Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
Incoterms – formuły ułatwiające eksport
Incoterms określane bywają często jako nowa
lex mercatoria
,
zwyczajowe prawo kupieckie, które co prawda swoje korzenie
bierze ze średniowiecza, jednak w chwili obecnej służy ułatwieniu i
intensyfikacji międzynarodowego obrotu towarami. Warto poznać
bliżej te reguły, jako że w znaczący sposób mogą one uprościć
eksport lub import towarów. Stosowanie tych reguł pomoże
„odchudzić” umowę eksportową, a ponadto zmniejszyć ryzyka
wiążące się z obrotem międzynarodowym.
Kontrakt eksportowy to dopiero początek
Przygotowanie i sfinalizowanie kontraktu eksportowego nie jest
sprawą łatwą nawet dla doświadczonych handlowców. Prawidłowe
sformułowanie warunków, na których będzie wykonywana umowa, ma
pierwszorzędne znaczenie dla jej prawidłowej realizacji oraz dla
skutków, jakie przyniesie. Niewłaściwie lub nieprecyzyjnie
sformułowana umowa może doprowadzić do nieprzewidzianych
kosztów, może nawet sprawić, że kontrakt eksportowy okaże się
nieopłacalnym z ekonomicznego punktu widzenia. Stąd właśnie istotne
jest prawidłowe przygotowanie zarówno samej umowy eksportowej,
jak również właściwe przeprowadzenie wszelkich czynności
towarzyszących jej zawarciu. Wydaje się, że trawestowane przysłowie
„jak sobie pościelisz, tak wyeksportujesz” ma tutaj szczególne
zastosowanie. Zwłaszcza, że realizacja kontraktu eksportowego z
konieczności musi brać pod uwagę istnienie prawa obcego, które
obowiązuje w państwie naszego kontrahenta. Zatem przy kontraktach
eksportowych występuje znaczne nagromadzenie spraw do
rozwiązania, pośród których szczególnie istotne jest obudowanie
faktycznej strony kontraktu niezbędną ilością unormowań, które
pozwolą ten kontrakt wykonać z korzyścią zarówno dla eksportera jak i
dla importera.
Podstawowymi rodzajami kontraktów (umów) eksportowych są:
umowa sprzedaży
umowa dystrybucyjna
umowa agencyjna
umowa licencyjna (licencja)
umowa dostawy (kompletnego obiektu)
umowa spedycji
umowa ubezpieczenia
Przy sporządzaniu kontraktu międzynarodowego warto skorzystać – o
ile to możliwe - z istniejących kontraktów typowych. Zostały one
opracowane przez międzynarodowe instytucje takie jak: Komisja
Międzynarodowego Prawa Handlowego Organizacji Narodów
Zjednoczonych (UNCITRAL), Międzynarodowa Izba Handlowa w
Paryżu, Europejska Komisja Gospodarcza ONZ (EKG),
Międzynarodowa Federacja Inżynierów Doradców, czy Konferencja
Narodów Zjednoczonych dotycząca handlu i rozwoju, przy czym
szczególne znaczenie będzie tutaj miała Konwencja wiedeńska z 1980
roku o międzynarodowej sprzedaży towarów. Oczywiste jest, że wzorce
te nie są w stanie całkowicie wyeliminować niezbędnej aktywności i
przezorności stron zawierających umowę międzynarodową, gdyż z
reguły służą jedynie jako baza do sporządzenia umowy dokładnie
odzwierciedlającej prawa i obowiązki eksportera i importera.
Forma umowy eksportowej
Umowa eksportowa zasadniczo winna być zawarta na piśmie zgodnie z
wymogiem art. 78 kc. Dopuszczalne są forma pisemna tradycyjna, czyli
z własnoręcznymi podpisami osób upoważnionych do reprezentacji
kontrahentów oraz forma pisemna elektroniczna. Zapewne forma
elektroniczna znacznie ułatwia zawieranie umów międzynarodowych,
jednak w naszym kraju – póki co – nie cieszy się ona szczególnym
zaufaniem i popularnością ustępując tradycyjnej formie pisemnej.
Dopuszczalne, chociaż niepożądane ze względu na trudności
dowodowe, jest zawieranie umów za pośrednictwem środków
telekomunikacyjnych takich jak e-mail, „click on” na witrynie www
importera, telefax, telex itp. Zawarcie umowy w formie pisemnej może
się odbywać poprzez skreślenie podpisów reprezentantów obu stron na
wszystkich tekstach umowy, lub poprzez wymianę tekstów opatrzonych
podpisami jednej ze stron (por. art. 78 § 1 zd. drugie kc).
Przygotowywanie umowy eksportowej
Przygotowując umowę eksportową w pierwszej kolejności należy jasno
określić przedmiot uzgodnień kontraktowych, zwłaszcza w takiej
sytuacji gdy kontrakt składa się z kilku ofert złożonych przez oferenta i
akceptów oblata (czyli tego, do którego skierowano ofertę). Należy
rozróżnić
zaproszenie do rokowań
i
ofertę
. Oferta (por. art. 66 kc)
wyszczególnia niezbędne warunki umowy i w momencie ich
zaakceptowania przez dostawcę staje się kontraktem – podstawą
zobowiązania. Zaproszenie do negocjacji może mieć formę ogłoszenia
w prasie, lub w Internecie nie precyzującego warunków sprzedaży (por.
71 kc). Należy pamiętac, iż od dnia 25.09.2003 nie ma obowiązku, by
w ofercie precyzować jej termin ważności. Jeżeli kontrakt został
zawarty drogą akceptacji oferty, należy jasno określić miejsce i czas
jego zawarcia. Prawo w jednych krajach uznaje za czas zawarcia
kontraktu moment akceptacji oferty, a w innych otrzymanie takiego
zobowiązania przez oferenta (por. art. 70 kc). Typowa procedura
zawierania standardowej umowy międzynarodowej związanej z
eksportem wygląda następująco: zostaje złożona oferta i ewentualne
dalsze oferty uszczegóławiające, strony negocjują warunki, a następnie
je akceptują. Najważniejszym, decydującym momentem jest właściwe
zapisanie uzgodnień w takiej formie, która będzie jasna i zrozumiała
dla obydwu stron. Warto zwrócić uwagę, że na przejrzystość i
zrozumiałość zapisów umownych wpływ będą miały zarówno
odmienne systemy prawne kontrahentów – i to nawet w takiej sytuacji
gdy obaj kontrahenci są z obszaru Unii Europejskiej, jak i znaczenie
mieć będzie język umowy i jego uwarunkowania. Warto zdać sobie
sprawę, że nawet gdy strony negocjują i utrwalają treść umowy w
języku angielskim, to nie zawsze jest to ten sam język, o tych samych
regułach znaczeniowych i składniowych, co w szczególności dotyczy
sytuacji, gdy dla kontrahentów nie jest to język ojczysty, a każdy z nich
uczył się innego angielskiego, np. jeden angielskiego brytyjskiego, a
drugi amerykańskiego.
Najistotniejsze podlegające negocjacjom warunki umowne dotyczą:
a) przedmiotu umowy,
b)
ceny,
około 60% transakcji w handlu międzynarodowym jest
rozliczane w dolarach USA. Powszechnie stosowane są także
euro, funty brytyjskie oraz japońskie jeny. Eksporterzy powinni
znać kurs złotówki wobec tych walut oraz być świadomi, jak ten
kurs wpływa na ich marżę zysku,
c)
terminu, sposobu i warunków dostawy,
które strony mogą
określać samodzielnie, bądź przez zastosowanie rozwiązań
wzorcowych,
d)
metody płatności - w tym określenia waluty.
W transakcjach
handlu międzynarodowego najczęściej stosowana jest
akredytywa
oraz transfer t
elegraficzny
. Z punktu widzenia
eksportera akredytywa jest względnie wolną od ryzyka formą
płatności,
e) dodatkowych klauzul związanych z odpowiedzialnością za
niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy przez
strony.
Do czego służą Incoterms?
Wybór odpowiedniej reguły handlowej związanej z bazą dostawy, czyli
z zasadami przejścia towaru pomiędzy stronami umowy, jest jednym z
istotniejszych elementów poruszanych w trakcie negocjacji związanych
z zawieraniem kontraktu eksportowego. Ostatecznie istotą
międzynarodowych transakcji towarowych jest faktyczne przekazanie
towaru od eksportera do importera. Zważywszy jednak na odmienne
systemy prawne, w których działają strony umowy, uwarunkowania
języka oraz miejscowe, nieraz bardzo trwałe, zwyczaje handlowe,
niejednokrotnie trudno będzie stronom stworzyć jednoznaczne reguły
dla potrzeb zawieranego kontraktu. W takich sytuacjach z pomocą
może przyjść tzw. międzynarodowe prawo kupieckie (lex mercatoria).
Rozwój międzynarodowego prawa kupieckiego datuje się co prawda
już od średniowiecza, jednak jego prawdziwy rozkwit przypadł na
przełom wieku XIX i XX. W chwili obecnej do tego prawa zaliczane
są:
międzynarodowe zwyczaje handlowe,
kontrakty typowe,
ogólne warunki transakcji,
przewodniki zawierania umów.
Najchętniej stosowaną częścią prawa kupieckiego pozostają
międzynarodowe zwyczaje handlowe. Najważniejszymi z nich są
amerykańskie Combiterms 2000 i RAFTD 1941, Ogólne Warunki
Dostaw RWPG znajdujące nadal zastosowanie w transakcjach na
terenie Wspólnoty Niepodległych Państw, Reguły Warszawsko –
Oksfordzkie z 1932 oraz Incoterms. Spośród nich, najczęściej
wykorzystywanymi w handlu paneuropejskim są właśnie Incoterms.
Międzynarodowa Izba Handlowa w Paryżu już w 1936 roku
opublikowała pierwszą wersję „Międzynarodowych reguł wykładni
terminów (formuł) handlowych”, zwanych skrótowo Incoterms.
Incoterms
(International Commercial Terms, Międzynarodowe
Terminy Handlowe), które zostały opracowane przez Międzynarodową
Izbę Handlową (International Chamber of Commerce) i opublikowane
jako "INCOTERMS 2000"
stanowią zbiór formuł regulujących
obowiązki kupującego i sprzedającego w zakresie ponoszenia
kosztów transportu i ryzyka, stosowanych za zgodą obu
kontrahentów w międzynarodowych transakcjach handlowych.
W
wersji aktualnie obowiązującej występuje 13 reguł (formuł).
Incoterms mają za zadanie usuwać wątpliwości, jakie do tej pory
pojawiały się przy wykonywaniu umów eksportowych, a były związane
z odmiennymi interpretacjami znaczenia poszczególnych klauzul
umownych przez strony. Formuły Incoterms dzięki swojej jednolitości
w skali międzynarodowej stanowią pewien sposób rozwiązywania
kolizji norm prawnych obowiązujących w państwach kontrahentów i
dzięki temu umożliwiają względnie jednoznaczne określenie
wzajemnych praw i obowiązków eksportera i importera. Z tego właśnie
powodu każda formuła Incoterms określa trzy najważniejsze zmienne
elementy kontraktu, czyli:
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl hannaeva.xlx.pl
Incoterms określane bywają często jako nowa
lex mercatoria
,
zwyczajowe prawo kupieckie, które co prawda swoje korzenie
bierze ze średniowiecza, jednak w chwili obecnej służy ułatwieniu i
intensyfikacji międzynarodowego obrotu towarami. Warto poznać
bliżej te reguły, jako że w znaczący sposób mogą one uprościć
eksport lub import towarów. Stosowanie tych reguł pomoże
„odchudzić” umowę eksportową, a ponadto zmniejszyć ryzyka
wiążące się z obrotem międzynarodowym.
Kontrakt eksportowy to dopiero początek
Przygotowanie i sfinalizowanie kontraktu eksportowego nie jest
sprawą łatwą nawet dla doświadczonych handlowców. Prawidłowe
sformułowanie warunków, na których będzie wykonywana umowa, ma
pierwszorzędne znaczenie dla jej prawidłowej realizacji oraz dla
skutków, jakie przyniesie. Niewłaściwie lub nieprecyzyjnie
sformułowana umowa może doprowadzić do nieprzewidzianych
kosztów, może nawet sprawić, że kontrakt eksportowy okaże się
nieopłacalnym z ekonomicznego punktu widzenia. Stąd właśnie istotne
jest prawidłowe przygotowanie zarówno samej umowy eksportowej,
jak również właściwe przeprowadzenie wszelkich czynności
towarzyszących jej zawarciu. Wydaje się, że trawestowane przysłowie
„jak sobie pościelisz, tak wyeksportujesz” ma tutaj szczególne
zastosowanie. Zwłaszcza, że realizacja kontraktu eksportowego z
konieczności musi brać pod uwagę istnienie prawa obcego, które
obowiązuje w państwie naszego kontrahenta. Zatem przy kontraktach
eksportowych występuje znaczne nagromadzenie spraw do
rozwiązania, pośród których szczególnie istotne jest obudowanie
faktycznej strony kontraktu niezbędną ilością unormowań, które
pozwolą ten kontrakt wykonać z korzyścią zarówno dla eksportera jak i
dla importera.
Podstawowymi rodzajami kontraktów (umów) eksportowych są:
umowa sprzedaży
umowa dystrybucyjna
umowa agencyjna
umowa licencyjna (licencja)
umowa dostawy (kompletnego obiektu)
umowa spedycji
umowa ubezpieczenia
Przy sporządzaniu kontraktu międzynarodowego warto skorzystać – o
ile to możliwe - z istniejących kontraktów typowych. Zostały one
opracowane przez międzynarodowe instytucje takie jak: Komisja
Międzynarodowego Prawa Handlowego Organizacji Narodów
Zjednoczonych (UNCITRAL), Międzynarodowa Izba Handlowa w
Paryżu, Europejska Komisja Gospodarcza ONZ (EKG),
Międzynarodowa Federacja Inżynierów Doradców, czy Konferencja
Narodów Zjednoczonych dotycząca handlu i rozwoju, przy czym
szczególne znaczenie będzie tutaj miała Konwencja wiedeńska z 1980
roku o międzynarodowej sprzedaży towarów. Oczywiste jest, że wzorce
te nie są w stanie całkowicie wyeliminować niezbędnej aktywności i
przezorności stron zawierających umowę międzynarodową, gdyż z
reguły służą jedynie jako baza do sporządzenia umowy dokładnie
odzwierciedlającej prawa i obowiązki eksportera i importera.
Forma umowy eksportowej
Umowa eksportowa zasadniczo winna być zawarta na piśmie zgodnie z
wymogiem art. 78 kc. Dopuszczalne są forma pisemna tradycyjna, czyli
z własnoręcznymi podpisami osób upoważnionych do reprezentacji
kontrahentów oraz forma pisemna elektroniczna. Zapewne forma
elektroniczna znacznie ułatwia zawieranie umów międzynarodowych,
jednak w naszym kraju – póki co – nie cieszy się ona szczególnym
zaufaniem i popularnością ustępując tradycyjnej formie pisemnej.
Dopuszczalne, chociaż niepożądane ze względu na trudności
dowodowe, jest zawieranie umów za pośrednictwem środków
telekomunikacyjnych takich jak e-mail, „click on” na witrynie www
importera, telefax, telex itp. Zawarcie umowy w formie pisemnej może
się odbywać poprzez skreślenie podpisów reprezentantów obu stron na
wszystkich tekstach umowy, lub poprzez wymianę tekstów opatrzonych
podpisami jednej ze stron (por. art. 78 § 1 zd. drugie kc).
Przygotowywanie umowy eksportowej
Przygotowując umowę eksportową w pierwszej kolejności należy jasno
określić przedmiot uzgodnień kontraktowych, zwłaszcza w takiej
sytuacji gdy kontrakt składa się z kilku ofert złożonych przez oferenta i
akceptów oblata (czyli tego, do którego skierowano ofertę). Należy
rozróżnić
zaproszenie do rokowań
i
ofertę
. Oferta (por. art. 66 kc)
wyszczególnia niezbędne warunki umowy i w momencie ich
zaakceptowania przez dostawcę staje się kontraktem – podstawą
zobowiązania. Zaproszenie do negocjacji może mieć formę ogłoszenia
w prasie, lub w Internecie nie precyzującego warunków sprzedaży (por.
71 kc). Należy pamiętac, iż od dnia 25.09.2003 nie ma obowiązku, by
w ofercie precyzować jej termin ważności. Jeżeli kontrakt został
zawarty drogą akceptacji oferty, należy jasno określić miejsce i czas
jego zawarcia. Prawo w jednych krajach uznaje za czas zawarcia
kontraktu moment akceptacji oferty, a w innych otrzymanie takiego
zobowiązania przez oferenta (por. art. 70 kc). Typowa procedura
zawierania standardowej umowy międzynarodowej związanej z
eksportem wygląda następująco: zostaje złożona oferta i ewentualne
dalsze oferty uszczegóławiające, strony negocjują warunki, a następnie
je akceptują. Najważniejszym, decydującym momentem jest właściwe
zapisanie uzgodnień w takiej formie, która będzie jasna i zrozumiała
dla obydwu stron. Warto zwrócić uwagę, że na przejrzystość i
zrozumiałość zapisów umownych wpływ będą miały zarówno
odmienne systemy prawne kontrahentów – i to nawet w takiej sytuacji
gdy obaj kontrahenci są z obszaru Unii Europejskiej, jak i znaczenie
mieć będzie język umowy i jego uwarunkowania. Warto zdać sobie
sprawę, że nawet gdy strony negocjują i utrwalają treść umowy w
języku angielskim, to nie zawsze jest to ten sam język, o tych samych
regułach znaczeniowych i składniowych, co w szczególności dotyczy
sytuacji, gdy dla kontrahentów nie jest to język ojczysty, a każdy z nich
uczył się innego angielskiego, np. jeden angielskiego brytyjskiego, a
drugi amerykańskiego.
Najistotniejsze podlegające negocjacjom warunki umowne dotyczą:
a) przedmiotu umowy,
b)
ceny,
około 60% transakcji w handlu międzynarodowym jest
rozliczane w dolarach USA. Powszechnie stosowane są także
euro, funty brytyjskie oraz japońskie jeny. Eksporterzy powinni
znać kurs złotówki wobec tych walut oraz być świadomi, jak ten
kurs wpływa na ich marżę zysku,
c)
terminu, sposobu i warunków dostawy,
które strony mogą
określać samodzielnie, bądź przez zastosowanie rozwiązań
wzorcowych,
d)
metody płatności - w tym określenia waluty.
W transakcjach
handlu międzynarodowego najczęściej stosowana jest
akredytywa
oraz transfer t
elegraficzny
. Z punktu widzenia
eksportera akredytywa jest względnie wolną od ryzyka formą
płatności,
e) dodatkowych klauzul związanych z odpowiedzialnością za
niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy przez
strony.
Do czego służą Incoterms?
Wybór odpowiedniej reguły handlowej związanej z bazą dostawy, czyli
z zasadami przejścia towaru pomiędzy stronami umowy, jest jednym z
istotniejszych elementów poruszanych w trakcie negocjacji związanych
z zawieraniem kontraktu eksportowego. Ostatecznie istotą
międzynarodowych transakcji towarowych jest faktyczne przekazanie
towaru od eksportera do importera. Zważywszy jednak na odmienne
systemy prawne, w których działają strony umowy, uwarunkowania
języka oraz miejscowe, nieraz bardzo trwałe, zwyczaje handlowe,
niejednokrotnie trudno będzie stronom stworzyć jednoznaczne reguły
dla potrzeb zawieranego kontraktu. W takich sytuacjach z pomocą
może przyjść tzw. międzynarodowe prawo kupieckie (lex mercatoria).
Rozwój międzynarodowego prawa kupieckiego datuje się co prawda
już od średniowiecza, jednak jego prawdziwy rozkwit przypadł na
przełom wieku XIX i XX. W chwili obecnej do tego prawa zaliczane
są:
międzynarodowe zwyczaje handlowe,
kontrakty typowe,
ogólne warunki transakcji,
przewodniki zawierania umów.
Najchętniej stosowaną częścią prawa kupieckiego pozostają
międzynarodowe zwyczaje handlowe. Najważniejszymi z nich są
amerykańskie Combiterms 2000 i RAFTD 1941, Ogólne Warunki
Dostaw RWPG znajdujące nadal zastosowanie w transakcjach na
terenie Wspólnoty Niepodległych Państw, Reguły Warszawsko –
Oksfordzkie z 1932 oraz Incoterms. Spośród nich, najczęściej
wykorzystywanymi w handlu paneuropejskim są właśnie Incoterms.
Międzynarodowa Izba Handlowa w Paryżu już w 1936 roku
opublikowała pierwszą wersję „Międzynarodowych reguł wykładni
terminów (formuł) handlowych”, zwanych skrótowo Incoterms.
Incoterms
(International Commercial Terms, Międzynarodowe
Terminy Handlowe), które zostały opracowane przez Międzynarodową
Izbę Handlową (International Chamber of Commerce) i opublikowane
jako "INCOTERMS 2000"
stanowią zbiór formuł regulujących
obowiązki kupującego i sprzedającego w zakresie ponoszenia
kosztów transportu i ryzyka, stosowanych za zgodą obu
kontrahentów w międzynarodowych transakcjach handlowych.
W
wersji aktualnie obowiązującej występuje 13 reguł (formuł).
Incoterms mają za zadanie usuwać wątpliwości, jakie do tej pory
pojawiały się przy wykonywaniu umów eksportowych, a były związane
z odmiennymi interpretacjami znaczenia poszczególnych klauzul
umownych przez strony. Formuły Incoterms dzięki swojej jednolitości
w skali międzynarodowej stanowią pewien sposób rozwiązywania
kolizji norm prawnych obowiązujących w państwach kontrahentów i
dzięki temu umożliwiają względnie jednoznaczne określenie
wzajemnych praw i obowiązków eksportera i importera. Z tego właśnie
powodu każda formuła Incoterms określa trzy najważniejsze zmienne
elementy kontraktu, czyli: