Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
DZIAŁ PIĘTNASTY
NADZWYCZAJNE ŚRODKI ZASKARŻENIA
R1
KASACJA
W Polsce, jak już wiemy, mamy dwuinstancyjny tok postępowania, ale z rozbudowanymi nadzwyczajnymi środkami odwoławczymi – kasacja i wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem!
Kasacja – została wprowadzona w miejsce rewizji nadzwyczajnej. Zbudowana jest w postaci dwóch nurtów, dla których impulsem jest z jednej strony skarga kasacyjna strony, a z drugiej skarga kasacyjna PG lub RPO a także Naczelnego Prokuratora Wojskowego do Izby Wojskowej nazywana niekiedy kasacją nadzwyczajną lub podmiotów specjalnych.
Kasacja organów państwowych (PG +RPO) – może być wniesiona także od prawomocnych orzeczeń kończących postępowanie, które uprawomocniły się przed dniem 1 września 1998 roku, to jest przed wejściem w życie KPK z 1997 roku.
ODPOWIEDNIE STOSOWANIE do kasacji przepisów działu IX KPK J
PODSTAWY KASACJI
Wspólne dla wszystkich podmiotów uprawnionych.
W przeciwieństwie do zwyczajnych środków odwoławczych w stosunku do kasacji wprowadzono podstawy, adresowane do skarżącego. Tzn. kasacja może być wniesiona tylko w ramach postaw z 523
KASACJA MOŻE BYĆ WNIESIONA:
Art. 523.
§ 1. Kasacja może być wniesiona tylko z powodu uchybień wymienionych w art. 439 lub innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia; kasacja nie może być wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary.
§ 2. Kasację na korzyść można wnieść jedynie w razie skazania oskarżonego za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.
§ 3. Kasację na niekorzyść można wnieść jedynie w razie uniewinnienia oskarżone-go albo umorzenia postępowania z przyczyn wskazanych w art. 17 § 1 pkt 3 i 4 oraz z powodu niepoczytalności sprawcy.
§ 4. Ograniczenia przewidziane w § 2 i 3 nie dotyczą kasacji:
1) wniesionej z powodu uchybień wymienionych w art. 439,
2) w wypadku określonym w art. 521.
Kasacja może być wniesiona tylko z powodu uchybień wymienionych w art. 439 KPK lub innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. Podstawami kasacji mogą być uchybienia taksatywnie wyliczone w art. 523 KPK, a inne naruszenie prawa o ile są rażące – tzn. swą rangą są podobne do wyliczonych w 429 §1. Co ma decydować o randze? NIE WIADOMO…
KASACJA NIE MOŻE BYĆ WNIESIONA:
- jeżeli jedynym uchybieniem jest niewspółmierność kary – bardzo to ogranicza kasację, ale skoro jest to nadzwyczajny środek, to można to zrozumieć.
WRACAJĄC DO TEGO KIEDY MOŻE BYĆ WNIESIONA…
Przy określeniu podstaw kasacji na plan pierwszy wysunięto uchybienia procesowe wyliczone w art. 439 KPK.
W zakresie uchybień określonych w art. 439 KPK, które w pierwszym rzędzie stanowią podstawę kasacji mamy w znacznej mierze do czynienia z wskazaniem naruszeń prawa procesowego.
Tylko w zakresie jednej przyczyny, a mianowicie, gdy orzeczono karę, środek karny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie, występuje naruszenie prawa karnego materialnego.
Art. 523 przez odesłanie do uchybień z 439 pozwala przyjąć, że nie ma potrzeby wskazywania wpływu tych uchybień na treść wyroku, bo wpływ ten ejst nieistotny w obliczu zaistnienia tych uchybień. Samo „zaistnienie” jest podstawą, a nie jego skutek. Jest to to tyle ważne, że pomaga interpretować drugi człon tegoż przepisu… tzn…
Art. 523 KPK – stanowi że kasacja obok przyczyn z art. 439 KPK, może być wniesiona także z powodu innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. Ten zapis posługuje się dwoma nieostrymi określeniami, a mianowicie:
a) Rażące naruszenie prawa
b) Mogące mieć istotny wpływ na treść orzeczenia
Oba wskazane czynniki wymagają rozważenia, choć ich wykładnia nie jest łatwa. Oceny takiej należy dokonać odrębnie dla naruszeń prawa karnego procesowego i oddzielnie dla naruszeń prawa karnego materialnego.
RAŻĄCE:
1. Naruszenie karnego procesowego:
Nie tyle o wagę naruszenia chodzi a o rangę naruszonego przepisu::
Stąd też o rażącym naruszeniu KPK będzie można mówić, kiedy nastąpi naruszenie przepisów wyrażających zasady lub gwarancje procesowe. Chodzi o naruszenie konkretnego PRZEPISU a nie norm wyrażających ogólne reguły.
ISTOTNY WPŁYW:
Drugim określeniem, decydującym o dopuszczalności kasacji jest to, aby określone uchybienie mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia.
Z jednej strony występują uchybienia takich przepisów, jak wymienione w art. 439 KPK kiedy badanie takiego wpływu jest bezprzedmiotowe, gdyż skutkują one koniecznością uchylenia orzeczenia.
Z drugiej strony można wskazać na sytuacje biegunowo przeciwne, kiedy naruszenie przepisu prawa procesowego nie będzie miało wpływu na treść orzeczenia np. gdy ktoś z publiczności podczas odczytania wyroku nie przyjął postawy stojącej
Pomiędzy tymi dwoma sytuacjami granicznymi można wyróżnić sytuację:
a) Rzeczywistego lub
b) Potencjalnego wpływu uchybienia na treść wydanego orzeczenia
Obowiązujący KPK nie zawiera poza art. 439 KPK który by opierał zwyczajny lub nadzwyczajny środek odwoławczy na naruszeniach prawa procesowego, mających rzeczywisty wpływ na treść wydanego orzeczenia. – TAKI WPŁYW TRUDNO WYKAZAĆ! Pociągnęłoby to daleko idące ograniczenie w zakresie wnoszenia konkretnego środka odwoławczego.
Dlatego KPK posługuje się tylko potencjalnym wpływem naruszenia prawa procesowego na treść orzeczenia.
W odniesieniu do skargi kasacyjnej art. 523 KPK wymaga, aby ten potencjalny wpływ był istotny. Można jednak przyjąć, ze owy istotny wpływ powinien się mieścić pomiędzy zwyczajnym potencjalnym wpływem na treść orzeczenia z jednej strony, a nakazanym uchyleniem orzeczenia z mocy art. 439 KPK.
2. Naruszenie karnego materialnego:
W odniesieniu do prawa karnego materialnego art. 439 KPK wymienia jedynie uchybienia polegające na orzeczeniu kary, środka karnego lub środka zabezpieczającego nieznanych ustawie.
W zakresie ZWYCZAJNYCH ŚRODKÓW ODWOŁAWCZYCH– ustawa posługuje się określeniem „obraza prawa materialnego”. Oznacza to że przyczynę uchylenia lub zmiany orzeczenia wskutek wniesienia zwyczajnego środka odwoławczego stanowi każde naruszenie prawa materialnego.
Art. 523 KPK w drugim członie dot. kasacji wymaga, aby naruszenie było rażące i w dodatku mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia.
Ten sam omawiany przepis art. 523 KPK postanawia, że kasacja nie może być wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary. Oznacza to, że współmierność kary może być przedmiotem kasacji, jeżeli jest następstwem naruszenia prawa.
Podstawą kasacji także nie może być błędna ocena okoliczności faktycznych i tutaj również kasacja będzie dopuszczalna, gdy dokonano błędnych ustaleń w następstwie naruszenia prawa.
KASACJA STRONY
Strony mogą wnieść kasację tylko od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie.
NIE MOGĄ ZASKARŻYĆ:
· Postanowień sądu odwoławczego
· Orzeczeń, które uprawomocniły się w sądzie pierwszej instancji, pomimo że końcą postępowanie
· Wyroku uchylającego wyrok I instancji i przekazujący sprawę do ponownego rozpoznania (to nie ejst orzeczenie kończące postępowanie!)
· Uzasadnienia wyroku
· zarządzenia
Zaskarżenie przez strony wyroków sądu odwoławczego NIE jest uzależnione od ich treści. Dlatego można przyjąć, że… zaskarżeniu przez strony podlega:
· zarówno wyrok utrzymujący w mocy,
· zmieniający albo
· uchylający zaskarżony wyrok sądu I instancji,
gdy w jego następstwie, sąd odwoławczy umarza postępowanie.
Samego uzasadnienia wyroku strony też nie mogą zaskarżyć w tym trybie. W tym trybie nie podlegają też zaskarżeniu zarządzenia.
DALESZE OGRANICZENIA… tym razem związane z kierunkiem kasacji
A) Według art. 523 par 2 KPK - kasację na korzyść można wnieść jedynie w razie skazania oskarżonego za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.
TZN. NIEDOPUSZCZALNA KASACJA GDY – orzeczoną karę pozbawienia wolności warunkowo zawieszono; po drugie, gdy wymierzono karę łagodniejszą
B) Kasację na niekorzyść można wnieść jedynie w razie uniewinnienia oskarżonego albo umorzenia postępowania z przyczyn wskazanych w art. 17 pkt. 3 i 4 (społeczna szkodliwość czynu jest znikoma, ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze), KPK oraz z powodu niepoczytalności sprawcy.
TZN. NIEDOPUSZCZALNA KASACJA GDY: strona chce surowszego ukarania, jak i w przypadkach umorzenia postępowania z powodów nie wymienionych w tym przepisie.
Powyższe ograniczenia wynikające z kierunku kasacji , nie dotyczą uchybień z 439, bo gdy te nastąpią kasacja jest dopuszczalna niezależnie od jej kierunku, oraz ORGANÓW Z 521 (PG, RPO, RPD)
WARUNKI DOPUSZCZALNOŚCI WNIESIENIA KASACJI PRZEZ STRONĘ
Warunkiem dopuszczalności wniesienia kasacji przez stronę jest uprzednie zaskarżenie orzeczenia wydanego przez sąd I instancji.
Art. 520 par 2 KPK stanowi – że strona która nie zaskarżyła orzeczenia sądu I instancji, nie może wnieść kasacji od orzeczenia sądu odwoławczego, jeżeli orzeczenie sądu I instancji :
a) Utrzymano w mocy
b) Zmieniono je na korzyść
NIE DOTYCZY TO:
· Uchybień z 439, ale to wiadomo…
A teraz uwaga – mała parafraza…
TZN. STRONA MOŻE POMIMO NIEZASKARŻENIA wyroku 1 instancji wnieść kasację, jeżeli sąd odwoławczy Ne skutek wniesienia zwycz.. środka. odwoł, pochodzącego od innej strony, orzekł na jej niekorzyść!
TERMIN:
Dla wniesienia kasacji przez stronę przewidziano zawity termin 30 dni, liczony od daty doręczenia jej orzeczenia z uzasadnieniem. Wniesienie kasacji powinno być poprzedzone złożeniem wniosku o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem, który należy zgłosić w sądzie, który wydał orzeczenie, w terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia wyroku. Nie złożenie takiego wniosku pozbawia stronę uprawnienia do złożenia kasacji. Ale strona może w terminie 7 dniowym po prostu wnieść kasację i nie składać wniosku o doręczenie orzeczenia wraz z uzasadnieniem.
CO MUSI SIĘ ZNALEŹĆ W SKARDZE KASACYJNEJ + FORMA + TRYB:
W każdej skardze kasacyjnej należy podać:
1. na czym polega zarzucone uchybienia.
2. Kasacja strony, jeżeli nie pochodzi od prokuratora, powinna być sporządzona lub podpisana przez obrońcę lub pełnomocnika, będącego adwokatem lub radcą prawnym.
Ciekawostka: Sąd odwoławczy, chcąc wyłączyć kontrolę kasacyjną, może po prostu orzec karę z warunkowym zawieszeniem jej wykonania…
3. Strona wnosi kasację do SN ...