Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
Typy sygnalizacji mi
dzykomórkowej wykorzystuj
cej hormony
komórki posiadaj
ce
hormon naczynie receptory dla hormonu
UKŁAD DOKREWNY
(Cz. I)
endokrynowa (dokrewna)
dalekiego zasi
gu
parakrynowa
lokalna
autokrynowa
autoregulacja
Charakter chemiczny hormonów:
•
peptydy/białka
•
pochodne aminokwasów
•
steroidy (pochodne cholesterolu)
Ogólna charakterystyka gruczołów dokrewnych:
•
brak przewodów wyprowadzaj
cych
•
komórki dokrewne
•
komórki pomocnicze/towarzysz
ce (nie zawsze)
•
bogata sie
naczy
włosowatych o
cianie okienkowej
•
brak podziału na jednostki (odcinki) wydzielnicze (wyj
tek: tarczyca)
Przysadka mózgowa powstaje z dwóch odr
bnych zawi
zków
i składa si
z dwóch cz
ci
wyniosło
po
r.
szypuła
cz
guzowa
cz
obwodowa
mi
dzy-
mózgowie
kieszonka
Rathkego
wyrostek
lejkowaty
cz
po
rednia
nabłonek sklepienia
jamy ustnej
Cz
gruczołowa przysadki:
•
cz
obwodowa (dalsza, płat przedni)
•
cz
po
rednia
•
cz
guzowa
Cz
nerwowa przysadki:
•
szypuła
•
wyrostek lejkowaty (płat tylny)
CZ
GRUCZOŁOWA
Podwzgórze
zawiera komórki neurosekretoryczne, które produkuj
hormony
i przenosz
je transportem aksonalnym na teren przysadki. Hormony te reguluj
aktywno
wydzielnicz
komórek dokrewnych przysadki i wpływaj
na czynno
niektórych narz
dów. Układ ten nosi nazw
osi podwzgórzowo-przysadkowej.
CZ
NERWOWA
PODWZGÓRZE
wyrostek lejkowaty
akson
kula
Herringa
ziarno
wydzielnicze
kapilara
1
Dwa szlaki podwzgórze-przysadka:
•
małe komórki neurosekretoryczne
(j
der drobnokomórkowych)
produkuj
czynniki (hormony)
reguluj
ce aktywno
wydzielnicz
komórek cz
ci gruczołowej przysadki.
Hormony te s
wydzielane do naczy
włosowatych wyniosło
ci po
rodkowej
i dostaj
si
do płata przedniego
poprzez naczyniowy układ wrotny
Kr
enie wrotne przysadki:
małe
komórki
neuro-
sekr.
małe
komórki
neuro-
sekr.
du
e komórki
neurosekretoryczne
•
jest elementem szlaku z j
der
drobnokomórkowych
•
transportuje czynniki reguluj
ce
aktywno
wydzielnicz
komórek cz
ci
gruczołowej przysadki (hormony
uwalniaj
ce i hamuj
ce) z zako
cze
aksonów do przedniego płata przysadki
wyniosło
po
rodkowa
pierwotna sie
kapilarna
naczynia
wrotne
•
du
e komórki neurosekretoryczne
(j
der wielkokomórkowych,
nadwzrokowego i przykomorowego)
produkuj
ADH i oksytocyn
, które
transportowane s
długimi aksonami
do wyrostka lejkowatego i tam
uwalniane do naczy
włosowatych
kr
enie
wrotne
•
t
tnice przysadkowe górne
rozpadaj
si
na naczynia
włosowate w wyniosło
ci
po
rodkowej (pierwotna sie
kapilarna). Tu znajduje si
narz
d
neurohemalny
•
od tej sieci odchodz
naczynia
wrotne (długie kapilary), które
ł
cz
si
z sieci
kapilarn
(wtórn
)
płata przedniego
wyrostek
lejkowaty
wyrostek
lejkowaty
płat
przedni
wtórna sie
kapilarna
płat
przedni
Skupisko zako
cze
aksonów komórek
neurosekretorycznych przylegaj
cych
do naczy
włosowatych to narz
d
neurohemalny
Hormony (czynniki) uwalniaj
ce i hamuj
ce
pobudzaj
lub hamuj
wydzielanie hormonów przez komórki
cz
ci gruczołowej przysadki
Cz
gruczołowa
przysadki
Elementy składowe:
•
nieregularne sznury
i grupy komórek
•
liczne szerokie kapilary
(zatokowe) o
cianie
okienkowej
•
hormon uwalniaj
cy tyreotropin
(TRH)
•
hormon uwalniaj
cy kortykotropin
(CRH)
•
hormon uwalniaj
cy somatotropin
(GHRH, SRH)
•
hormon uwalniaj
cy gonadotropiny (GnRH)
•
hormon uwalniaj
cy prolaktyn
(PrRP)
KOM. BARWNIKOOPORNE
- KOM. MACIERZYSTE
(b. nieliczne ziarna
- KOM. P
CHERZYKOWO-
•
dopamina (hormon hamuj
cy
wydzielanie prolaktyny, PIF)
•
somatostatyna (hormon hamuj
cy
wydzielanie somatotropiny i tyreotropiny)
lub ich brak)
GWIA
DZISTE)
- „WYCZERPANE” KOM.
DOKREWNE
Klasyfikacja komórek
cz
ci gruczołowej
wynika z obecno
ci
i barwliwo
ci ziarn
wydzielniczych
w komórkach
KOM. BARWNIKOCHŁONNE
(liczne ziarna)
KWASOCHŁONNE
- SOMATOTROPY
- MAMMOTROPY
ZASADOCHŁONNE - KORTYKOTROPY
- GONADOTROPY
- TYREOTROPY
Charakterystyka komórek barwnikochłonnych
Kwasochłonne: obfita szorstka siateczka, ap. Golgiego
(produkuj
hormony białkowe)
Zasadochłonne: ap. Golgiego, mniej siateczki szorstkiej
(produkuj
hormony glikoproteidowe,
wpływaj
ce na aktywno
innych
gruczołów dokrewnych)
Komórki p
cherzykowo-gwia
dziste
•
wypustki cytoplazmatyczne
•
komunikuj
si
miedzy sob
i z komórkami dokrewnymi
poprzez neksusy
•
reaguj
na substancje regulacyjne
(cytokiny, czynniki wzrostu, niektóre
hormony) wysyłaj
c sygnały do
komórek dokrewnych przysadki
wpływaj
ce na ich aktywno
•
tworz
drugi (obok hormonów uwalniaj
cych
i hamuj
cych) system regulacji aktywno
ci
wydzielniczej komórek dokrewnych
przysadki
Typ komórki
Wielko
ziarn
Produkowane
hormony
Somatotropy
300-400 nm
GH (STH)
Mammotropy
nieaktywne 200 nm
aktywne 600-900 nm
PRL
Kortykotropy
400-500 nm
ACTH
POMC MSH
LPH
endorfiny
Gonadotropy
250-300 nm
FSH, LH
Tyreotropy
120-200 nm
TSH
2
Komórki dokrewne przysadki mo
na identyfikowa
immunohistochemicznie…
...
i w mikroskopie
elektronowym
(ró
nice w wyposa
eniu
cytoplazmatycznym
i w wielko
ci ziarn)
somatotropy
kortykotropy
gonadotropy
mammotropy
GONADOTROP
SOMATOTROP
KORTYKOTROP
MAMMOTOTROP
Rozmieszczenie komórek w cz
ci gruczołowej:
•
cz
obwodowa: wszystkie typy komórek
•
cz
po
rednia: chromofoby i komórki
zasadochłonne pocz
tkowo produkuj
ce
płodowy MSH, a potem ACTH i LPH;
u człowieka ulega redukcji, wyst
puj
tu
du
e cysty (Rathkego) wypełnione koloidem
Łagodne gruczolaki przysadki wyst
puj
u ok. 15% dorosłych (!),
s
jednak zazwyczaj niewielkie i rzadko rosn
do wymiarów
powoduj
cych ucisk na otaczaj
ce tkanki, zaburzenia hormonalne
i daj
cych objawy kliniczne
•
cz
guzowa: bogata sie
naczyniowa
(naczynia wrotne), chromofoby i mało aktywne
komórki zasadochłonne, produkuj
ce
ladowe ilo
ci ACTH, FSH i LH
O
podwzgórzowo-
przysadkowa
reguluje czynno
wielu narz
dów
Cz
nerwowa
nie produkuje hormonów
- w wyrostku lejkowatym hormony produ-
kowane przez komórki neurosekretoryczne
podwzgórza (oksytocyna i ADH)
s
uwalniane do naczy
Elementy składowe:
•
aksony komórek neurosekretorycznych
•
pituicyty (odmiana astrocytów)
•
naczynia włosowate
nadnercze
nerka
Oksytocyna
tarczyca
W narz
dzie neuro-
hemalnym wyrostka
lejkowatego
wypustki pituicytów
reguluj
dost
p
zako
cze
aksonów
do naczy
.
macica
j
dro
STH
Prolaktyna
gr. mlekowy
jajnik
3
Tarczyca
ma budow
zrazikow
i w odró
nieniu od innych gruczołów
dokrewnych składa si
z jednostek wydzielniczych: p
cherzyków
tarczycowych wypełnionych bogatobiałkowym koloidem
P
cherzyk
tarczycowy
•
koloid
•
jedna warstwa sze
ciennych
komórek dokrewnych (komórek
p
cherzykowych = tyreocytów)
•
komórki C
•
blaszka podstawna
Pomi
dzy p
cherzykami:
•
naczynia włosowate
•
delikatna tkanka ł
czna
endocytoza
magazynowanie tyreoglobuliny
jodowanie tyreoglobuliny
utlenianie
p
ch. hydrolazowe
koloid
egzocytoza
p
cherzyk
wydzielniczy
trawienie jodowanej
tyreoglobuliny
w lizosomach
synteza
tyreoglobuliny
i tyreoperoksy-
dazy
aminokwasy anion jodkowy
TSH zwi
zany
z receptorami
aktywna
Etapy produkcji hormonów tarczycowych T3 i T4:
(1) W komórkach p
cherzykowych: synteza i wydzielanie tyreoglobuliny do koloidu,
synteza tyreoperoksydazy i jej wbudowywanie do szczytowej błony komórkowej,
pobieranie jonów jodkowych i ich transport do koloidu (faza wydzielnicza)
(2) W koloidzie: utlenianie jonów jodkowych, jodowanie tyreoglobuliny, sprz
ganie
jodowanych reszt tyrozynowych (wynik działania tyreoperoksydazy)
(3) W komórkach p
cherzykowych: endocytoza jodowanej tyreoglobuliny, jej trawienie
w lizosomach, transport produktów trawienia - T
3
i T
4
– do cytoplazmy i dalej,
przez błon
komórkow
do otaczaj
cych p
cherzyk naczy
(faza resorbcyjna)
Fazy wydzielnicza i resorbcyjna mog
w komórce p
cherzykowej zachodzi
jednocze
nie
aktywna
Komórki p
cherzykowe
spoczynkowa
Komórki C (okołop
cherzykowe) le
pomi
dzy tyreocytami a blaszk
podstawn
, zawieraj
liczne ziarna wydzielnicze i produkuj
kalcytonin
Dlaczego w tarczycy s
jednostki wydzielnicze (p
cherzyki)?
Poniewa
rodkowe etapy produkcji hormonów odbywaj
si
w przestrzeni mi
dzykomórkowej (w koloidzie), a zatem przestrze
ta musi by
oddzielona od otoczenia, a w szczególno
ci od naczy
krwiono
nych. W przeciwnym razie półprodukty hormonalne
(tyreoglobulina i jodowana tyreoglobulina) dostawałyby si
do
krwiobiegu i byłyby tracone.
4
Nadnercze rozwija si
z dwóch odr
bnych zawi
zków,
ró
nicuj
cych si
w kor
i rdze
gruczołu
KORA
RDZE
Patologicznie powi
kszona tarczyca (wole) mo
e by
wynikiem:
•
obni
onej aktywno
ci dokrewnej, np. przy niedostatecznej
poda
y jodu w diecie
•
podwy
szonej aktywno
ci dokrewnej, np. w chorobie
Graves-Basedowa
KORA
Kora nadnerczy ma trzy warstwy o ró
nym
układzie komórek i naczy
włosowatych
Komórki kory nadnerczy produkuj
hormony steroidowe
Wszystkie komórki produkuj
ce
hormony steroidowe (komórki
steroidogenne) maj
podobne cechy:
torebka
warstwa kł
bkowata
(gniazda)
•
obfita gładka siateczka
(synteza steroidów)
•
mitochondria z tubularnymi
grzebieniami (ko
cowe etapy
syntezy steroidów)
•
krople lipidowe
warstwa pasmowata
(sznury)
warstwa siatkowata
(ukł. nieregularny)
rdze
Komórki ró
nych warstw kory produkuj
ró
ne hormony
Nadnercze płodowe (15 tyg.)
warstwa kł
bkowata
Małe komórki
z nielicznymi kroplami
lipidowymi
warstwa „dojrzała”
(nieaktywna)
mineralokortykosteroidy
(np. aldosteron)
warstwa pasmowata
Du
e, jasne komórki
z licznymi kroplami
lipidowymi
glukokortykosteroidy
(np. hydrokortyzon,
kortykosteron)
Małe, kwasochłonne
komórki z ziarnami
lipofuscyny
warstwa płodowa
warstwa siatkowata
tworz
cy si
rdze
androgeny nadnerczowe
(głównie dehydroepi-
androsteron - DHEA)
Komórki warstwy płodowej wytwarzaj
DHEA, który przechodzi do ło
yska
i tam jest substratem do produkcji estrogenów
5
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl hannaeva.xlx.pl
dzykomórkowej wykorzystuj
cej hormony
komórki posiadaj
ce
hormon naczynie receptory dla hormonu
UKŁAD DOKREWNY
(Cz. I)
endokrynowa (dokrewna)
dalekiego zasi
gu
parakrynowa
lokalna
autokrynowa
autoregulacja
Charakter chemiczny hormonów:
•
peptydy/białka
•
pochodne aminokwasów
•
steroidy (pochodne cholesterolu)
Ogólna charakterystyka gruczołów dokrewnych:
•
brak przewodów wyprowadzaj
cych
•
komórki dokrewne
•
komórki pomocnicze/towarzysz
ce (nie zawsze)
•
bogata sie
naczy
włosowatych o
cianie okienkowej
•
brak podziału na jednostki (odcinki) wydzielnicze (wyj
tek: tarczyca)
Przysadka mózgowa powstaje z dwóch odr
bnych zawi
zków
i składa si
z dwóch cz
ci
wyniosło
po
r.
szypuła
cz
guzowa
cz
obwodowa
mi
dzy-
mózgowie
kieszonka
Rathkego
wyrostek
lejkowaty
cz
po
rednia
nabłonek sklepienia
jamy ustnej
Cz
gruczołowa przysadki:
•
cz
obwodowa (dalsza, płat przedni)
•
cz
po
rednia
•
cz
guzowa
Cz
nerwowa przysadki:
•
szypuła
•
wyrostek lejkowaty (płat tylny)
CZ
GRUCZOŁOWA
Podwzgórze
zawiera komórki neurosekretoryczne, które produkuj
hormony
i przenosz
je transportem aksonalnym na teren przysadki. Hormony te reguluj
aktywno
wydzielnicz
komórek dokrewnych przysadki i wpływaj
na czynno
niektórych narz
dów. Układ ten nosi nazw
osi podwzgórzowo-przysadkowej.
CZ
NERWOWA
PODWZGÓRZE
wyrostek lejkowaty
akson
kula
Herringa
ziarno
wydzielnicze
kapilara
1
Dwa szlaki podwzgórze-przysadka:
•
małe komórki neurosekretoryczne
(j
der drobnokomórkowych)
produkuj
czynniki (hormony)
reguluj
ce aktywno
wydzielnicz
komórek cz
ci gruczołowej przysadki.
Hormony te s
wydzielane do naczy
włosowatych wyniosło
ci po
rodkowej
i dostaj
si
do płata przedniego
poprzez naczyniowy układ wrotny
Kr
enie wrotne przysadki:
małe
komórki
neuro-
sekr.
małe
komórki
neuro-
sekr.
du
e komórki
neurosekretoryczne
•
jest elementem szlaku z j
der
drobnokomórkowych
•
transportuje czynniki reguluj
ce
aktywno
wydzielnicz
komórek cz
ci
gruczołowej przysadki (hormony
uwalniaj
ce i hamuj
ce) z zako
cze
aksonów do przedniego płata przysadki
wyniosło
po
rodkowa
pierwotna sie
kapilarna
naczynia
wrotne
•
du
e komórki neurosekretoryczne
(j
der wielkokomórkowych,
nadwzrokowego i przykomorowego)
produkuj
ADH i oksytocyn
, które
transportowane s
długimi aksonami
do wyrostka lejkowatego i tam
uwalniane do naczy
włosowatych
kr
enie
wrotne
•
t
tnice przysadkowe górne
rozpadaj
si
na naczynia
włosowate w wyniosło
ci
po
rodkowej (pierwotna sie
kapilarna). Tu znajduje si
narz
d
neurohemalny
•
od tej sieci odchodz
naczynia
wrotne (długie kapilary), które
ł
cz
si
z sieci
kapilarn
(wtórn
)
płata przedniego
wyrostek
lejkowaty
wyrostek
lejkowaty
płat
przedni
wtórna sie
kapilarna
płat
przedni
Skupisko zako
cze
aksonów komórek
neurosekretorycznych przylegaj
cych
do naczy
włosowatych to narz
d
neurohemalny
Hormony (czynniki) uwalniaj
ce i hamuj
ce
pobudzaj
lub hamuj
wydzielanie hormonów przez komórki
cz
ci gruczołowej przysadki
Cz
gruczołowa
przysadki
Elementy składowe:
•
nieregularne sznury
i grupy komórek
•
liczne szerokie kapilary
(zatokowe) o
cianie
okienkowej
•
hormon uwalniaj
cy tyreotropin
(TRH)
•
hormon uwalniaj
cy kortykotropin
(CRH)
•
hormon uwalniaj
cy somatotropin
(GHRH, SRH)
•
hormon uwalniaj
cy gonadotropiny (GnRH)
•
hormon uwalniaj
cy prolaktyn
(PrRP)
KOM. BARWNIKOOPORNE
- KOM. MACIERZYSTE
(b. nieliczne ziarna
- KOM. P
CHERZYKOWO-
•
dopamina (hormon hamuj
cy
wydzielanie prolaktyny, PIF)
•
somatostatyna (hormon hamuj
cy
wydzielanie somatotropiny i tyreotropiny)
lub ich brak)
GWIA
DZISTE)
- „WYCZERPANE” KOM.
DOKREWNE
Klasyfikacja komórek
cz
ci gruczołowej
wynika z obecno
ci
i barwliwo
ci ziarn
wydzielniczych
w komórkach
KOM. BARWNIKOCHŁONNE
(liczne ziarna)
KWASOCHŁONNE
- SOMATOTROPY
- MAMMOTROPY
ZASADOCHŁONNE - KORTYKOTROPY
- GONADOTROPY
- TYREOTROPY
Charakterystyka komórek barwnikochłonnych
Kwasochłonne: obfita szorstka siateczka, ap. Golgiego
(produkuj
hormony białkowe)
Zasadochłonne: ap. Golgiego, mniej siateczki szorstkiej
(produkuj
hormony glikoproteidowe,
wpływaj
ce na aktywno
innych
gruczołów dokrewnych)
Komórki p
cherzykowo-gwia
dziste
•
wypustki cytoplazmatyczne
•
komunikuj
si
miedzy sob
i z komórkami dokrewnymi
poprzez neksusy
•
reaguj
na substancje regulacyjne
(cytokiny, czynniki wzrostu, niektóre
hormony) wysyłaj
c sygnały do
komórek dokrewnych przysadki
wpływaj
ce na ich aktywno
•
tworz
drugi (obok hormonów uwalniaj
cych
i hamuj
cych) system regulacji aktywno
ci
wydzielniczej komórek dokrewnych
przysadki
Typ komórki
Wielko
ziarn
Produkowane
hormony
Somatotropy
300-400 nm
GH (STH)
Mammotropy
nieaktywne 200 nm
aktywne 600-900 nm
PRL
Kortykotropy
400-500 nm
ACTH
POMC MSH
LPH
endorfiny
Gonadotropy
250-300 nm
FSH, LH
Tyreotropy
120-200 nm
TSH
2
Komórki dokrewne przysadki mo
na identyfikowa
immunohistochemicznie…
...
i w mikroskopie
elektronowym
(ró
nice w wyposa
eniu
cytoplazmatycznym
i w wielko
ci ziarn)
somatotropy
kortykotropy
gonadotropy
mammotropy
GONADOTROP
SOMATOTROP
KORTYKOTROP
MAMMOTOTROP
Rozmieszczenie komórek w cz
ci gruczołowej:
•
cz
obwodowa: wszystkie typy komórek
•
cz
po
rednia: chromofoby i komórki
zasadochłonne pocz
tkowo produkuj
ce
płodowy MSH, a potem ACTH i LPH;
u człowieka ulega redukcji, wyst
puj
tu
du
e cysty (Rathkego) wypełnione koloidem
Łagodne gruczolaki przysadki wyst
puj
u ok. 15% dorosłych (!),
s
jednak zazwyczaj niewielkie i rzadko rosn
do wymiarów
powoduj
cych ucisk na otaczaj
ce tkanki, zaburzenia hormonalne
i daj
cych objawy kliniczne
•
cz
guzowa: bogata sie
naczyniowa
(naczynia wrotne), chromofoby i mało aktywne
komórki zasadochłonne, produkuj
ce
ladowe ilo
ci ACTH, FSH i LH
O
podwzgórzowo-
przysadkowa
reguluje czynno
wielu narz
dów
Cz
nerwowa
nie produkuje hormonów
- w wyrostku lejkowatym hormony produ-
kowane przez komórki neurosekretoryczne
podwzgórza (oksytocyna i ADH)
s
uwalniane do naczy
Elementy składowe:
•
aksony komórek neurosekretorycznych
•
pituicyty (odmiana astrocytów)
•
naczynia włosowate
nadnercze
nerka
Oksytocyna
tarczyca
W narz
dzie neuro-
hemalnym wyrostka
lejkowatego
wypustki pituicytów
reguluj
dost
p
zako
cze
aksonów
do naczy
.
macica
j
dro
STH
Prolaktyna
gr. mlekowy
jajnik
3
Tarczyca
ma budow
zrazikow
i w odró
nieniu od innych gruczołów
dokrewnych składa si
z jednostek wydzielniczych: p
cherzyków
tarczycowych wypełnionych bogatobiałkowym koloidem
P
cherzyk
tarczycowy
•
koloid
•
jedna warstwa sze
ciennych
komórek dokrewnych (komórek
p
cherzykowych = tyreocytów)
•
komórki C
•
blaszka podstawna
Pomi
dzy p
cherzykami:
•
naczynia włosowate
•
delikatna tkanka ł
czna
endocytoza
magazynowanie tyreoglobuliny
jodowanie tyreoglobuliny
utlenianie
p
ch. hydrolazowe
koloid
egzocytoza
p
cherzyk
wydzielniczy
trawienie jodowanej
tyreoglobuliny
w lizosomach
synteza
tyreoglobuliny
i tyreoperoksy-
dazy
aminokwasy anion jodkowy
TSH zwi
zany
z receptorami
aktywna
Etapy produkcji hormonów tarczycowych T3 i T4:
(1) W komórkach p
cherzykowych: synteza i wydzielanie tyreoglobuliny do koloidu,
synteza tyreoperoksydazy i jej wbudowywanie do szczytowej błony komórkowej,
pobieranie jonów jodkowych i ich transport do koloidu (faza wydzielnicza)
(2) W koloidzie: utlenianie jonów jodkowych, jodowanie tyreoglobuliny, sprz
ganie
jodowanych reszt tyrozynowych (wynik działania tyreoperoksydazy)
(3) W komórkach p
cherzykowych: endocytoza jodowanej tyreoglobuliny, jej trawienie
w lizosomach, transport produktów trawienia - T
3
i T
4
– do cytoplazmy i dalej,
przez błon
komórkow
do otaczaj
cych p
cherzyk naczy
(faza resorbcyjna)
Fazy wydzielnicza i resorbcyjna mog
w komórce p
cherzykowej zachodzi
jednocze
nie
aktywna
Komórki p
cherzykowe
spoczynkowa
Komórki C (okołop
cherzykowe) le
pomi
dzy tyreocytami a blaszk
podstawn
, zawieraj
liczne ziarna wydzielnicze i produkuj
kalcytonin
Dlaczego w tarczycy s
jednostki wydzielnicze (p
cherzyki)?
Poniewa
rodkowe etapy produkcji hormonów odbywaj
si
w przestrzeni mi
dzykomórkowej (w koloidzie), a zatem przestrze
ta musi by
oddzielona od otoczenia, a w szczególno
ci od naczy
krwiono
nych. W przeciwnym razie półprodukty hormonalne
(tyreoglobulina i jodowana tyreoglobulina) dostawałyby si
do
krwiobiegu i byłyby tracone.
4
Nadnercze rozwija si
z dwóch odr
bnych zawi
zków,
ró
nicuj
cych si
w kor
i rdze
gruczołu
KORA
RDZE
Patologicznie powi
kszona tarczyca (wole) mo
e by
wynikiem:
•
obni
onej aktywno
ci dokrewnej, np. przy niedostatecznej
poda
y jodu w diecie
•
podwy
szonej aktywno
ci dokrewnej, np. w chorobie
Graves-Basedowa
KORA
Kora nadnerczy ma trzy warstwy o ró
nym
układzie komórek i naczy
włosowatych
Komórki kory nadnerczy produkuj
hormony steroidowe
Wszystkie komórki produkuj
ce
hormony steroidowe (komórki
steroidogenne) maj
podobne cechy:
torebka
warstwa kł
bkowata
(gniazda)
•
obfita gładka siateczka
(synteza steroidów)
•
mitochondria z tubularnymi
grzebieniami (ko
cowe etapy
syntezy steroidów)
•
krople lipidowe
warstwa pasmowata
(sznury)
warstwa siatkowata
(ukł. nieregularny)
rdze
Komórki ró
nych warstw kory produkuj
ró
ne hormony
Nadnercze płodowe (15 tyg.)
warstwa kł
bkowata
Małe komórki
z nielicznymi kroplami
lipidowymi
warstwa „dojrzała”
(nieaktywna)
mineralokortykosteroidy
(np. aldosteron)
warstwa pasmowata
Du
e, jasne komórki
z licznymi kroplami
lipidowymi
glukokortykosteroidy
(np. hydrokortyzon,
kortykosteron)
Małe, kwasochłonne
komórki z ziarnami
lipofuscyny
warstwa płodowa
warstwa siatkowata
tworz
cy si
rdze
androgeny nadnerczowe
(głównie dehydroepi-
androsteron - DHEA)
Komórki warstwy płodowej wytwarzaj
DHEA, który przechodzi do ło
yska
i tam jest substratem do produkcji estrogenów
5