Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
Koncepcje przyszłości Litwy w okresie I wojny światowej
Gdy Niemcy po zajęciu Litwy zwlekały z podjęciem decyzji w jej sprawie problem ten zaczął nabierać wielkiego rozgłosu na zachodzie Europy. Dużą ruchliwość propagandową wykazało Litewskie Biuro Informacyjne założone w 1911 w Paryżu, przeniesiona do Lozanny w 1915, a kierowane przez J. Gabrysa – Parsaitisa. Litwini zaczęli się głośno domagać uznania praw Litwy do niepodległego bytu. Już 21 – 22 IX 1914 roku zebrał się w Chicago sejm litewski i uchwalił rezolucję żądając dla Litwy „autonomii możliwie szerokiej” oraz połączenia Litwy pruskiej z Litwą Wielką.
Żądania autonomii wysunęła też konferencja litewsko – łotewska w Bernie 3-4 IX 1915 roku oraz I konferencja litewska w Sztokholmie 11 IX 1915 roku. Jednakże uchwały II konferencji litewskiej w Bernie 28 II – 3 III 1916 roku postanawiają już, aby w chwili rokowań pokojowych żądać oswobodzenia zupełnego Litwy i przywrócenia jej niepodległości. Postulat ten zgłasza też zjazd Litwinów w Hadze 25 – 30 IV 1916 roku. Na zjeździe litewskim w Lozannie 25 – 30 V 1916 roku wyrażono ostry protest przeciwko grabieży niemieckiej w Litwie.
W końcu czerwca 27 – 30 VI 1916 roku III konferencja narodowości uciskanych przez Rosję, zebrana w Lozannie, uznała prawo Litwy do niepodległości. Po niej odbyła się tajna narada litewska 30 IV – 4 VII 1916 roku z udziałem przedstawicieli kraju, którym Niemcy pozwolili na wyjazd. Postanowiono na niej, że polityczna działalność litewska nie może łączyć się z podobną akcją polską; narada powołała litewską Radę Narodową. Delegaci krajowi wracając do kraju zatrzymali się w Berlinie i nawiązali kontakty z przyszłym sekretarzem Zimmermannem.
Ostatnim ważnym wydarzeniem roku był kongres Litwinów amerykańskich w Brooklynie 29 IX 1916 roku który obradował pod wrażaniem memorandum wysłanego przez polityków litewskich z kraju do prezydenta USA Wilsona z 29 kwietnia. Przedstawiono w nim rozpaczliwe położenie Litwy pod okupacją niemiecką. Kongres ostro protestował przeciwko niemieckim planom kolonizacji Litwy.
Nowego bodźca dodał akt % Xi 1916 roku ogłoszony przez Niemcy i Austrię, a zapowiadający utworzenie niepodległego państwa polskiego. Litwini w kraju poczęli snuć śmielsze rachuby nadbudowanie państwowości litewskiej. Przyszłe państwo litewskie miało objąć ich zdaniem całą Litwę etnograficzną z Wilnem, gubernią wileńską oraz częścią guberni grodzieńskiej. Idei państwa związkowego z Polską zdecydowanie jeszcze nie odrzucano.
Przedstawiciele litewscy zwrócili się 16 XI 1916 roku do kanclerza Bethmanna – Hollwega z prośbą o wyjawienie celów polityki niemieckiej w sprawie Litwy, a 9 XII 1917 roku; z podobnym pismem udali się też do Zimmermanna – odmówił on audiencji. Militarne koła z gen. Ludendorffem na czele stały na gruncie aneksji Litwy.
Po rewolucji rosyjskiej 1917 roku poczęły działać partie polityczne litewskie: demokraci, chadecy, nacjonaliści, socjaldemokraci. Powołali do życia 13 III 1917 roku litewską Radę Narodową i wysunęły hasło demokratycznej republiki; obecnie gdy Rosja jest wolna łatwiej będzie przeforsować sprawę Litwy.
Kolejną ważną konferencją była ta odbyta w dniach 18 – 23 IX 1917 roku – rozmowy o przyszłości Litwy i powołanie 20 – osobowej Rady Litewskiej, zwanej Tarybą (większość nacjonalistów i konserwatystów).