Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
17. Znaczenie estetyki I. Kanta dla refleksji o literaturze
[w:] Dzieje sześciu pojęć, W. Tatarkiewicz
Synteza przeżyć estetycznych sformułowana w Krytyce władzy sądzenia w 1790 r. Zasadnicza teza: "Sąd smaku nie jest sądem poznawczym, a zatem nie jest sądem logicznym, lecz estetycznym, przez co rozumie się sąd, którego akcja determinująca nie może być inna jak tylko subiektywna". Sąd i całe przeżycie estetyczne jest czymś więcej niż prostym przeżyciem przyjemności. Rości pretensje do powszechności.
Przeżycie estetyczne jest:
a) bezinteresowne- występuje niezależnie od tego czy jego podmiot istnieje realnie, podoba się nie rzecz, ale samo jej wyobrażenie (tym postawa estetyczne różni się od moralnej)
b) bezpojęciowe (tym różni się postawa estetyczne od poznawczej)
c)dotyczy samej formy rzeczy (tym postawa estetyczne różni się od upodobania zmysłowego)
d) jest upodobaniem opartym nie tylko na wrażeniu, ale też na wyobrażeniu i na sądzie, jest upodobaniem całego umysłu.
Uogólniając: Upodobanie estetyczne dla Kanta to , to co ma odpowiedni kształt, podoba się niezawodnie, z koniecznością, choć jest to konieczność subiektywna.
e)nie ma ogólnej reguły, która przesądza czy przedmioty będą się podobać, trzeba każdy oceniać, sprawdzać oddzielnie. W związku z tym sądy mogą być tylko jednostkowe.
Przypuszczenie, że przedmiot, który podobał się jednemu, spodoba się innemu powoduje, że sady estetyczne cechuje powszechności , której nie da ująć się w reguły.
Podsumowanie paradoksalnej (stwierdzenie Tatarkiewicza) teorii przeżycia estetycznego:
bezinteresowność, bezpojęciowość, formalność, zaangażowanie całego umysłu, konieczność (subiektywna), powszechność całego umysłu(bez reguły).