Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
Renesansy w Bizancjum
- tzw. renesans macedoński
867- Na tronie Bazyli I Macedoński- początek nowego „złotego wieku” Bizancjum (trwa 300 lat), apogeum sztuki bizantyńskiej,
-Odrodzenie greckich korzeni
-Powrót sztuki sprzed ikonoklazmu
-Model krzyża greckiego, kopuły- od Justyniana
-Żywa cząstka tradycji antycznej
-Fucjusz- odrodzenie filozofii greckiej w duchu chrześcijańskim, humanizm intelektualny, filioque, Biblioteka Focjusza (notatki z przeczytanych lektur)
-tradycja poganska+ chrześcijańska-> poparcie władców (stymulacja zjawisk artystycznych i humanistycznych myśli)
-Umocnienie politycznej sytuacji Bizancjum- rozciągnięcie wpływów przez chrystianizację (Bazyli II Bółgarobójca)
-Przyjazne stosunki z Zachodem
- tzw. renesans Paleologów
1261- Michał Paleolog zdobywa tron
Renesans „z drugiej ręki”- czerpie z renesansu macedońskiego, a nie bezpośrednio z antyku czy z czasów Justyniana
Dzieła reprezentatywne-malarstwo, emocjonalność, realizm i ruch, przełamania tradycyjnych schematów kompozycyjnych
2 nurty: realistyczny i klasyczny
Element realistyczny ma nieco ludowy charakter-rewolucyjny
W wielofiguralnych kompozycjach realistyczne relacje między postaciami
Zmiana palety barwnej, kontrasty światłocieniowe i barw
Pierwiastek antykizujący-przestrzeń i głębia, iluzjonistyczna architektura o cechach antycznych
Renesansy na Zachodzie
„Renesans karoliński”
2 poł. VIII wieku szczyt potęgi państwa Franków
800 r. Karol Wlk. Koronowany na cesarza przez papieża Leona III
RENOVATIO IMPERIA państwo silnie związane z Kościołem, świadome nawiązania do antyku, wielkie imperium zróżnicowane gospodarczo i kulturowo
Unifikacja imperium: ujednolicenie norm i prawa, scentralizowany system zarządzania
776-987 sztuka karolińska sztuką łacińskiej Europy
Zespolenie na płaszczyźnie świeckiej i religijnej:
Świecka:
-szkoły: nauczanie w szkołach klasztornych i katedralnych, oparta na systemie późno antyczny, (7 sztuk wyzwolonych), 2 stopnie nauczania: -niższy trivium (gramatyka, retoryka,logika), -wyższy quadrivium (geometria, arytmetyka, astronomia, muzyka)
-skryptoria: prace nad kopiowaniem autorów łacińskich, j. łaciński podłożem uniwersalizmu pojęć i myśli europejskiej
-pismo: nowy typ czytelnego pisma minuskuła (od niej wywodzi się kształt pisma łacińskiego, do pisania kodeksów i dokumentów); uncjała tendencja do zaokrąglania liter; majuskuła złożona z wielkich liter alfabetu, o regularnych kształtach, da się wpisać w figurę geometryczną
-skupienie na dworze królewskim uczonych i artystów:
Szkoła pałacowa i związana z nią „akademia”, zreorganizowana przez Alkuina dopuszczano do niej świeckich, wzór dla szkół w państwie
Kaplica pałacowa-spełniała czynności duszpasterskie, piecza nad relikwiami, pewne funkcje urzędnicze
-stolica- Akwizgran (Nova Roma )siedziba odnowionego imperium, pałac z kaplicą zwaną lateranum- władca równy pozycją biskupowi Rzymu mieszkającego w Lateranie
Religijna:
- ujednolicenie liturgii (obrządek praktykowany w Rzymie obowiązujący w całym państwie)
- poprawiona wersja Pisma Świętego pod kierunkiem Alkuina (wcześniej Wulgata św. Hieronima)
Monarchia karolińska stworzyła nowy model ustroju, społeczeństwa i cywilizacji, wzór dla kształtujących się państw
„Renesans” Ottonów
Do ideałów z epoki karolińskiej nawiązał tzw. Renesans ottoński (od 962 po początek XI wieku). Wraz z koronacją Ottona I powrócono na Zachodzie do idei cesarstwa. W czasach Ottona III, który w 1000 roku przybył do Gniezna, do groby św Wojciecha, narodziła się idea „wspólnej Europy” z jednym cesarzem wspieranym przez władców poszczególnych państw. Od tego momentu instytucja cesarstwa, w XIX wieku znacznie poszerzona o dwóch jeszcze cesarzy, trwała aż do końca I wojny światowej. Także w tej epoce nawiązywano do sztuki antycznej, ale już bez tych doskonałych wyników jak w epoce karolińskiej. Jednego z najlepszych przykładów tradycji antyku dostarcza Kolumna Bernwarda z okło 1020 roku w kościele św Michała w Hildesheim. Bernward był sekretarzem Ottona III i wielokrotnie bywał w Rzymie. Jego brązowa kolumna, będąca podstawą pod świecę paschalną, nawiązuje do kolumn Marka Aureliusza i Trajana, ale reliefowe sceny, które spiralnie obiegają jej trzon ukazują sceny z życia Chrystusa. W czasach ottońskich budowano kościoły z dwoma apsydami i wejściem z boku, a więc apsydy zamykają każdy krótszy bok świątyń. Tego typu budowle wznoszono także w Polsce. Najlepszym przykładem jest Tum pod Łęczycą z połowy XII wieku, który należy już do sztuki romańskiej.
„Renesans XII wieku”
-czas odkrywania wielkiego dorobku starożytnych filozofów, przede wszystkim Arystotelesa- zachwyt nad starożytną wizją świata i humanizmem. Powstają wielkie ośrodki kultury, takie jak wiktoryni, gdzie doświadczenie mistyczne łączone jest z rozwojem nauk. Odkrycie i przetłumaczenie dialogu "Timajos" Platona pobudza refleksję kosmologiczną i przyrodniczą. Wiek XIII to zwycięstwo Arystotelesa i zarazem złoty wiek scholastyki.
-W XII-XIII wieku powstała większość najsławniejszych uniwersytetów europejskich:
Boloński
Uniwersytet Paryski
uniwersytet oksfordzki
uniwersytet w Cambridge
Uniwersytet Padewski
-Szkoła Chartres
Jeden z głównych ośrodków filozoficznych XII w. Istniejący od 990 ośrodek zorientowany był nie na dyscypliny teologiczne, ale (pod wpływem Leodium i ośrodków włoskich) na . Szkoła w Chartres stawiała sobie za zadanie wykształcenie człowieka o możliwie szerokich horyzontach umysłowych, sprzeciwiała się jednocześnie czystej spekulacji, oderwanej od wiedzy historyczno-literackiej i przyrodniczej. Jeden z kanclerzy Chartres, Gilbert de la Porée, uznawał uczonych pobliskiego Paryża, którzy oddawali się przede wszystkim dialektyce, za homines sine ratione philosophi (ludzi pozbawionych zmysłu filozoficznego). Ze względu na taką orientację filozoficzną w Chartres używano nowego zestawu podręczników i lektur - dawniej do najważniejszych należały Timajos i kompendia Boecjusza, w Chartres w coraz szerszym zakresie korzystano z dzieł arabskich, znane były niektóre dzieła i i inne traktaty medyczne oraz arabskie dzieła matematyczne i astronomiczne. Do końca XII w. nie były jednak znane pisma przyrodnicze Arystotelesa. W sporze o uniwersalia filozofowie z Chartres próbowali godzić stanowisko Arystotelesa i Platona, szukając rozwiązań kompromisowych między realizmem i nominalizmem. Do najważniejszych uczonych szkoły należeli bracia i , w późniejszym okresie (ok. 1080-1154), Piotr Abelard (1079-1142) i Gilbert de la Porée (1076-1154).
-XII wiek to też czas katedr
-wielka epoka humanizmu chrześcijańskiego, to wówczas „Bóg schodzi na ziemię”, Jezus coraz częściej przedstawiany jest jako cierpiący człowiek. Krzyż wcześniej był przede wszystkim symbolem, teraz widać na nim cierpiącego człowieka. Jednak Jezusa przedstawia się też jako nowo narodzone dziecko. To Franciszek pierwszy zrobił bożonarodzeniową szopkę w 1224 r., ale wizerunek Dzieciątka był popularny już wcześniej. A razem z nim - wizerunek Matki.
...