjednoczone Emiraty Arabskie. W 1968 roku wyłoniła się OAPEC, która grupuje tylko państwa arabskie, konsolidacja islamu. OPEC spowodował 2 kryzysy w 1973 i 1979 roku – kłopoty, np. Japonii, która importuje ropę.

Klasyfikacja form, struktur rozwiązań: strefa wolnego handlu, wspólny rynek, unia walutowa.

Strefa Wolnego Handlu (FTA) – państwa likwidują cła wewnętrzne, między sobą, kwoty ilościowe – ile można wwieźć; na zewnątrz ma autonomiczną, własną taryfę celną; niezależna zewnętrzna polityka handlowa.

Unia celna (CU) – ujednolicenie ceł zewnętrznych, wszystkie kraje ujednolicają cła w stosunku z krajami trzecimi; reprezentuje politykę handlową na zewnątrz.

Wspólny rynek – to co poprzednio; swoboda przepływu kapitału, usług, itp. – wewnątrz.

Unia walutowa – poprzednie + koordynacja polityki walutowej.

Unia ekonomiczna – to, co poprzednio + harmonizowanie gospodarek

Pełna unia ekonomiczna – ujednolicenie polityki gospodarczej.

Unia polityczna – to, co poprzednio + ujednolicenie polityki wewnętrznej i zagranicznej.

Zjawiska: a) efekt kreacji handlu – tworzenie handlu, rozwój: bo znikły cła wewnętrzne, więc stabilny, większy rynek, więc koszty podstawowe spadają, niższe ceny i rozwój; b) efekt przesunięcia handlu – gdy się tworzy unia celna, import z krajami trzecimi spada, a są większe obroty wewnętrzne – potem ekspansja na zewnątrz.

USA:

NAFTA (CEFTA – wcześniej – Canadian & American) – poszerzyli o Meksyk; NAFTA – 1994 rok; CAFTA – 1989 rok; Meksyk jest bardzo zadłużony, występuje tu jako półkolonia; prowadzi rozmowy z UE o utworzenie TAFTA – przeszkodą są unijne dopłaty do rolnictwa, na co USA nie chce się zgodzić (rozmowy prowadzone są od 1995 roku)

Ekspansja USA na południe:

FTAA – obu Ameryk, bądź AFTA’, bo w Azji będzie AFTA’’ (Chiny, Japonia) – ma powstać do 2005 roku.

Ekspansja USA na obrzeża Pacyfiku:

Pacific Rim (obrzeże Pacyfiku) – w 1965 roku Japonia chciała PAFTA, chcieli tu nadawać ton, ale się nie udało, USA chce być tu hegemonem.

CARICOM (Carabien Ass. Common Market) – wspólny rynek; 1957, ale też 1960 i 1961 – ratyfikacja; Kostaryka, Salwador, Gwatemala, Honduras, Nikaragua.

CACM – powstałe w 1972 roku; kolonie brytyjskie.

MERCOSUR – na wschodnim wybrzeżu, rynek południowy; Argentyna, Brazylia, Urugwaj, Paragwaj, Chile, Peru; rozmowy z UE na temat wspólnego handlu, ale przez kryzys w Brazylii i Argentynie nie ma szans. By UE się zgodziła.

AMC – od Pacyfiku, na zachodnim wybrzeżu; Andyjski Wspólny Rynek; Boliwia, Kolumbia, Ekwador, Peru, Wenezuela.

LAIA – od 1961 roku prowadzenie działalności, by to skonsolidować; Stowarzyszenie Integracyjne Ameryki Południowej.

MCC – wspólny rynek – AMC + MERCOSUR.

WYKŁAD 4:

1965 rok – Japonia (PAFTA) – inicjatorzy, ale wspomnienia z II wojny światowej, więc nic nie wyszło.

1965 rok – NAFTA – Australia i Nowa Zelandia

SPARTECA – regionalne porozumienie o handlu i współpracy pomiędzy krajami południowego Pacyfiku; powstało w 1981 roku.

ASEAN – powstał w 1967 roku. Jest to stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej. Występują ulgi i preferencyjne cła. Należą Filipiny, Indonezja, Singapur, Malezja, Tajlandia, Brunei. Od 2003 roku miał powstać FTA – Stowarzyszenie Wolnego Handlu, ale w listopadzie 2002 roku jednak ASEAN z Chinami chce ją otworzyć, a potem ma dołączyć Japonia i Korea Południowa.

APEC – powstało w 1989 roku (ratyfikacje w latach 1991-1993). Jest to Azjatycko-Pacyficzna Kooperacja Ekonomiczna. Jest to ASEAN + Australia, Chiny, Japonia, Kanada, USA, Meksyk, Nowa Zelandia, Tajwan. Chcą utworzenia strefy wolnego handlu za 15-20 lat.

EAEC – jest to rada gospodarcza wschodniej Azji, powstała w 1990 roku. Promuje utworzenie AFTA – Azjatyckiej Strefy Wolnego Handlu (ma powstać do 2008 roku).

CEA – jest to Chiński Obszar Ekonomiczny. Chiny twierdzą, że musi być strefa wolnego handlu, która ma być w strefie chińskich wpływów – Tajwan, Makao, Hongkong – chce ściągnąć swoje byłe terytoria.

OECCA – Organizacja Współpracy Gosp. Azji Środkowej (Pakistan, Turkiestan, Uzbekistan, Kirgistan, Tadżykistan, Azerbejdżan, Iran, Turcja). Organizacja ta ma charakter regionalny, czynnikiem wiążącym jest religia.

WNP (ang. US) – jest to Wspólnota Niepodległych Państw, która powstała po rozpadzie ZSRR. Ideą jest niezrywanie więzi gospodarczych, które zostały wytworzone za czasów państw socjalistycznych.

ECABS – Strefa Współpracy Gosp. Krajów Morza Czarnego, powstała w 1992 roku, gdzie należą: Rosja, Ukraina, Bułgaria, Rumunia, Turcja, Grecja, Armenia, Azerbejdżan.

...