Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
INSTYTUT BADAWCZY DRÓG i MOSTÓW
Instrukcja oceny efektywności ekonomicznej
przedsięwzięć drogowych i mostowych
dla dróg gminnych
PE‐117
Umowa nr 10/9/06
z dnia 31 marca 2006 r.
Praca zespołowa pod kierunkiem
mgr Janiny Szrajber
WARSZAWA, luty 2008
SPIS TREŚCI
CZĘŚĆ I METODA I PROCEDURA OCENY EKONOMICZNEJ
PRZEDMIOT INSTRUKCJI ........................................................................................................................................... 3
OKREŚLENIA I DEFINICJE ........................................................................................................................................... 3
ZASADY OGÓLNE ....................................................................................................................................................... 5
FORMUŁY OBLICZENIOWE ........................................................................................................................................ 7
Ekonomiczna wartość bieżąca netto
ENPV
........................................................................................................ 7
Wskaźnik korzyści ‐ koszty
BCR
........................................................................................................................... 7
Ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu
EIRR
................................................................................................... 8
ELEMENTY RACHUNKU EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ I KOLEJNE KROKI OCENY EKONOMICZNEJ ................. 9
Pomiar ruchu i obliczanie średniego dobowego ruchu ..................................................................................... 9
Prognoza średniorocznego dobowego natężenia ruchu ................................................................................ 11
Prędkości podróży do analiz ekonomicznych ................................................................................................. 12
Koszty drogowe ................................................................................................................................................ 14
Koszty eksploatacji pojazdów .......................................................................................................................... 14
Koszty czasu w przewozach pasażerskich ....................................................................................................... 15
Koszty czasu w przewozach towarowych ....................................................................................................... 16
Koszty wypadków drogowych ......................................................................................................................... 16
Koszty emisji toksycznych składników spalin .................................................................................................. 16
Koszty użytkowników i środowiska ................................................................................................................. 17
Analiza ekonomiczna kosztów i korzyści ......................................................................................................... 17
OCENA ANALIZY EKONOMICZNEJ ......................................................................................................................... 20
ANALIZA WRAŻLIWOŚCI ........................................................................................................................................ 20
CZĘŚĆ II DANE STAŁE DO ANALIZY EKONOMICZNEJ
Tabele prędkości .............................................................................................................................................. 22
Jednostkowe koszty remontów i utrzymania nawierzchni na drogach zamiejskich ..................................... 25
Jednostkowe koszty remontów i utrzymania nawierzchni na drogach miejskich ......................................... 26
Jednostkowe koszty remontów i utrzymania obiektów mostowych na drogach zamiejskich ..................... 27
Jednostkowe koszty remontów i utrzymania obiektów mostowych na drogach miejskich ......................... 29
Jednostkowe koszty eksploatacji pojazdów samochodowych ....................................................................... 32
Jednostkowe koszty czasu w przewozach pasażerskich
oraz koszty czasu w przewozach towarowych ................................................................................................ 33
Jednostkowe koszty wypadków drogowych ................................................................................................... 33
Wskaźniki ryzyka wypadków drogowych zależnie od cech drogi
i średniorocznego dobowego natężenia ruchu SDR ....................................................................................... 34
Jednostkowe koszty emisji toksycznych składników spalin ............................................................................ 35
CZĘŚĆ III PRZYKŁADY DO ANALIZY EKONOMICZNEJ
Przykład 1 Budowa drogi gminnej klasy L
Kolejne kroki oceny ekonomicznej ...................................................................................................... 37
Przykład 2 Przebudowa drogi gminnej klasy D na drogę gminną klasy L
Kolejne kroki oceny ekonomicznej ...................................................................................................... 65
CZĘŚĆ I
METODA I PROCEDURA
OCENY EKONOMICZNEJ
2
PRZEDMIOT INSTRUKCJI
Przedmiotem instrukcji jest metoda i procedura oceny ekonomicznej przedsięwzięć drogowych i mostowych
na sieci dróg gminnych.
1)
Do oceny efektywności ekonomicznej przyjęto metodę analizy korzyści ‐ koszty, uwzględniającą korzyści użyt‐
kowników analizowanej inwestycji i koszty drogowe (budowy, remontów, utrzymania).
OKREŚLENIA I DEFINICJE
1. Rachunek dyskontowy
Rachunek dyskontowy polega na sprowadzeniu do porównywalności wariantów o różnym rozkładzie
czasowym nakładów i korzyści.
2. Stopa dyskontowa
Stopa dyskontowa
r
jest to wysokość stopy oprocentowania bankowego, właściwej dla danego rodza‐
ju zamierzenia. Stopa dyskontowa ma zasadniczy wpływ na wybór wariantu inwestycji, ponieważ wy‐
raża maksymalny przyrost nakładów inwestycyjnych, który opłaca się ponieść w celu uzyskania okre‐
ślonych korzyści.
3. Czynnik dyskontujący
Czynnik dyskontujący jest obliczany ze wzoru:
v
r
=
1
1.
t
⎛
r
⎞
⎝
1
+
⎠
100
gdzie:
v
r
czynnik dyskontujący;
r
stopa dyskontowa w %;
t
kolejny rok okresu obliczeniowego.
4. Korzyści netto
(
NV
‐
Net Value
),
jest to suma nakładów netto i oszczędności.
5. Ekonomiczna wartość bieżąca netto
(
ENPV
‐
Economic Net Present Value
),
jest wynikiem kalkulacji spodziewanego zysku lub straty netto poprzez dyskontowanie wszelkich przy‐
szłych korzyści lub strat w stosunku do ich aktualnej wartości.
6. Ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu
(
EIRR
‐
Economic Internal Rate of Return
),
jest stopą oprocentowania, przy której ekonomiczna wartość bieżąca netto korzyści spodziewanych
z danej inwestycji równa będzie wartości nakładów.
Ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu znana jest jako stopa zwrotu, uwzględniająca czynnik
czasu, jest stopą dyskontową powodującą, że ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu jakiejś
inwestycji równa się zeru
7.
Wskaźnik efektywności
(
BCR
‐
Benefit Cost Ratio; współczynnik korzyści – nakłady
),
jest to stosunek zdyskontowanych oszczędności do zdyskontowanych nakładów w analizowanym
okresie dla każdej stopy dyskontowej oddzielnie.
1)
Jeżeli na sieci dróg gminnych planowana jest inwestycja nie objęta niniejszą instrukcją należy skorzystać z instrukcji dla
dróg powiatowych.
3
8. Budowa
a. drogi:
−
budowa nowej drogi,
b. mosty:
−
budowa nowego obiektu z drogami dojazdowymi.
9. Przebudowa (modernizacja)
a. drogi:
przebudowa (modernizacja) drogi polega na wykonaniu robót, w wyniku których następuje podwyż‐
szenie parametrów technicznych i eksploatacyjnych istniejącej drogi
−
podwyższenie nośności nawierzchni (wzmocnienie),
−
dostosowanie przekroju poprzecznego istniejącej nawierzchni do przekroju normatywnego,
−
poszerzenie nawierzchni,
−
zmiana przekroju poprzecznego nawierzchni w łukach i na krzywych przejściowych
b. mosty:
przebudowa (modernizacja) mostu polega na podwyższeniu parametrów technicznych i eksploata‐
cyjnych istniejącego mostu
−
przebudowa obiektów nietrwałych na obiekty trwałe,
−
10. Remont okresowy (odnowa)
a. drogi:
remont okresowy (odnowa) polega na wykonywaniu robót przywracających pierwotny stan drogi,
także przy użyciu wyrobów budowlanych innych niż użyte w stanie pierwotnym, z wyłączeniem
robót konserwacyjnych, porządkowych i innych zamierzających do zwiększenia bezpieczeństwa
i wygody ruchu, w tym odśnieżania i zwalczania śliskości zimowej. Remont okresowy wykonuje się,
jeśli więcej niż 10% powierzchni jezdni wykazuje uszkodzenia
−
przywrócenie pierwotnej równości podłużnej i poprzecznej,
−
przywrócenie pierwotnych właściwości przeciwpoślizgowych.
b. mosty:
remont okresowy (odnowa) ma na celu przywrócenie pełnej wartości technicznej obiektowi mosto‐
wemu
−
wymiana uszkodzonych elementów konstrukcji,
−
przywrócenie pierwotnych cech nawierzchni.
11. Remont cząstkowy
a. drogi:
remontem cząstkowym nawierzchni określamy zespół zabiegów technicznych wykonywanych na
bieżąco, związanych z usuwaniem uszkodzeń nawierzchni zagrażających bezpieczeństwu ruchu, jak
również zabiegi obejmujące małe powierzchnie, hamujące proces powiększania się powstałych
uszkodzeń. Remontowi cząstkowemu podlegają odcinki dróg niewymagające remontu w podsta‐
wowych elementach konstrukcyjnych (nośność konstrukcji jest wystarczająca)
−
łatanie nawierzchni,
−
usuwanie drobnych uszkodzeń, pęknięć, złuszczeń i wykruszeń nawierzchni,
−
usuwanie skutków przełomów,
−
uszczelnienie nawierzchni.
b. mosty:
remonty cząstkowe dotyczą usunięcia uszkodzeń spowodowanych działaniem ruchu, warunkami
atmosferycznymi i gruntowo‐wodnymi oraz robót konserwacyjnych elementów konstrukcji
−
naprawa uszkodzonych poręczy,
−
malowanie konstrukcji i urządzeń,
−
naprawa rozmytych skarp,
−
usuwanie drobnych uszkodzeń, pęknięć i wykruszeń nawierzchni.
4
przebudowa obiektów trwałych nienormatywnych na obiekty trwałe normatywne (do szeroko‐
ści, nośności itp., ustalonych dla danej klasy drogi).
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl hannaeva.xlx.pl
Instrukcja oceny efektywności ekonomicznej
przedsięwzięć drogowych i mostowych
dla dróg gminnych
PE‐117
Umowa nr 10/9/06
z dnia 31 marca 2006 r.
Praca zespołowa pod kierunkiem
mgr Janiny Szrajber
WARSZAWA, luty 2008
SPIS TREŚCI
CZĘŚĆ I METODA I PROCEDURA OCENY EKONOMICZNEJ
PRZEDMIOT INSTRUKCJI ........................................................................................................................................... 3
OKREŚLENIA I DEFINICJE ........................................................................................................................................... 3
ZASADY OGÓLNE ....................................................................................................................................................... 5
FORMUŁY OBLICZENIOWE ........................................................................................................................................ 7
Ekonomiczna wartość bieżąca netto
ENPV
........................................................................................................ 7
Wskaźnik korzyści ‐ koszty
BCR
........................................................................................................................... 7
Ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu
EIRR
................................................................................................... 8
ELEMENTY RACHUNKU EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ I KOLEJNE KROKI OCENY EKONOMICZNEJ ................. 9
Pomiar ruchu i obliczanie średniego dobowego ruchu ..................................................................................... 9
Prognoza średniorocznego dobowego natężenia ruchu ................................................................................ 11
Prędkości podróży do analiz ekonomicznych ................................................................................................. 12
Koszty drogowe ................................................................................................................................................ 14
Koszty eksploatacji pojazdów .......................................................................................................................... 14
Koszty czasu w przewozach pasażerskich ....................................................................................................... 15
Koszty czasu w przewozach towarowych ....................................................................................................... 16
Koszty wypadków drogowych ......................................................................................................................... 16
Koszty emisji toksycznych składników spalin .................................................................................................. 16
Koszty użytkowników i środowiska ................................................................................................................. 17
Analiza ekonomiczna kosztów i korzyści ......................................................................................................... 17
OCENA ANALIZY EKONOMICZNEJ ......................................................................................................................... 20
ANALIZA WRAŻLIWOŚCI ........................................................................................................................................ 20
CZĘŚĆ II DANE STAŁE DO ANALIZY EKONOMICZNEJ
Tabele prędkości .............................................................................................................................................. 22
Jednostkowe koszty remontów i utrzymania nawierzchni na drogach zamiejskich ..................................... 25
Jednostkowe koszty remontów i utrzymania nawierzchni na drogach miejskich ......................................... 26
Jednostkowe koszty remontów i utrzymania obiektów mostowych na drogach zamiejskich ..................... 27
Jednostkowe koszty remontów i utrzymania obiektów mostowych na drogach miejskich ......................... 29
Jednostkowe koszty eksploatacji pojazdów samochodowych ....................................................................... 32
Jednostkowe koszty czasu w przewozach pasażerskich
oraz koszty czasu w przewozach towarowych ................................................................................................ 33
Jednostkowe koszty wypadków drogowych ................................................................................................... 33
Wskaźniki ryzyka wypadków drogowych zależnie od cech drogi
i średniorocznego dobowego natężenia ruchu SDR ....................................................................................... 34
Jednostkowe koszty emisji toksycznych składników spalin ............................................................................ 35
CZĘŚĆ III PRZYKŁADY DO ANALIZY EKONOMICZNEJ
Przykład 1 Budowa drogi gminnej klasy L
Kolejne kroki oceny ekonomicznej ...................................................................................................... 37
Przykład 2 Przebudowa drogi gminnej klasy D na drogę gminną klasy L
Kolejne kroki oceny ekonomicznej ...................................................................................................... 65
CZĘŚĆ I
METODA I PROCEDURA
OCENY EKONOMICZNEJ
2
PRZEDMIOT INSTRUKCJI
Przedmiotem instrukcji jest metoda i procedura oceny ekonomicznej przedsięwzięć drogowych i mostowych
na sieci dróg gminnych.
1)
Do oceny efektywności ekonomicznej przyjęto metodę analizy korzyści ‐ koszty, uwzględniającą korzyści użyt‐
kowników analizowanej inwestycji i koszty drogowe (budowy, remontów, utrzymania).
OKREŚLENIA I DEFINICJE
1. Rachunek dyskontowy
Rachunek dyskontowy polega na sprowadzeniu do porównywalności wariantów o różnym rozkładzie
czasowym nakładów i korzyści.
2. Stopa dyskontowa
Stopa dyskontowa
r
jest to wysokość stopy oprocentowania bankowego, właściwej dla danego rodza‐
ju zamierzenia. Stopa dyskontowa ma zasadniczy wpływ na wybór wariantu inwestycji, ponieważ wy‐
raża maksymalny przyrost nakładów inwestycyjnych, który opłaca się ponieść w celu uzyskania okre‐
ślonych korzyści.
3. Czynnik dyskontujący
Czynnik dyskontujący jest obliczany ze wzoru:
v
r
=
1
1.
t
⎛
r
⎞
⎝
1
+
⎠
100
gdzie:
v
r
czynnik dyskontujący;
r
stopa dyskontowa w %;
t
kolejny rok okresu obliczeniowego.
4. Korzyści netto
(
NV
‐
Net Value
),
jest to suma nakładów netto i oszczędności.
5. Ekonomiczna wartość bieżąca netto
(
ENPV
‐
Economic Net Present Value
),
jest wynikiem kalkulacji spodziewanego zysku lub straty netto poprzez dyskontowanie wszelkich przy‐
szłych korzyści lub strat w stosunku do ich aktualnej wartości.
6. Ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu
(
EIRR
‐
Economic Internal Rate of Return
),
jest stopą oprocentowania, przy której ekonomiczna wartość bieżąca netto korzyści spodziewanych
z danej inwestycji równa będzie wartości nakładów.
Ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu znana jest jako stopa zwrotu, uwzględniająca czynnik
czasu, jest stopą dyskontową powodującą, że ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu jakiejś
inwestycji równa się zeru
7.
Wskaźnik efektywności
(
BCR
‐
Benefit Cost Ratio; współczynnik korzyści – nakłady
),
jest to stosunek zdyskontowanych oszczędności do zdyskontowanych nakładów w analizowanym
okresie dla każdej stopy dyskontowej oddzielnie.
1)
Jeżeli na sieci dróg gminnych planowana jest inwestycja nie objęta niniejszą instrukcją należy skorzystać z instrukcji dla
dróg powiatowych.
3
8. Budowa
a. drogi:
−
budowa nowej drogi,
b. mosty:
−
budowa nowego obiektu z drogami dojazdowymi.
9. Przebudowa (modernizacja)
a. drogi:
przebudowa (modernizacja) drogi polega na wykonaniu robót, w wyniku których następuje podwyż‐
szenie parametrów technicznych i eksploatacyjnych istniejącej drogi
−
podwyższenie nośności nawierzchni (wzmocnienie),
−
dostosowanie przekroju poprzecznego istniejącej nawierzchni do przekroju normatywnego,
−
poszerzenie nawierzchni,
−
zmiana przekroju poprzecznego nawierzchni w łukach i na krzywych przejściowych
b. mosty:
przebudowa (modernizacja) mostu polega na podwyższeniu parametrów technicznych i eksploata‐
cyjnych istniejącego mostu
−
przebudowa obiektów nietrwałych na obiekty trwałe,
−
10. Remont okresowy (odnowa)
a. drogi:
remont okresowy (odnowa) polega na wykonywaniu robót przywracających pierwotny stan drogi,
także przy użyciu wyrobów budowlanych innych niż użyte w stanie pierwotnym, z wyłączeniem
robót konserwacyjnych, porządkowych i innych zamierzających do zwiększenia bezpieczeństwa
i wygody ruchu, w tym odśnieżania i zwalczania śliskości zimowej. Remont okresowy wykonuje się,
jeśli więcej niż 10% powierzchni jezdni wykazuje uszkodzenia
−
przywrócenie pierwotnej równości podłużnej i poprzecznej,
−
przywrócenie pierwotnych właściwości przeciwpoślizgowych.
b. mosty:
remont okresowy (odnowa) ma na celu przywrócenie pełnej wartości technicznej obiektowi mosto‐
wemu
−
wymiana uszkodzonych elementów konstrukcji,
−
przywrócenie pierwotnych cech nawierzchni.
11. Remont cząstkowy
a. drogi:
remontem cząstkowym nawierzchni określamy zespół zabiegów technicznych wykonywanych na
bieżąco, związanych z usuwaniem uszkodzeń nawierzchni zagrażających bezpieczeństwu ruchu, jak
również zabiegi obejmujące małe powierzchnie, hamujące proces powiększania się powstałych
uszkodzeń. Remontowi cząstkowemu podlegają odcinki dróg niewymagające remontu w podsta‐
wowych elementach konstrukcyjnych (nośność konstrukcji jest wystarczająca)
−
łatanie nawierzchni,
−
usuwanie drobnych uszkodzeń, pęknięć, złuszczeń i wykruszeń nawierzchni,
−
usuwanie skutków przełomów,
−
uszczelnienie nawierzchni.
b. mosty:
remonty cząstkowe dotyczą usunięcia uszkodzeń spowodowanych działaniem ruchu, warunkami
atmosferycznymi i gruntowo‐wodnymi oraz robót konserwacyjnych elementów konstrukcji
−
naprawa uszkodzonych poręczy,
−
malowanie konstrukcji i urządzeń,
−
naprawa rozmytych skarp,
−
usuwanie drobnych uszkodzeń, pęknięć i wykruszeń nawierzchni.
4
przebudowa obiektów trwałych nienormatywnych na obiekty trwałe normatywne (do szeroko‐
ści, nośności itp., ustalonych dla danej klasy drogi).