Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
13. Władza i politykowanie
Dr Joanna Paliszkiewicz
Definicja władzy
Władza jest to zdolność wywierania przez jednostkę A wpływu na zachowania jednostki B w taki sposób, żeby B zrobiła coś, czego w innym wypadku by nie zrobiła.
Rodzaje władzy
W układzie organizacyjnym władza występuje zazwyczaj w pięciu formach:
1. Autorytet formalny – władza zagwarantowana hierarchią organizacyjną; władza określana przez organizację i przyznana ludziom zajmującym określone stanowiska.
2. Władza nagradzania – władza udzielania lub wstrzymywania nagród, takich jak podwyżki płac, premie, awanse, pochwały, uznanie
i ciekawe zadania w pracy.
3. Władza wymuszania – władza umożliwiająca wymuszanie stosowania się do wymagań środkami zagrożenia psychologicznego, emocjonalnego lub fizycznego.
4. Władza odniesienia – osobista władza oparta na utożsamianiu się, naśladownictwie, lojalności lub charyzmie.
5. Władza ekspercka – osobista władza przysługująca komuś z racji posiadanych informacji lub wiedzy fachowej.
*
Ocena podstaw władzy
Czy dana osoba dysponuje jedną lub więcej niż jedną z podstaw władzy?
n Osoba ta może utrudniać ludziom życie, a chcesz uniknąć rozgniewania jej (władza wymuszania).
n Osoba ta może przyznawać ludziom szczególne świadczenia lub nagrody, a uważasz za korzystne wymianę z nią wzajemnych świadczeń (władza nagradzania).
n Osoba ta ma prawo, ze względu na zajmowane przez nią stanowisko i na Twoje obowiązki służbowe, oczekiwać, że podporządkujesz się stawianym przez nią legalnym wymaganiom (władza z mocy prawa).
n Osoba ta ma wiedzę i doświadczenie zasługujące na Twój szacunek; w niektórych sprawach zwracasz się do niej o jej opinię (władza ekspercka).
n Lubisz tę osobę i sprawia Ci przyjemność robienia czegoś dla niej (władza odniesienia).
Zależność: klucz do władzy
Im większa jest zależność B od A, tym A ma większą władzę nad B.
Jeżeli mamy coś, czego inni potrzebują, ale nad czym tylko my sprawujemy kontrolę, to inni stają się od nas zależni, a tym samym zdobywamy nad nimi władzę.
Zachowania polityczne
Definicje zachowań politycznych skupiają się na wykorzystywaniu władzy do wpływania, w interesie osobistym i w sposób nie usankcjonowany przez organizację, na decyzje podejmowane w organizacji lub na zachowania jej członków.
Zachowania polityczne
Zachowania polityczne w organizacjach to te działania, które nie są wymagane w związku z formalną rolą danej osoby w organizacji, ale które wywierają albo mają wywierać wpływ na podział w organizacji elementów korzystnych i niekorzystnych.
*
Czynniki składające się na zachowania polityczne
n Czynniki indywidualne
n Czynniki organizacyjne
Czynniki składające się na zachowania polityczne - czynniki indywidualne
n Badacze wyróżnili pewne indywidualne cechy, potrzeby i inne czynniki, które zazwyczaj wiążą się z zachowaniami politycznymi.
Pracownicy autorytarni o dużej skłonności do podejmowania ryzyka politykują, zwracając niewielką uwagę na skutki tego dla organizacji. Silna potrzeba władzy, autonomii, bezpieczeństwa lub prestiżu również przyczynia się do tendencji angażowania się przez pracownika w zachowania polityczne.
Czynniki składające się na zachowania polityczne – czynniki organizacyjne
Kultury organizacyjne sprzyjające polityce to:
n kultury cechujące się niskim stopniem wzajemnego zaufania,
n niejednoznacznością ról,
n niejasnymi systemami oceny indywidualnej efektywności,
n naciskami na dużą wydajność pracy i troszczeniem się kierowników wyższych szczebli o ich osobisty interes.
Kierowanie wrażeniem
Pozytywny wizerunek u innych przynosi korzyści ludziom w organizacji.
Na przykład może im pomóc w uzyskaniu pożądanej posady w danej organizacji, a kiedy już zostaną zatrudnieni, w uzyskiwaniu pozytywnych ocen, większych podwyżek płac i szybszych awansów.
Kierowanie wrażeniem
Proces, w którym poszczególne jednostki starają się sprawować kontrolę nad wrażeniem, jakie sprawiają na innych, nosi nazwę kierowania wrażeniem.
Kierowanie wrażeniem - techniki
n Samoopisywanie, Stwierdzenia danej osoby, opisujące jej cechy osobiste, umiejętności, uczucia, opinie i życie osobiste.
Na przykład kandydat do pracy mówi prowadzącemu rozmowę kwalifikacyjną: „uzyskałem dyplom magistra zarządzania z Harvardu, chociaż cierpię na dysleksję".
n Konformizm. Zgadzanie się z opinią rozmówcy, żeby uzyskać jego przychylność.
Na przykład kierownik mówi do swojego szefa: „Ma pan całkowitą rację w swoich planach reorganizacji regionalnego biura Zachodniego Wybrzeża. W pełni się z panem zgadzam".
n Usprawiedliwienia. Wymówki, uzasadnienia i inne wyjaśnienia zdarzenia prowadzącego do niepomyślnych skutków, zmierzające do pomniejszenia ujemnych konsekwencji.
Na przykład kierownik działu sprzedaży mówi do swojego szefa: „Nie zamieściliśmy w terminie reklamy w gazecie, ale i tak nikt nie reaguje na te reklamy".
n Przeprosiny. Przyznanie się do odpowiedzialności za niepożądane zdarzenie i jednoczesne dążenie do uzyskania wybaczenia.
Na przykład pracownik mówi do kierownika: „Przepraszam za błąd, który robiłem w tym sprawozdaniu. Proszę mi wybaczyć".
n Przypisywanie sobie zasługi. Wyjaśnianie pożądanych zjawisk w sposób, maksymalizujący korzystną opinię o mówiącym.
Na przykład handlowiec mówi do kolegi: „Od czasu, kiedy mnie tu zatrudniono, sprzedaż wzrosła niemal trzykrotnie".
n Pochlebstwo. Chwalenie innych za ich zalety, aby się wydać spostrzegawczym i sympatycznym.
Na przykład handlowiec stażysta mówi do kolegi: „Załatwiłeś reklamację tego klienta niezwykle taktownie! Nigdy bym nie potrafił tego zrobić równie dobrze jak ty".
n Uprzejmości. Zrobienie czegoś miłego dla kogoś, żeby uzyskać jego przychylność.
Na przykład handlowiec mówi do potencjalnego klienta: „Mam na dzisiaj dwa bilety do teatru, z których nie mogę skorzystać. Niech pan je weźmie. Proszę to uznać za wyraz wdzięczności za poświęcenie mi czasu na rozmowę".
***
Czy działanie polityczne jest etyczne?
n Podsumowanie
Oceniając zachowania w kategoriach politycznych, można lepiej przewidywać zachowania innych osób i wykorzystać tę informację do formułowania strategii politycznych, zapewniających przewagę nam i naszej jednostce organizacyjnej.