Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
Choroby układu białokrwinkowego
Białaczki
Choroby nowotworowe układu krwiotwórczego, w których dochodzi do niekontrolowanej proliferacji najczęściej jednego rodzaju krwinek białych z jednoczesnym zaburzeniem:
- różnicowania,
- dojrzewania,
- funkcji komórek.
Czynniki związane z rozwojem białaczek
• Promieniowanie jonizujące
• Środki chemiczne
• Zmiany genetyczne
• Zaburzenia regulacji wzrostu komórek przez czynniki hematopoetyczne
• Wirusy okogenne
Białaczki
• białaczki należą do zespołów proliferacyjnych
• nieprawidłowe komórki uwalniane są ze szpiku kostnego oraz z innych tkanek krwiotwórczych do krwi obwodowej
• następuje akumulacja komórek nowotworowych co prowadzi do niewydolności układu
• pojawiają się nacieki narządowe, jako wynik hematopoezy pozaszpikowej
W zależności od przewagi określonych typów krwinek białych wyróżnia się:
• Białaczki szpikowe – należą do zespołów mieloproliferacyjnych
- Przewlekła białaczka szpikowa (MLC)
- Białaczka szpikowa ostra (MLA)
• Białaczki limfatyczne – należą do zespołów limfoproliferacyjnych
- Przewlekła białaczka limfatyczna (CLL)
- Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL)
Podział białaczek ze względu
na przebieg:
• Białaczki ostre – (acuta) dynamika zmian jest bardzo szybka, nieleczona prowadzi w krótkim czasie do śmierci
ü ostre białaczki nielimfoblastyczne (ANLL lub OBNL) dawniej szpikowe (MLA)
ü ostre białaczki limfoblastyczne (ALL lub OBL)
• Białaczki przewlekłe – (chronica) rozwijają się powoli
Klasyfikacja ostrych białaczek szpikowych (MLA/OBNL) wg FAB: M0 nieróżnicowanokomókowa: <3% komórek blastycznych wykazuje (+) reakcję na obecność peroksydazy lub z Sudanem Czarnym M1 mieloblastyczna bez cech dojrzewania: mieloblasty stanowią >90% komórek jądrzastych szpiku, >3% blastów wykazuje (+) reakcję na obecność peroksydazy i Sudanem CzarnymM2 mieloblastyczna z cechami dojrzewania: mieloblasty stanowią 30-90% komórek, mogą zawierać w cytoplazmie pojedyncze pałeczki AueraM3 promielocytowa: promielocyty >30% komórek szpiku, często DIC, może występować lekopenia lub leukocytoza przekraczająca 100 G/lM4 mielomonoblastyczna (mielomonocytowa): mieloblasty i nieco starsze starsze komórki >20%, monoblasty i postacie starsze >20%, w blastach zwiększona aktywność niespecyficznej esterazy (+++/++++)M4eo wariant z eozynofilią Klasyfikacja ostrych białaczek szpikowych (MLA/OBNL) wg FAB cd. :M5 monoblastyczna: znacznie zwiększona aktywność niespecyficznej esterazy (++++/+++) w komórkach blastycznychPodtypyM5a w rozmazie szpiku dominują monoblastyM5b w obrazie szpiku poza monoblastami stwierdza się znaczny odsetek starszych form tego układuM6 erytroleukemia: erytroblasty stanowią >50% komórek, mieloblasty >30% elementów morfotycznych nie będących erytroblastami, (+) reakcja p.a.S w erytroblastachM7 megakarioblastyczna: często pan- lub duocytopenia obwodowa, liczba płytek może być prawidłowa lub podwyższona; włóknienie szpiku jest przyczyną „pustej” biopsji aspiracyjnej; niewielkie powiększenie śledziony; wyniki badań cytochemiczno-cytoenzymatycznych nie mają w tym typie badań białaczki znaczenia diagnostycznego Klasyfikacja ostrych białaczek limfoblastycznych (ALL) wg FAB :L1 małe, jednakowej wielkości limfoblasty, postać ta występuje głównie u dzieciL2 limfoblasty polimorficzne, wykazujące różną wielkość, postać częściej obserwowana u chorych dorosłychL3 duże limfoblasty z granatową cytoplazmą i licznymi wodniczkami („Burkitt-like” - przypominające komórki chłoniaka Burkita) Klasyfikacja ALL na podstawie badań immunologicznych - klasyfikacja fenotypowapre-pre-B (pro-B) - stanowią 11% ogółu ALLcommon – (51%) limfoblasty posiadają antygen CD10 (CALLA)pre-B - 10%B – 4% (najrzadziej występujaca)pre-pre T - bez znaczenia klinicznego, często pomijane w klasyfikacjipre-T - 7%T - 11% Czynniki ryzyka w ALL:
Białaczka szpikowa przewlekła (MLC)
Najczęściej chorują ludzie:
• Między 45-60 rokiem życia
• Częściej mężczyźni niż kobiety
• Częściej mieszkańcy miasta niż wsi
• Stanowi ok. 20% wszystkich białaczek u dorosłych
• ok. 2% przypadków u dzieci
Charakterystyka MLC:• Ogólne osłabienie będące skutkiem anemizacji
• Stany podgorączkowe
• Poty
• Bóle kostne (mostek, kości długie)
• Skłonność do siniaków
• Podatność na zakażenia
• Bóle brzucha – ciężar w jamie brzusznej, powiększona śledziona nawet ponad 20 cm
Białaczka szpikowa przewlekła (MLC)• Należy do przewlekłych zespołów mieloproliferacyjnych (do tej grupy zaliczamy również nadkrwistość samoistna, przewlekłe idiopatyczne zwłóknienie szpiku, nadpłytkowość samoistna)
• Początek choroby jest skryty
• Konsekwencją proliferacji układu granulocytowego jest tłumienie pozostałych układów z wtórną niedokrwistością lub trombocytemią
• MCL ma charakterystyczne zaburzenia chromosomowe tzw. Chromosom Philadelfia (Ph)
• W wyniku połączenia fragmentu drugiego egzonu genu BCR na chromosomie 22 z egzonem genu ABL zlokalizowanym na długim ramieniu 9 chromosomu powstaje hybryda BCR/ABL na 22 chromosomie
Występowanie chromosomu Ph u chorych na MCL• Chromosom Ph ma 90-95% chorych na MCL (Ph+)
• Niewielka grupa chorych nie ma chromosomu Ph (Ph-) – taka postać ma ostrzejszy przebieg kliniczny
Anomalia Ph wystepuje w:
• Granulocytach
• Monocytach
• Komórkach układu czerwonokrwinkowego
• Komórkach układu płytkotwórczego
• Limfocytach B
Wyniki badań laboratoryjnych:
l Leukocytoza we krwi obwodowej: 20-30 x 109/l
l Może być hiperleukocytoza: 300-500 x 109/l
l Rozmaz:
- wzrost liczby granulocytów, najczęściej obojętnochłonnych,
- przesunięcie obrazu granulocytów w lewo,
- morfologiczne zmiany granulocytów dotyczą: jądra, cytoplazmy (ziarnistości i wodniczki)
- wzrost liczby granulocytów zasadochłonnych (bazofilia)
- granulocyty są na wszystkich etapach dojrzewania
- pojawiają się duże metamielocyty i pałki tzw. metamielocyty Tempki-Browna (limfopenia, pojawiają się erytroblasty, umiarkowana nadpłytkowość 400-500 x109/l, mogą pojawić się olbrzymie płytki)
• W fazie przewlekłej choroby fosfataza alkaliczna granulocytów (FAG) jest bardzo niska lub nieoznaczalna
• W fazie akceleracji i przełomu blastycznego obserwuje się wzrost FAG
Rozmaz szpiku kostnego:• Potwierdza rozpoznanie
• Bogatokomórkowy
• Dominuje układ białokrwinkowy nad czerwonokrwinkowym (25:1)
Odczyn białaczkowy- Wzrost liczby krwinek białych do ok. 20-50 G/l
- Mediatorami leukocytozy są czynniki wzrostowe (czynniki wzrostowe dla kolonii granulocytarnej i kolonii makrofagowo-granulocytarnej), molekuły adhezyjne (CD1 1b/CD 18) i cytokiny (IL-1,IL-3, IL-6, czynnik martwicy nowotworów alfa).
- Odmłodzenie w układzie ziarnistokrwinkowym (przesunięcie w lewo)
- Mogą pojawić się erytroblasty (odczyn leukoerytroblastyczny)
- W cytoplazmie granulocytów stwierdza się ziarnistość toksyczną, ciałka Dõhlego oraz wodniczki
Odczyn białaczkowy – przyczyny- Posocznica (zwłaszcza spowodowana bakteriami Gram-ujemnymi)
- Gruźlica o ciężkim przebiegu (prosówka)
- Choroba nowotworowa (głównie gruczolakorak żołądka, rak odoskrzelowy płuca, nowotwory trzustki)
- Niektóre wady serca (np. tetralogia Fallota)
- Zaburzenia chromosomalne – np. w zespole Downa
- Odczyn białaczkowy szpikowy najczęściej towarzyszy zakażeniom bakteryjnym, natomiast odczyn białaczkowy limfocytowy zakażeniom bakteryjnym i wirusowym.
- W odróżnieniu odczynu białaczkowego od procesu nowotworowego, szczególnie w zakresie ostrych i przewlekłych białaczek, należy wziąć pod uwagę brak zaburzeń innych linii komórkowych, towarzyszące objawy infekcji, brak blastów w szpiku i brak organome-galii.
-
- Zwiększona leukocytoza może występować także w stanach fizjologicznych, takich jak stres, wysiłek fizyczny, ciąża czy w okresie noworodkowym.
...