Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
WYKŁAD 12
przykłady odpowiedzi na
możliwe pytania egzaminacyjne
1
☺
Uwaga: na egzaminie mogą pojawić się pytania nie uwzględnione w przedstawionych niżej przykładach.
2
ZADANIE
1
1. Podaj definicję wyrażeń:
„metajęzyk języka
L
”, „język przedmiotowy”, „język drugiego stopnia”.
2. Podaj przykład zdania w języku przedmiotowym, zdania w języku drugiego stopnia i w języku
trzeciego stopnia.
3. Jakim językiem jest metajęzyk dla języka piątego stopnia?
ODPOWIEDŹ
AD 1.
- Metajęzykiem języka
L
jest taki język
L’
, w którym wypowiadamy się o wyrażeniach języka
L
.
- Językiem przedmiotowym jest język, w którym wypowiadamy się o rzeczywistości nas
otaczającej (pozajęzykowej).
- Językiem drugiego stopnia jest język, w którym wypowiadamy się o wypowiedziach
formułowanych w języku pierwszego stopnia.
AD 2.
Przykład zdania w języku przedmiotowym
: „Słońce świeci”.
Przykład zdania w języku drugiego stopnia
: „„Słońce świeci” jest zdaniem fałszywym”.
Przykład zdania w języku trzeciego stopnia
: „„„Słońce świeci” jest zdaniem fałszywym” jest
zdaniem języka polskiego”.
AD 3.
Metajęzykiem języka piątego stopnia jest język szóstego stopnia.
3
ZADANIE
2
Jaki jest warunek zrozumiałego dla obu stron posługiwania się w rozmowie wyrażeniem
W
?
Odpowiedź zilustruj przykładami.
ODPOWIEDŹ
Tym warunkiem jest tożsamość rozumienia wyrażenia
W
przez obie strony rozmowy. Chodzi tu
między innymi o:
- tożsamość tego do czego
W
się odnosi (obiektu, stanu rzeczy).
Przykład
: Błędem jest, gdy jedna strona pojmuje
W
= „reformę systemu karania” jako złagodzenie
kar, a strona druga jako racjonalizację karania.
- tożsamość metody rozstrzygania o poprawności użycia
W
.
Przykład
: Błędem jest, gdy jedna strona rozumie udowodnienie tezy jako rozumowania opartego na
związku tetycznym, a strona druga na związku logicznym.
- tożsamości funkcji użycia
W
.
Przykład
: Błędem jest, gdy jedna strona rozumie wypowiedź jako poważną, a strona druga uważa ją
za żart - różne rozumienie siły illokucyjnej.
- zgodność zabarwienia emocjonalnego towarzyszącego użyciu
W
.
Przykład
: Błędem jest, gdy jedna strona rozumie
W
jako zjawisko pozytywne, więc pożądane, a
strona druga jako zjawisko neutralne, więc obojętne.
4
ZADANIE
3
Jakie znasz kryteria prawdy? Podaj policyjno-sądowe przykłady zastosowania każdego z nich.
ODPOWIEDŹ
Kryterium klasyczne
- prawdziwym jest sąd zgodny z rzeczywistością.
Przykład
: Odrzucamy twierdzenie, że
A
popełnił samobójstwo, ponieważ strzał pozbawiający
A
życia padł z
odległości 10
m
.
K. koherencyjne
- prawdziwym jest sąd zgodny (spójny, niesprzeczny) z innymi sądami.
Przykład
: W wyniku konfrontacji dwóch sprzecznych ze sobą zeznań, akceptujemy zeznania
A
jako spójne
(
A
sobie w nich nie zaprzeczył) i odrzucamy zeznania
B
jako niespójne (
B
sobie w nich zaprzeczył).
K. oczywistości
(
intuicyjne
) - prawdziwym jest sąd, który wydaje się być oczywistym.
Przykład
: „
A
musiał rozpoznać
B
, bo był od niego oddalony o 3
m
, na otwartej przestrzeni, w samo południe.”
K. strukturalne
(
formalno-logiczne
) - prawdziwość sądu wynika z budowy składniowej zdania go wyrażającego,
może też być wypadkową prawdziwości i fałszywości innych sądów.
Przykład
: „Raz z pana zeznań wynika, że był pan na miejscu zbrodni, innym zaś razem wynika, że nie.
Proszę się zdecydować! Przypominam, że zeznaje pan pod przysięgą!”
K. autorytetu
- prawdziwym jest sąd wypowiedziany przez kogoś obdarzonego autorytetem lub przez znawcę
tematu (prestiżowy ośrodek naukowy, ekspert z danej dziedziny, wiarygodna gazeta/stacja tv).
Przykład
: Każda ekspertyza jest tu przykładem.
K. zgody powszechnej
- prawdziwym jest sąd podzielany przez większość ludzi.
Przykład
: „Przecież wszyscy świadkowie mówią to samo!”
K. pragmatyczne
- prawdziwym jest sąd, który jest pożyteczny.
Przykład
: W niektórych krajach orzeka się inne formy kar poza pozbawieniem wolności i grzywną, np. prace
publiczne. W Polsce stosuje się odstąpienie przez prokuraturę ścigania plagiatów w przypadku prac
zaliczeniowych studentów (ale już nie licencjatów, prac mgr, doktoratów, habilitacji).
5
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl hannaeva.xlx.pl
przykłady odpowiedzi na
możliwe pytania egzaminacyjne
1
☺
Uwaga: na egzaminie mogą pojawić się pytania nie uwzględnione w przedstawionych niżej przykładach.
2
ZADANIE
1
1. Podaj definicję wyrażeń:
„metajęzyk języka
L
”, „język przedmiotowy”, „język drugiego stopnia”.
2. Podaj przykład zdania w języku przedmiotowym, zdania w języku drugiego stopnia i w języku
trzeciego stopnia.
3. Jakim językiem jest metajęzyk dla języka piątego stopnia?
ODPOWIEDŹ
AD 1.
- Metajęzykiem języka
L
jest taki język
L’
, w którym wypowiadamy się o wyrażeniach języka
L
.
- Językiem przedmiotowym jest język, w którym wypowiadamy się o rzeczywistości nas
otaczającej (pozajęzykowej).
- Językiem drugiego stopnia jest język, w którym wypowiadamy się o wypowiedziach
formułowanych w języku pierwszego stopnia.
AD 2.
Przykład zdania w języku przedmiotowym
: „Słońce świeci”.
Przykład zdania w języku drugiego stopnia
: „„Słońce świeci” jest zdaniem fałszywym”.
Przykład zdania w języku trzeciego stopnia
: „„„Słońce świeci” jest zdaniem fałszywym” jest
zdaniem języka polskiego”.
AD 3.
Metajęzykiem języka piątego stopnia jest język szóstego stopnia.
3
ZADANIE
2
Jaki jest warunek zrozumiałego dla obu stron posługiwania się w rozmowie wyrażeniem
W
?
Odpowiedź zilustruj przykładami.
ODPOWIEDŹ
Tym warunkiem jest tożsamość rozumienia wyrażenia
W
przez obie strony rozmowy. Chodzi tu
między innymi o:
- tożsamość tego do czego
W
się odnosi (obiektu, stanu rzeczy).
Przykład
: Błędem jest, gdy jedna strona pojmuje
W
= „reformę systemu karania” jako złagodzenie
kar, a strona druga jako racjonalizację karania.
- tożsamość metody rozstrzygania o poprawności użycia
W
.
Przykład
: Błędem jest, gdy jedna strona rozumie udowodnienie tezy jako rozumowania opartego na
związku tetycznym, a strona druga na związku logicznym.
- tożsamości funkcji użycia
W
.
Przykład
: Błędem jest, gdy jedna strona rozumie wypowiedź jako poważną, a strona druga uważa ją
za żart - różne rozumienie siły illokucyjnej.
- zgodność zabarwienia emocjonalnego towarzyszącego użyciu
W
.
Przykład
: Błędem jest, gdy jedna strona rozumie
W
jako zjawisko pozytywne, więc pożądane, a
strona druga jako zjawisko neutralne, więc obojętne.
4
ZADANIE
3
Jakie znasz kryteria prawdy? Podaj policyjno-sądowe przykłady zastosowania każdego z nich.
ODPOWIEDŹ
Kryterium klasyczne
- prawdziwym jest sąd zgodny z rzeczywistością.
Przykład
: Odrzucamy twierdzenie, że
A
popełnił samobójstwo, ponieważ strzał pozbawiający
A
życia padł z
odległości 10
m
.
K. koherencyjne
- prawdziwym jest sąd zgodny (spójny, niesprzeczny) z innymi sądami.
Przykład
: W wyniku konfrontacji dwóch sprzecznych ze sobą zeznań, akceptujemy zeznania
A
jako spójne
(
A
sobie w nich nie zaprzeczył) i odrzucamy zeznania
B
jako niespójne (
B
sobie w nich zaprzeczył).
K. oczywistości
(
intuicyjne
) - prawdziwym jest sąd, który wydaje się być oczywistym.
Przykład
: „
A
musiał rozpoznać
B
, bo był od niego oddalony o 3
m
, na otwartej przestrzeni, w samo południe.”
K. strukturalne
(
formalno-logiczne
) - prawdziwość sądu wynika z budowy składniowej zdania go wyrażającego,
może też być wypadkową prawdziwości i fałszywości innych sądów.
Przykład
: „Raz z pana zeznań wynika, że był pan na miejscu zbrodni, innym zaś razem wynika, że nie.
Proszę się zdecydować! Przypominam, że zeznaje pan pod przysięgą!”
K. autorytetu
- prawdziwym jest sąd wypowiedziany przez kogoś obdarzonego autorytetem lub przez znawcę
tematu (prestiżowy ośrodek naukowy, ekspert z danej dziedziny, wiarygodna gazeta/stacja tv).
Przykład
: Każda ekspertyza jest tu przykładem.
K. zgody powszechnej
- prawdziwym jest sąd podzielany przez większość ludzi.
Przykład
: „Przecież wszyscy świadkowie mówią to samo!”
K. pragmatyczne
- prawdziwym jest sąd, który jest pożyteczny.
Przykład
: W niektórych krajach orzeka się inne formy kar poza pozbawieniem wolności i grzywną, np. prace
publiczne. W Polsce stosuje się odstąpienie przez prokuraturę ścigania plagiatów w przypadku prac
zaliczeniowych studentów (ale już nie licencjatów, prac mgr, doktoratów, habilitacji).
5