Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
GRUCZOŁ TARCZOWY)
® dobowe zapotrzebowanie na jod 150 – 200 μg
® produkcja hormonów gruczołu tarczowego:
1. wychwytywanie jodu przez tarczycę – aktywny transport jodków z krwi do kom. gruczołu tarczowego, utlenianie I– do I2
2. jodowanie – wbudowywanie jodu do tyrozyny z wytworzenie MIT i DIT
3. sprzęganie – MIT + DIT = T3, DIT + DIT = T4
4. przechowywanie w kom. – T3 i T4 związane z tyreoglobuliną (Tg), Tg – miejsce syntezy i przechowywania hormonów tarczycy
5. wydzielanie do krwi – w wyniku odłączenia od tyreoglobuliny (proteoliza); hormony tarczycy we krwi wiążą się z TBG, frakcją prealbuminową i albuminą; biologicznie aktywny jest tylko wolny hormon, tzn. niezwiązany z białkami; poza tarczycą odbywa się obligatoryjne przekształcanie T4 w T3
okres półtrwania biologicznego T3 ok. 19h, T4 ok. 190h
® działanie biologiczne:
– pobudzanie podstawowej i całkowitej przemiany materii
– pobudzający wpływ na wzrost i rozwój płodu (niedobór hormonów tarczycy – niedorozwój OUN, opóźnienie rozwoju kości, przedwczesne kostnienie nasad kostnych)
– wpływ na CSN (hipotyreoza – apatia, hipertyreoza – pobudliwość)
– wpływ na mięśnie (hipotyreoza – wydłużenie czasu trwania odruchów ścięgnistych, hipertyreoza – miopatia tyreotoksyczna)
– pobudzający wpływ na przemianę wapniową i fosforanową
– hamujący wpływ na glikogenezę i syntezę białek
– wrażliwości serca na działanie amin katecholowych (tachykardia, migotanie przedsionków) u chorych z nadczynnością tarczycy
® regulacja uwalniania hormonów tarczycy:
TRH = tyreoliberyna (podwzgórze) ® TSH = tyreotropina (przysadka) ® pobudzenie cAMP związanej z błoną kom. tyreocytu ® synteza hormonów tarczycy i uwalnianie T3 i T4
DIAGNOSTYKA:
– TSH ® 0.4 – 4.0 mj./l
– fT3 ® 3.3 – 8.2 pmol/l (= 2.2 – 5.5 pg/ml)
– fT4 ® 7.7 – 23.4 pmol/l (= 0.6 – 1.8 ng/dl)
– autoprzeciwciała przeciwko kom. tarczycy ® przeciwciała p/tyreoglobulinie (TBG–Ab), przeciwciała p/peroksydazie tarczycowej (anty–TPO–Ab), przeciwciała p/receptorom TSH (TRAB)
– [Tg] w surowicy ® do 50 ng/ml
NADCZYNNOŚĆ GRUCZOŁU TARCZOWEGO)
® pochodzenia immunologicznego (choroba Gravesa–Basedowa):
– w ⅔ przypadków objawia się po 35 rż., kobiety chorują 5 razy częściej
– bez wola
– z wolem miąższowym
– z wolem guzkowym
® spowodowana autonomią czynnościową:
– większość przypadków występuje u osób starszych
– autonomia jednoogniskowa (gruczolak autonomiczny)
– autonomia wieloogniskowa
– autonomia uogólniona
® inne postacie nadczynności tarczycy:
– przemijająca w przebiegu podostrego zapalenia tarczycy
– towarzysząca rakowi gruczołu tarczowego
– jatrogenna (egzogenna podaż hormonów gruczołu tarczowego)
– nadczynność ośrodkowa – nadmierne wytwarzanie TSH przez gruczolak przysadki
– nadczynność tarczycy spowodowana ektopowym wytwarzaniem TSH przez tkankę nowotworową
choroba Gravesa–Basedowa + autonomia tk. tarczycowej ® zespół Marine–Lenarta
choroba Gravesa–Basedowa = choroba autoimmunologiczna przebiegająca z niekontrolowanym pobudzeniem gruczołu tarczowego; często współistnieją objawy pozatarczycowe lub też inne choroby z autoagresji, np. reumatoidalne zapalenie stawów, niedokrwistość złośliwa, zapalenie nadnerczy, vitiligo, cukrzyca
etiopatogeneza – zdeterminowane genetycznie przeciwciała skierowane przeciwko receptorowi TSH; poprzez pobudzenie receptora przeciwciała stymulują rozrost gruczołu tarczowego
nadczynność tarczycy pochodzenia immunologicznego:
∙ spowodowana czynnikami wywołującymi (antygeny bakteryjne lub wirusowe) u osób z predyspozycją genetyczną
∙ nadczynność jest spowodowana pobudzeniem jej czynności przez przeciwciała p/receptorom TSH
autonomiczna nadczynność tarczycy:
∙ najczęstsza przyczyna – wole spowodowane niedoborem jodu
∙ fizjologiczna autonomia podstawowa (nigdy nie stwierdza się zupełnego zahamowania czynności tarczycy)
∙ ilość autonomicznie wytwarzanych hormonów zależy od – masy tkanki autonomicznej, wielkości podaży jodu
OBJAWY KLINICZNE:
objawy nadczynności tarczycy:
∙ wole (70 – 90% chorych); jeśli jest obficie unaczynione – szmer naczyniowy
∙ niepokój psychoruchowy – drobnofaliste drżenia rąk, zwiększone napięcie nerwowe, bezsenność
∙ częstoskurcz zatokowy, zaburzenia rytmu (skurcze dodatkowe, migotanie przedsionków), zwiększona amplituda ciśnienia tętniczego krwi
∙ ¯masy ciała (pomimo zwiększonego łaknienia), ewentualnie hiperglikemia
∙ ciepła i wilgotna skóra, miękkie i cienkie włosy
∙ nietolerancja ciepła (zwiększona potliwość, możliwe stany podgorączkowe)
∙ częstsze oddawanie stolca, biegunki
∙ miopatie – osłabienie mięśni uda, adynamia mięśni
∙ osteoporoza – w niektórych przypadkach (ujemny bilans Ca)
∙ upośledzona tolerancja Glc (50%)
∙ stłuszczenie wątroby (rzadko)
∙ zaburzenia miesiączkowania, niepłodność
dodatkowe objawy u chorych na nadczynność tarczycy poch. autoimmunologicznego (choroba Gravesa–Basedowa):
∙ oftalmopatia endokrynna (60%)
∙ triada Basedowa – wole, wytrzeszcz, częstoskurcz (50%)
∙ obrzęk przedgoleniowy (5%)
∙ palce pałeczkowate (rzadko)
starcza nadczynność tarczycy: u chorych > 60 rż. może przebiegać pod maską nadczynności jedno– lub skąpoobjawowej
∙ ¯masy ciała, osłabienie
∙ depresja „starcza”
∙ niewydolność krążenia (charakterystyczny opór na glikozydy nasercowe)
∙ zaburzenia rytmu (skurcze dodatkowe, migotanie przedsionków)
przełom tarczycowy hipermetaboliczny:
∙ może wystąpić spontanicznie u chorych z już istniejącą nadczynnością tarczycy, u chorych z tarczycą wykazującą autonomię, którym podano jod (środki cieniujące, leki – amiodaron), po przerwaniu leczenia tyreostatycznego lub po strumektomii wykonanej przed uzyskaniem eutyrozy, po zabiegu operacyjnym lub przy innej chorobie o ciężkim przebiegu
I okres ® tachykardia nadkomorowa, migotanie przedsionków z tachyarytmią, gorączka do 41°C, poty, odwodnienie, niepokój psychoruchowy, lęki, drżenie mięśni, wymioty, biegunki, osłabienie mięśniowe, adynamia
II okres ® zaburzenia świadomości i orientacji, senność, stany psychotyczne
II okres ® śpiączka
® niewydolność kory nadnerczy, niewydolność krążenia
BADANIA LABORATORYJNE:
– ¯TSH w surowicy (badanie przesiewowe)
– fT3 i fT4
– przeciwciała p/receptorom TSH w postaci autoimmunologicznej i p/ peroksydazie tarczycowej (70%)
– obecność jodu w moczu
NIEDOCZYNNOŚĆ GRUCZOŁU TARCZOWEGO)
WRODZONA NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY
...