Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
154. Geneza opinii publicznej.
Za początek kształtowania się opinii publicznej uważa się osiemnaste stulecie w głównych państwach Europy Zachodniej (Anglia, Francja, Prusy). Członkowie nowych miejskich klas średnich budowali swój status i wpływy polityczne, dzięki nowym zasobom: posiadaniu kapitału i wiedzy.
Kreowane przez wybitnych filozofów epoki (Rousseau, , Voltaire, Monteskiusz, Diderot), krytyczne wobec reżimów monarchicznych, idee polityczne, zaczęły być upowszechniane.
Według Habermasa epoka Oświecenia stworzyła sferę publiczną – miejsce dyskusji i kształtowania opinii. Podmiotem opinii publicznej były klasy średnie, dla których wyrażanie opinii stanowiło narzędzie walki przeciw arystokracji i absolutyzmowi.
Opinia publiczna (wg Habermasa) – przestrzeń, w której ludzie dzięki zdolności swobodnego przedstawiania poglądów, wyzbywając się roli poddanych, mogli otwarcie wyrażać swoją podmiotowość.
Źródło pojawienia się opinii publicznej – potrzeba nowej legitymizacji monarchii wobec kryzysu legitymizacji religijnej: zaniku przekonania, że suwerenność władzy królewskiej pochodzi od Boga.
John Locke – podstawą legitymizacji jest kontrakt między rządzonymi, a rządzącymi. W przypadku naruszenia kontraktu, rządzeni mają prawo do nieposłuszeństwa obywatelskiego.
Rosnący poziom edukacji, kontakt ze sztuką i kulturą, rozwój środków komunikowania przyczyniały się do potrzeby ekspresji w środowiskach nowej elity miejskiej. Kawiarnie w Anglii, salony we Francji stworzyły ludziom możliwości wymiany informacji i uczestniczenia w dyskusjach. Nastąpiła ekspansja sfery publicznej poprzez budowę teatrów, filharmonii, profesjonalizacji literatury, dziennikarstwa itd.
Rewolucja Francuska 1789r. – utworzyła instytucje sfery publicznej, ustanowiła ich konstytucyjny status, przyniosła uświadomienie roli politycznej opinii publicznej.
Okres porewolucyjny w Europie Zachodniej – proces polityzacji społeczeństw. Wprowadzono pojęcie legitymizacji politycznej , zinstytucjonalizowano opozycję antyrządową, do języka weszły terminy lewica i prawica (wywodzące się z kompozycji miejsc w pierwszym Francuskim Zgromadzeniu Narodowym), usankcjonowany został podział na ugrupowania rządowe i opozycyjne .
Liberałowie angielscy w XVII w. rozumieli konieczność konstytucyjnego uznania praw jednostki, dostrzegali polityczne znaczenie społeczeństwa obywatelskiego.
W teorii Johna Locke’a społeczeństwo obywatelskie jest ważniejsze od państwa, ponieważ wyprzedza powstanie państwa i narzuca mu porządek ustrojowy.
Z narodzinami społeczeństwa obywatelskiego opinia publiczna stała się wyrazem jego podmiotowości politycznej.