Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
www.stiudent.pl
PRAWO TRAKTATÓWHistoria prawa traktatów i kodyfikacji prawa międzynarodowego publicznegoPRAWO TRAKTATÓW• Współczesne stosunki międzynarodowe trudno sobie wyobrazić bez istnienia umów międzynarodowych• Ostatnie stulecie uczyniło z dotychczasowego zwyczaju – normy pisane• Niezależnie jakimi sprawami obecnie się zajmujemy – prawem morza, ochroną środowiska, współpracą gospodarczą – znajomość powstawania, stosowania, interpretowania, nieważności i wygaśnięcia umów międzynarodowych jest absolutnie niezbędna PRAWO TRAKTATÓW• Umowa jest jedną z najstarszych instytucji prawa międzynarodowego• Jedną z najstarszych znanych umów jest traktat pomiędzy Ramzesem II a królem Hetytów Hatuszilem II zawarty w 1292 r. p.n.e.• Ale umowy zawierały też państwa – miasta greckie, umowy znane były w starożytnym Rzymie, miastach włoskich, Bizancjum, państwa arabskie, ruskie, północnoeuropejskie PRAWO TRAKTATÓW• Pierwsze umowy międzynarodowe to przymierza i traktaty pokoju• Do połowy XIX wieku zawarto około 8000 różnego rodzaju umów• Na koniec pierwszej wojny światowej w mocy było około 10000 umów• Za czasów Ligi Narodów zawarto około 5000 umów• W okresie funkcjonowania ONZ zarejestrowano około 35000 umów w tym około 2000 wielostronnych PRAWO TRAKTATÓW• Wiele umów nie jest rejestrowanych• - albo są o krótkim okresie funkcjonowania• - albo są tajne, dotyczą spraw wojskowych, pomocy wzajemnej na czas wojny, sojuszy zaczepno-odpornych itd PRAWO TRAKTATÓW• Eksplozja ilości umów międzynarodowych związana jest przede wszystkim z• - koniecznością regulowania spraw szczegółowych (zwyczaj jako ogólny tego nie zapewniał), powoływanie do życia organizacji międzynarodowych, powstanie w efekcie dekolonizacji około stu nowych państw• Zjawiska te przyczyniły się do masowego regulowania zjawisk z zakresu stosunków międzynarodowych umową, odsuwając na dalszy plan zwyczaj międzynarodowy jako nie dość precyzyjny PRAWO TRAKTATÓW• Wraz ze zwiększaniem się ilości umów międzynarodowych oraz dziedzin współpracy regulowanych przy pomocy umowy międzynarodowej powstawały i powstają normy dotyczące powstawania, stosowania i wygaśnięcia umów międzynarodowychPierwsze kroki ku kodyfikacji• Kongres wiedeński 1815 – okazjonalna kodyfikacja trzech problemów:• - sprawa żeglugi na rzekach międzynarodowych• - zakaz handlu niewolnikami• - rangi i precedencja szefów misji dyplomatycznych (ambasadorów) Do początku XX wieku• Okazjonalną kodyfikację 1815 roku kontynuowano na różnych spotkaniach• Do pierwszej wojny światowej najwięcej kodyfikacji poświęcono zasadom prowadzenia wojny – ponieważ wojna do tego czasu była jednym z atrybutów „państwowości”• Jednego dnia – 18 października 1907 roku podpisano aż 13 konwencji w większości dotyczących zasad prowadzenia walki i sposobów pokojowego rozstrzygania spo Kodyfikacja• Sprecyzowanie i usystematyzowanie, ujęcie w formę pisaną norm zwyczajowych oraz rozproszonych norm pisanych• Kodyfikacja jest zjawiskiem stosunkowo nowym pojawiającym się około połowy XIX wieku Kodyfikacja• Pierwsze kodyfikacje mają charakter prywatny i zwane są kodeksami• Martens Jerzy Fryderyk (niemiecki uczony) – zbiór umów w 1791 roku, kontynuowany przez Uczelnię w Getyndze aż do rozpoczęcia II wojny światowej• Martens Fiodor (rosyjski uczony) – inicjator wielu konferencji międzynarodowych, autor „klauzuli Martensa” Kodyfikacja• Za czasów Ligi Narodów podjęto próbę kodyfikacji zasad tworzenia traktatów lecz nie doprowadzono jej do końca• Doprowadzono do końca „hawańską konwencję o prawie traktatów” (1928) ale miała regionalne znaczenie. Ratyfikowało ją zaledwie kilka państw amerykańskich Karta Narodów Zjednoczonych• Art. 13, ust. 1, lit. a• „Zgromadzenie Ogólne inicjuje badania i udziela zaleceń w celu:• rozwijania współdziałania międzynarodowego w dziedzinie politycznej i popierania stopniowego (w niektórych tłumaczeniach: postępowego ?) rozwoju prawa międzynarodowego Plan pracy Komisji Prawa Międzynarodowego• Powołanie Komisji Prawa Międzynarodowego, uchwała Zgromadzenia Ogólnego z 1947 roku, pierwsze posiedzenie w 1949 roku z reguły spotkania odbywają się w Genewie• Skład to 25 osób reprezentujących systemy prawa, cywilizacje, religie, kontynenty Plan pracy Komisji Prawa Międzynarodowego• Przyjęto 14 podstawowych (z 25 proponowanych) tematów z zakresu prawa traktatów m.in.:• 1/ uznanie państw i rządów• 2/ sukcesja państw i rządów• 3/ morze otwarte• 4/ wody terytorialne• 5/ prawo traktatów• 6/ prawo dyplomatyczne i konsularne• 7/ odpowiedzialność państwa Ku kodyfikacji prawa traktatów• Kilka projektów przedstawionych przez profesorów anglosaskiego systemu prawa• W 1961 roku ostatnim referentem projektu został sir Humphrey Waldock (brytyjski prawnik) – i on doprowadził do końca kodyfikację prawa traktatów Konwencja 1969 roku• Dziś po prawie 35 latach od podpisania konwencji jej stronami jest 97 (stan prawny na dzień 27 lutego 2004 roku) państw, nadto wiele państw konwencję podpisało i jest ona w tych państwach w „oczekiwaniu” na ratyfikację lub dokument przystapienia• Sama konwencja weszła w życie 27 stycznia 1980 roku• W stosunku do Polski konwencja weszła w życie w dniu 1 sierpnia 1990 roku Konwencja 1969 roku• Art. 84• 1. Niniejsza konwencja wejdzie w życie trzydziestego dnia po dniu złożenia trzydziestego piątego dokumentu ratyfikującego lub przystąpienia.• 2. Dla każdego państwa ratyfikującego Konwencję lub przystępującego do niej po złożeniu trzydziestego piątego dokumentu ratyfikującego lub przystąpienia, konwencja wejdzie w życie trzydziestego dnia po złożeniu przez to państwo swego dokumentu ratyfikującego lub przystąpienia. Definicja traktatu• „Traktat to międzynarodowe porozumienie między państwami, zawarte w formie pisemnej i regulowane przez prawo międzynarodowe, niezależnie od tego, czy jest ujęte w jednym dokumencie, czy w dwu lub więcej dokumentach, i bez względu na jego szczególną nazwꔕ (tekst wg konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów) Definicja traktatu• „Umowa międzynarodowa oznacza porozumienie między RP a innym podmiotem lub podmiotami prawa międzynarodowego, regulowane przez prawo międzynarodowe, niezależnie od tego, czy jest ujęte w jednym dokumencie czy w większej liczbie dokumentów, bez względu na jego nazwę oraz bez względu na to, czy jest zawierane w imieniu państwa, rządu czy ministra kierującego działem administracji rządowej właściwego do spraw, którego dotyczy umowa”• (tekst wg ustawy o umowach) Definicja traktatu• Sprawa innych „stron” traktatu niż wskazane w definicji• Sprawa innej formy traktatu niż pisemna• Sprawa zakwalifikowania dokumentu jako umowy międzynarodowej• - aneks, protokół, Przykłady różnych traktatów• „Układ o uznawaniu okrętowych świadectw pomiarowych zawarty w formie wymiany not” (Polska – USA)• „Dokumenty w sprawie zawarcia Porozumienia z Ambasadą Stanów Zjednoczonych w Warszawie dotyczące wydania w Polsce miesięcznika Ameryka” (Polska – USA)• „Wspólne oświadczenie Pierwszego Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR Edwarda Gierka i Prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki Geralda R.Forda” (Polska – Usa)• „Porozumienie w formie listów wymiennych między PRL i Stanami Zjednoczonymi Ameryki dot. stali specjalistycznej” (Polska – USA)• „Memorandum Porozumienia między polskim MON i Sztabem Generalnym a Sztabem Dowództwa Sil Amerykańskich w Europie w sprawie ...” (Polska – USA) Przykłady różnych traktatów• Memorandum – aide memoire:• Nazwa pisma stosowanego w korespondencji dyplomatycznej, w zasadzie wręczanego w toku oficjalnej rozmowy lub w nawiązaniu do uprzednio prowadzonej rozmowy. Pismo takie nie posiada podpisu ani pieczęci ponieważ w zasadzie wręcza je autor osobiście – zbędne jest zatem jego autoryzowanie. Umowa międzynarodowa jako źródło prawa międzynarodowego• Źródła w znaczeniu formalnym i materialnym• Brak katalogu źródeł prawa międzynarodowego publicznego• Posiłkowe stosowanie art. 38 Statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości – kompletność tego „quasi katalogu” ...