12. Wolę piekło chaosu od piekła porządku - analiza wiersza Szymborskiej, pomoce szkolne, dla nauczycieli, konspekty lekcji, gimnazjum

Kl. 3 gimnazjum

Temat: „Wolę piekło chaosu od piekła porządku” – analiza wiersza Możliwości Wisławy Szymborskiej

Czas trwania lekcji: 45 min

Cele:

Główne:

- ćwiczenie umiejętności analizy i interpretacji wiersza

Operacyjne:

- uczeń poddaje analizie czytany tekst

- uczeń uzupełnia tabelkę dotyczącą treści wiersza

- uczeń zna i identyfikuje środki stylistyczne w wierszu

- uczeń zna i identyfikuje typy liryki

- uczeń interpretuje wiersz

- uczeń zna funkcje środków stylistycznych

Nieoperacyjne:

- rozważanie egzystencjonalnych problemów człowieka

Metody: heureza, praca z tekstem – ćwiczenia praktyczne

Formy pracy: zbiorowa, jednostkowa, indywidualna

Środki dydaktyczne:

Teksty wiersza „Możliwości” W. Szymborskiej; ew. wykaz środków stylistycznych do pracy na lekcji

Przebieg lekcji:

1.      Podanie tematu

2.      Krótkie przypomnienie wiadomości o Wisławie Szymborskiej

3.      Odczytanie wiersza

Pytanie o pierwsze wrażenia po odczytaniu tekstu wiersza

4.      Uzupełnienie tabelki w zeszycie

Jakich wyborów dokonuje osoba mówiąca w wierszu?

Drobne sprawy związane z życiem codziennym

Kultura i sztuka

Stosunek do świata wartości, sprawy zasadnicze

5.      Analiza wiersza według punktów

a)      Kto się wypowiada w wierszu? – pytanie o podmiot liryczny, czy można utożsamiać go z autorką?

b)     O czym – temat wiersza

c)      Kiedy i gdzie – sytuacja liryczna

d)     Do kogo – adresat wypowiedzi

Rodzaj liryki ze względu na sposób wypowiedzi podmiotu

- bezpośrednia – „ja” liryczny wyznaje swoje uczucia

- liryka osobista (?) – bezpośrednie wyznania podmiotu lirycznego prezentują rozważania nt myśli, uczuć poety, utożsamianego z podmiotem

- liryka refleksyjno-filozoficzna

e)      Jak – budowa i środki stylistyczne

- budowa: wiersz ciągły,

- rymy: brak – wiersz biały

f)       środki stylistyczne i ich funkcje

- anafora (3 funkcje: poetycka – koncentruje uwagę na tekście; homologiczna – przynosi każdorazowo ten sam materiał dźwiękowy; retardacyjna – opóźnia pojawienie się nowych treści, wyprzedzanych przez powtórzenie anaforyczne)

- epitety

- oksymoron: piekło porządku

- kontrasty

6.      Dyskusja na temat przyczyn powstania wiersza – co uczniowie o tym myślą; jaki cel mógł przyświecać autorce przy tworzeniu tego wiersza;

Jak można zrozumieć fragment: „Wolę wiele rzeczy, których tu nie wymieniłam,/ od wielu również tu nie wymienionych.” – dlaczego autorka dokonała właśnie takiego wyboru treści do wiersza?

7.      Praca domowa: Jakich wyborów w dokonujesz życiu– stwórz swój własny wiersz „Możliwości”

Wisława Szymborska Możliwości

Wolę kino.
Wolę koty.
Wolę dęby nad Wartą.
Wolę Dickensa od Dostojewskiego.
Wolę siebie lubiącą ludzi
niż siebie kochającą ludzkość.
Wolę mieć w pogotowiu igłę z nitką.
Wolę kolor zielony.
Wolę nie twierdzić,
że rozum jest wszystkiemu winien.
Wolę wyjątki.
Wolę wychodzić wcześniej.
Wolę rozmawiać z lekarzami o czymś innym.
Wolę stare ilustracje w prążki.
Wolę śmieszność pisania wierszy
od śmieszności ich niepisania.
Wolę w miłości rocznice nieokrągłe,
do obchodzenia na co dzień.
Wolę moralistów,
którzy nie obiecują mi nic.
Wolę dobroć przebiegłą od łatwowiernej za bardzo.
Wolę ziemię w cywilu.
Wolę kraje podbite niż podbijające.
Wolę mieć zastrzeżenia.
Wolę piekło chaosu od piekła porządku.
Wolę bajki Grimma od pierwszych stron gazet.
Wolę liście bez kwiatów niż kwiaty bez liści.
Wolę psy z ogonem nie przyciętym.
Wolę oczy jasne, ponieważ mam ciemne.
Wolę szuflady.
Wolę wiele rzeczy, których tu nie wymieniłam,
od wielu również tu nie wymienionych.
Wolę zera luzem
niż ustawione w kolejce do cyfry.
Wolę czas owadzi od gwiezdnego.
Wolę odpukać.
Wolę nie pytać jak długo jeszcze i kiedy.
Wolę brać pod uwagę nawet tę możliwość,
że byt ma swoją rację.