Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
11
Piramida kości skroniowej
1) Charakterystyka ogólna piramidy kości skroniowej
2) Powierzchnia przednia piramidy
3) Powierzchnia tylna piramidy
4) Powierzchnia dolna piramidy
5) Jama bębenkowa
6) Kanał nerwu twarzowego
7) Pozostałe kanały kości skroniowej
Ad 1) Charakterystyka ogólna piramidy kości skroniowej
Dlaczego kość skroniowa ma taką dziwaczną nazwę ® os temporale. Tempus oznacza czas, więc w dokładnym przekładzie kość skroniowa powinna nazywać się kością czasową. Głównie z tego powodu, że wraz z czasem włosy najszybciej siwieją w tej okolicy.
Niektórzy anatomowie uważają nawet, że część skalista kości skroniowej jest oddzielną kością i nazywają ją – kością skalistą (os petrosum). Te dwie nazwy ® piramida lub część skalista znajdują uzasadnienie w kształcie i budowie tej części.
Nazwa – kość skalista pochodzi od słowa “petrus” – Piotr (skała, opoka).
Kość ta jest najbardziej zbitą ze wszystkich kości.
Nazwa “pyramis” podkreśla jej kształt.
Część skalista ma podstawę łączącą się z pozostałymi trzema częściami kości skroniowej:
a) częścią sutkową (pars mastoidea)
b) częścią bębenkową (pars tympanica)
c) częścią łuskową (pars squamosa)
Ma trzy powierzchnie i nieco stępiony wierzchołek.
Dwie górne powierzchnie zwracają się ku górze w kierunku mózgowia (do wnętrza czaszki), a dolna zwraca się ku dołowi (na zewnątrz czaszki).
Piramida buduje podstawę czaszki (basis crani).
Powierzchnia górna skierowana ku przodowi to powierzchnia przednia (facies anterior). Powierzchnię zwrócona ku tyłowi to powierzchnia tylna (facies posterior).
Budują one wewnętrzną podstawę czaszki (basis crani interna).
Powierzchnia przednia ogranicza do tyłu dół środkowy czaszki a powierzchnia tylna od przodu dół tylny czaszki.
Kość skroniowa jest najbardziej włóknista, a jednocześnie najbardziej spneumatyzowana, ponieważ zawiera w sobie ucho wewnętrzne, ucho środkowe i przewód słuchowy zewnętrzny.
W piramidzie budującej podstawę czaszki zawarte jest wiele dróg nerwowych i naczyniowych, które wstępują z powierzchni zewnętrznej czaszki do jej wnętrza.
W rozwoju płodowym najpierw zawiązują się drogi, czyli naczynia i nerwy, a następnie dopiero te naczynia i nerwy są „zalewane” kością. Oglądając preparaty nie widać już części miękkich, które zostały wymacerowane, pozostały tam tylko „negatywy” dróg nerwowych i naczyniowych w postaci kanałów.
Ad 2) Powierzchnia przednia piramidyPowierzchnia przednia piramidy jest pochylona do przodu i opada ku przodowi.
Ma kształt trójkątny lub czworokątny w zależności od tego jak dalece jest stępiony wierzchołek (apex).
Zawiera głównie elementy wklęsłe, a jedyny wyjątek to wyniosłość łukowata (eminenta arcuata) utworzona przez kanał półkolisty przedni błędnika. Największym otworem na tej powierzchni jest rozwór kanału n. twarzowego s. nerwu skalistego większego (hiatus canalis facialis s. hiatus canalis n. petrosi maioris), który znajduje się wyżej i nieco bocznie aniżeli rozwór kanału nerwu skalistego mniejszego (hiatus canalis n. petrosi minoris).
Istnieją dwa otwory: mniejszy i większy dla nerwów skalistych mniejszego i większego. Od otworów tych ciągną się następnie równolegle analogiczne bruzdy.
Bruzda nerwu skalistego większego jest dłuższa, a mniejszego krótsza. Na rysunku pomalowano to na zielono, w kształcie szpilek ® są to miejsca wyjścia nerwu skalistego mniejszego i większego oraz ich spadzisty przebieg po powierzchni przedniej piramidy.
Ponieważ przez otwory te wychodzi nerw skalisty większy i mniejszy dla uproszczenia można mówić, że jest to otwór nerwu skalistego większego i mniejszego (foramen nervi petrosi maioris et minoris) oraz równoimiennie bruzdy: bruzda nerwu skalistego większego i mniejszego (sulcus n. petrosi maioris et sulcus n. petrosi minoris). Obie te bruzdy biegną ku przodowi do brzegu przedniego piramidy łączącego się ze skrzydłem większym kości klinowej.
Kolejne zagłębienie znajduje się tuż przy wierzchołku ® wycisk nerwu trójdzielnego (impressio trigemini). Położony jest tu zwój czuciowy nerwu trójdzielnego. Nerw V posiada jeden zwój własny ® zwój Gassara = zwój nerwu trójdzielnego (ganglion trigeminale). Zwój ten leżąc na przedniej powierzchni piramidy wywołuje ucisk.
Jak taki miękki zwój, który jest zbudowany z tkanki nerwowej może spowodować powstanie wycisku? ® należy pamiętać, że najpierw powstał zwój, a dopiero później kość uległa takiemu wymodelowaniu. Proces kostnienia jest więc wtórny do powstania zwoju.
Na szczycie piramidy leży otwór poszarpany (foramen lacerum).
W cudzysłowiu „otwór”, ponieważ u żywego człowieka nie ma tego otworu (nie ma pustej luki) ® przestrzeń ta jest wypełniona poprzez chrząstkę, a dopiero po wymacerowaniu czaszki powstaje luka, którą nazywamy otworem poszarpanym.
Nieregularny otwór na wierzchołku piramidy to otwór tętnicy szyjnej wewnętrznej (foramen caroticum internum). W tym miejscu tętnica szyjna wewnętrzna wchodzi do dołu środkowego czaszki.
Dobocznie do nerwu skalistego większego (od jego otworu i bruzdy) znajduje się otwór prowadzący do jamy bębenkowej ® kanał mięśniowo-trąbkowy (canalis musculotubarius). Jama bębenkowa ma połączenie z gardłem poprzez trąbkę słuchową = trąbkę Eustachiusza (tuba auditiva). Ponad trąbką znajduje się jeszcze miejsce dla mięśnia napinacza błony bębenkowej. Wspólnie tworzą one kanał mięśniowo-trąbkowy.
Ponieważ przez kanał mięśniowo-trąbkowy wchodzi się do jamy bębenkowej, dlatego część przedniej powierzchni jamy bębenkowej leżąca nad jamą bębenkową tworzy jej strop [„dach”]
(tegmen). Wszystko to znajduje się na przedniej powierzchni piramidy.
Powierzchnia przednia piramidy leży pomiędzy krawędzią przednią (brzegiem przednim), a brzegiem górnym. Brzeg górny pomalowany jest na niebiesko dla podkreślenia, że przebiega tam bruzda, w której leży żyła. Żyła ta to zatoka skalista górna.
Ad 3) Powierzchnia tylna piramidyNa powierzchni tylnej piramidy dominują również twory wklęsłe.
Największym otworem (zielony) jest otwór słuchowy wewnętrzny (porus acusticus internus). Cały ten układ przypomina nam studnię, w której otwór słuchowy wewnętrzny jest wejściem do tej studni („cembrowiny”), ponieważ otworem tym rozpoczyna się przewód słuchowy wewnętrzny (meatus acustices internus). Przewód kończy się dnem, czyli jakby „lustrem wody w studni”.
Lustro to nazywa się dnem przewodu słuchowego wewnętrznego (fundus meatus acustici interni). Przewód słuchowy wewnętrzny jest krótki ma około 10 mm długości.
Dno jest czterodziałowe i tworzy cztery pola:
a) pole przednio-górne to pole nerwu twarzowego (area n. facialis), które jest otwarte inaczej niż pozostałe pola
b) pole przednio- dolne jest to pole ślimaka.
c) pole tylno-górne
d) pole tylno-dolne
Pole tylne górne i dolne to pole przedsionkowe (area vestibularis inferior et superior).
Na polu nerwu twarzowego znajduje się otwór (wycinek), w którym nic nie ma. Jest on pusty, ponieważ przyżyciowo znajdował się tam nerw twarzowy, ale na czaszce wymacerowanej jest tylko otwór.
W miejscu gdzie znajduje się pole ślimaka widać takie kropkowane (dziurkowane) spirale, które nazywa się pasmem spiralne dziurkowate (tractus spiralis foraminosus).
Pole przedsionkowe górne nie zawiera żadnych otworków.
Pole przedsionkowe dolne zawiera tylko jeden otwór, ale za to duży. Dla podkreślenia, że jest tam tylko jeden otwór, nazywa się on otworem pojedynczym (foramen singulare).
Ku bokowi i ku górze, pod krawędzią górną znajduje się zagłębienie (taki dołeczek), który nazywa się dołem podłukowym (fossa subercuata). Zlokalizowany jest na tej samej wysokości co wyniosłość łukowata
Na ścianie przedniej widać wyniosłość łukowatą pod którą na ścianie tylnej znajduje się dół podłukowy, a najbardziej dobocznie szczelina, którą nazywa się otworem zewnętrznym wodociągu przedsionka (apertura externa aqaeductus vestibuli).
Bardzo łatwo znaleźć ten otwór na piramidzie nawet po omacku, szczególnie przez osoby mające dłuższe paznokcie. Poszukuje się tego otworu w ten sposób, że palcem przesuwa się od dołu ku górze na powierzchni tylnej piramidy i wtedy właśnie paznokieć haczy o otwór zewnętrzny wodociągu przedsionka, ponieważ jest on szczelinowaty.
Największy otwór ® porus acusticus internus
Najmniejszy ® fossa subarcuata
Szczelinowaty ® apertura externa aqaeductus vestibuli
Ad 4) Powierzchnia dolna piramidyJest to najbardziej urozmaicona konfiguracja części skalistej.
Ponieważ buduje zewnętrzną podstawę czaszki muszą się na niej odzwierciedlać twory wchodzące do czaszki lub z niej wychodzące przez część skalistą.
Największym otworem, który zajmuje centralne położenie na powierzchni dolnej jest otwór zewnętrzny kanału tętnicy szyjnej (canalis caroricum). Przez otwór ten tętnica szyjna wewnętrzna wchodzi do czaszki, a przez otwór wewnętrzny wychodzi.
Otwór zewnętrzny kanału tętnicy szyjnej znajduje się na zewnątrz czaszki, a otwór wewnętrzny leży wewnątrz czaszki.
Pomiędzy otworem zewnętrznym i wewnętrznym tworzy się kanał tętnicy szyjnej (canalis caroticus), którego zadaniem jest przeprowadzić tętnicę do wewnątrz czaszki.
Na rysunku pokazano otwór zewnętrzny kanału tętnicy szyjnej, a kanał tętnicy szyjnej biegnie w innej płaszczyźnie ® prawie wzdłuż osi piramidy.
W dnie kanału tętnicy szyjnej widać liczne otworki prowadzące do jamy bębenkowej, a ponieważ łączą jamę bębenkową z tętnicę szyjną (biegną tamtędy gałęzie tętnicze i nerwy do jamy bębenkowej) nazywamy je kanalikami szyjno-bębenkowymi (canaliculi caroticotympanici).
Największe zagłębienie znajduje się z tyłu otworu tętnicy szyjnej. Nie jest otwór, ale zagłębienie, które nazywa się dołem żyły szyjnej (fossa iugularis). Jest ono wywołane wyciskiem opuszki górnej żyły szyjnej wewnętrznej.
Ponieważ dół żyły szyjnej jest wklęsły, a otwór tętnicy szyjnej wewnętrznej jest otworem to normalną rzeczą jest, że pomiędzy dwoma wklęsłymi strukturami musi być grań kostna (występ kostny). Grań ta rozwidla się, a w miejscu rozwidlenia znajduje się bardzo niewielki otwór (pomalowany na czarno), który nazywa się dołkiem skalistym (fossula petrosa).
Jest on bardzo ważny ponieważ w dnie tego dołka (przez ten dołek) kanalik bębenkowy, przez który nerw bębenkowy wchodzi do góry (do jamy bębenkowej). W dnie dołka skalistego znajduje się otwór dolny kanalika bębenkowego (apertura inferior canaliculi tympanici) ® zielony punkcik
Patrząc od dołu na piramidę widzimy, że kanaliki szyjno-bębenkowe prowadzą do jamy bębenkowej. Można tam wejść także przez dołek skalisty jeśli wejdziemy ku górze.
Dobocznie znajduje się jeszcze jeden trójkątny otwór, czasem bardziej lub mniej szczelinowaty nazywany otworem zewnętrznym kanalika ślimaka (apertura externa canaliculi cochleae).
Otwór zewnętrzny kanalika ślimaka znajduje się na powierzchni dolnej i jest tak dalece wysunięty na obwód, że leży prawie przy krawędzi tylnej piramidy.
Otwór zewnętrzny wodociągu przedsionka na powierzchni tylnej.
Zawsze jest on jednak zlokalizowany na dole a nie od góry (na ścianie dolnej, a nie tylnej). Sposoby odszukania dołka skalistego:
a) odszukanie tych trzech otworów, które jest łatwo znaleźć i pomiędzy tymi otworami jest położony dołek skalisty
b) inny sposób z ulegającą rozwidleniu granią kostną: w tym rozwidleniu leży fossula petrosa
W dole żyły szyjnej znajduje się otwór, w którym rozpoczyna się kanalik sutkowy ® ujście kanalika sutkowego (ostium canaliculi mastoidei).
Krawędź tylna piramidy tworzy charakterystyczne wcięcie. Wyróżniamy dwa wcięcia, a pomiędzy nimi kolec wyrostek śródszyjny (proc. intraiugularis). Całe wcięcie zarówno boczne jak i przyśrodkowe nazywa się wcięciem szyjnym (incisura iugularis).
Na powierzchni przedniej był widoczny kanał mięśniowo-trąbkowy, którego zasadnicza część znajduje się na powierzchni dolnej. Jest on widoczny głównie na tej powierzchni ponieważ łączy jamę bębenkową z gardłem, które jest zlokalizowane pod podstawą czaszki.
Jedyną bardzo dużą wyniosłością zaznaczającą się na powierzchni dolnej jest wyrostek rylcowaty (processus styloideus), który przy swojej nasadzie otoczony jest większym ugrupowaniem tkanki kostnej nazywanej pochewką wyrostka rylcowatego (vagina processus styloidei).
Bocznie i ku tyłowi od wyrostka rylcowatego położony jest otwór rylcowo-sutkowy (foramen stylomastoideum). Nazwę swą zawdzięcza pośredniemu położeniu pomiędzy dwoma wyrostkami rylcowatym i sutkowym.
Przez otwór rylcowo-sutkowy wychodzi z czaszki nerw twarzowy. Nerw twarzowy przebiega przez kość skroniową, rozpoczyna się w polu nerwu twarzowego na ścianie tylnej, a kończy się na ścianie dolnej w otworze rylcowo-sutkowym.
Na krawędzi tylnej piramidy leży bruzda zatoki skalistej dolnej.
Ad 5) Jama bębenkowaJama bębenkowa ma postać rozkładanego pudełka o sześciu ścianach. Ściana tylna jest najwyższa, ściana boczna. Przyśrodkowa i solna wpuklają się do środka. W przekroju czołowym ma kształt soczewki dwuwklęsłej.
Pod ścianą dolną znajduje się dół żyły szyjnej. Ponieważ na zewnątrz jest dół (wklęsłość), na górze element ten musi być wypukły. Tworzy się tutaj wyniosłość opuszki górnej żyły szyjnej wewnętrznej.
Ściana górna (paries tegmentalis) oddziela jamę bębenkową od dołu środkowego czaszki – tam gdzie znajduje się pokrywka jamy bębenkowej (tegmen tympani). Odciśnięcie tej pokrywki daje nam właśnie ścianę górną (nakrywkową), na której nie ma żadnych szczegółów anatomicznych.
Ściana dolna (paries iugularis) zawiera wyniosłość ® strop dołu żyły szyjnej. W miejscu tym nie przebiega żyła szyjna wewnętrzna, ale jest ono tylko wypukleniem znajdującym się nad dołem żyły szyjnej. Ściana dolna jest wypukła i tą wypukłością jest wyniosłość opuszki górnej żyły szyjnej wewnętrznej (eminentia bulbi superior venae iugularis internae s. eminetia fossae iugularis).
...