Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
Temat 17. Transport kopalniany.
Transport kopalniany jest niezbędnym ogniwem procesu wydobywczego każdego zakładu górniczego. Do jego zadań, zwłaszcza w kopalni podziemnej, między innymi należy:
- przetransportowanie urobionej w podziemiach kopaliny do zakładu przeróbczego,
- dostarczenie do przodków niezbędnych materiałów i urządzeń oraz sprzętu,
- przetransportowanie ludzi z powierzchni w pobliże miejsc pracy oraz z powrotem
- inne.
Zadania transportu kopalnianego angażują olbrzymie ilości sprzętu, energii oraz ludzi zarówno do instalowania urządzeń transportowych, jak i ich obsługi oraz konserwacji.
Należy również podkreślić, że strumienie transportowe urobku i skały płonnej oraz sprzętu i materiałów biegną w przeciwnych kierunkach, co stwarza konieczność stosowania specjalnych rozwiązań.
Schemat głównych ogniw transportu w kopalni podziemnej przedstawiono na rys. 17.1.
Temat 17.1. Podział transportu kopalnianego.
Rozmieszczenie i struktura wyrobisk górniczych w kopalniach podziemnych narzuca tradycyjny podział transportu kopalnianego na odstawę, przewóz i ciągnienie. W każdym z tych ogniw stosuje się odmienne środki transportowe dostosowane do wyrobisk i warunków transportowych.
Temat 17.2. Odstawa urobku.
Odstawa urobku jest częścią transportu kopalnianego, obejmującą transport urobku w oddziałach produkcyjnych od przodków do przewozu podziemnego głównego. W zależności od środków transportowych stosowanych w odstawie dzieli się ją na bezprzenośnikową i przenośnikową.
Temat 17.2.1. Odstawa bezprzenośnikowa.
Odstawa bezprzenośnikowa polega na wykorzystaniu zsuwania się urobku w wyrobiskach o odpowiednim nachyleniu pod wpływem własnego ciężaru.
Doświadczalnie ustalono, że węgiel zsuwa się:
- po spodku, gdy jego nachylenie wynosi powyżej 30°,
- po deskach nachylonych pod kątem większym od 25°,
- po blachach stalowych nachylonych pod kątem powyżej 17°.
Odstawę po spodku stosuje się w ścianach podłużnych w pkładach o odpowiednim nachyleniu. Dla zapewnienia bezpieczeństwa w takiej ścianie trzeba zabudować odpowiednie zastawki hamujące nadmierną prędkość urobku i chroniące załogę przed ranieniem, a obudowę przed wybijaniem.
W wyrobiskach o odpowiednim nachyleniu można stosować także odstawę w żłobach drewnianych lub rynnach stalowych, zwanych rynnami martwymi. Rynny takie powinny być oddzielone od części wyrobiska - w której odbywa się ruch ludzi - przepierzeniem z desek.
W przypadku nadmiernej prędkości urobku należy nad zsuwnią zawiesić fartuchy lub odcinki starej taśmy tak, aby ich część zwisała na odcinku około 2 m i dociskała urobek do rynny lub żłobu, przez co zmniejsza się jego prędkość.
W wyrobiskach pionowych, najczęściej w szybikach ślepych lub przy przebijaniu szybów z dołu do góry, (nadsięwłomem), można do odstawy stosować zsuwnie śrubowe.
Zsuwnia taka (rys. 17.2) składa się z osłony w postaci blaszanych rur, w których zabudowana jest rynna śrubowa. Średnica osłony wynosi 1,0 do 1,25 m, długość pojedynczego członu - 1 m. Człony zaopatrzone na końcach w kołnierze z kantówek łączy się ze sobą śrubami; co 5 do 8 członów zsuwni zawiesza się na obudowie szybiku za pomocą łańcuchów. W każdym członie znajduje się szczelnie zamykany otwór do usuwania zatorów i wymiany rynien zsuwni. Kąt nachylenia rynien bliżej środka osłony jest większy niż przy obwodzie, co zapewnia równomierną prędkość zsuwania urobku. Rynny są przymocowane do osłony śrubami.
W celu przedłużenia trwałości zsuwni wykłada się rynny płytkami ze stali manganowej odpornej na ścieranie lub topionego bazaltu. Wylot (wysyp) zsuwni śrubowej buduje się w postaci nieruchomej rynny o nachyleniu około 30°. Wylot zamyka się klapą, zasuwą lub podnoszoną rynną; dla ułatwienia pracy obsłudze urządzenia te powinny być zaopatrzone w przeciwciężar.
Rys 17.2. Zsuwnia śrubowa osłonięta.
Zaletą odstawy pod własnym ciężarem jest:
- prostota konstrukcji,
- brak napędu (brak zużycia energii),
- łatwość montażu i obsługi.
Zsuwnie śrubowe umożliwiają ponadto magazynowanie pewnej ilości urobku.
Wadą odstawy pod własnym ciężarem jest:
- nadmierne kruszenie urobku,
- zwiększenie zapylenia wyrobiska,
- ścieranie podłoża.
Temat 17.2.2. Odstawa przenośnikowa
Przenośnik jest to urządzenie transportowe, w którym za pomocą cięgna łańcuchowego lub taśmowego uzyskuje się przemieszczanie lub przesuwanie materiału transportowanego po trasie przenośnika. We współczesnym górnictwie przenośniki znalazły szerokie zastosowanie, przede wszystkim ze względu na dużą wydajność i zdolność do pracy w trudnych warunkach. Największe zastosowanie w górnictwie znalazły przenośniki taśmowe i zgrzebłowe.
Temat 17.2.3. Odstawa przenośnikami zgrzebłowymi.
W podziemiach kopalń węgla przenośniki zgrzebłowe są stosowane do odstawy urobku w wyrobiskach ścianowych i w chodnikach podścianowych w ścianowych systemach podłużnych oraz w pochylniach lub dowierzchniach dostawczych w ścianowych systemach poprzecznych, a także w wyrobiskach przygotowawczych i udostępniających. Stanowią one też istotne wyposażenie maszyn, np. kombajnów.
Temat 17.2.3.1. Przenośniki zgrzebłowe ścianowe.
Służą do odstawy urobku oraz jako tor jezdny kombajnu lub struga, stanowią też tzw. belkę prowadzącą do przesuwania zestawów obudowy zmechanizowanej. Dlatego mają one dużą masę i wzmocnioną konstrukcję zarówno rynien, jak i zastawek przenośnika.
W tablicy 17.1 przedstawiono charakterystykę techniczną polskich przenośników ścianowych.
W skład przenośnika zgrzebłowego wchodzą następujące główne zespoły
(rys. 17.3):
- napęd wysypowy,
- napęd zwrotny,
- ciąg rynien przenośnika zwany też trasą przenośnika,
- łańcucha zgrzebłowego,
- zastawek, klinów ładują...