Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
177. wady zgryzu u koniowatych
1)Nieprawidłowa liczba zębów
Oligodontia ( niedostateczna liczba zębów) są to braki w uzębieniu.
Rodzaje:
Pseudooligodontia zatrzymanie wzrostu w obrębie dziąsła najczęściej u klaczy zahamowanie wzrostu kłów u ogierów i wałachów o wiele rzadziej
Oligodontia prawdziwa brak zawiązków zębowych( oligodontia redukcyjna) lub zniszczenie zawiązków listwy zębowej podczas rozwoju embrionalnego( oligodontia sporadyczna) nie wykształcają się pojedyncze żeby sporadycznie brak całego konkretnego typu zębów lub ich rzędu Leczenie zęby antagonistycznie ułożone do brakujących są zazwyczaj zbyt długie i muszą być regularnie skracane, by uniknąć powstawania zranień błony śluzowej jamy ustnej.
Polidontia ( nadmierna liczba jednego z typu zębów)
Rodzaje:
Pseudopolidontia wrażenie występowania gdy w wyniku przesunięcia jeden typ zębów znajduje się w nadmiernej bliskości drugiego typu np. kły wyrastające w bezpośrednim sąsiedztwie siekaczy, przetrwałe zęby mleczne Typowa (atawistyczna ) polidontia wyrośnięcie nadmiernej liczby zębów wynikające z rozwoju nadmiernej liczby zawiązków zębowych. Typowe zaburzenie obecność 4 siekacza jak również pierwszego przedtrzonowa przed P2( ząb wilczy) zęby te maja właściwości przetrwałych zębów mlecznych lub wykazują odchylenia od prawidłowej struktury. Atypowa polidontia prawdziwa wada rozwojowa lub zmianą liczebności zębów niemająca z reguły nic wspólnego z poligenetycznym rozwojem zgryzu. Przyczyną jest nadmierna liczba zawiązków zębowych podział pierwotnie prawidłowych zawiązków, przetrwała rozdwojenie żuchwy lub szczęki, przemieszczenie lub rozdwojeniem listwy zębowej. Tego typu nieprawidłowe zęby charakteryzują się prostą stożkową formą. Mają one wygląd zębów mlecznych lub stałych, skomplikowana budowę i najczęściej nie podlegają wymianie.
Leczenie: Jeśli nadliczbowe zęby policzkowe są przyczyną problemów powinny zostać usunięte lub regularnie skracane
2)Nieprawidłowe ustawienie szczęki i żuchwy
Brachygnatia wrodzone skrócenie szczęki lub żuchwy przy równoczesnym prawidłowym rozwoju drugiej. Określa się to na podstawie pomiaru porównawczego całej czaszki.
-hipoplazja żuchwy( brachygnatia interior ) żuchwa krótsza od szczęki
zgryz szczupaczy( brachygnatia superior ) szczęka krótsza od żuchwy
Objawy: zmiany w zębach siecznych które nie nakładają się na siebie nie ulegają ścieraniu z tego powodu przy brachygnatii interior dochodzi do wytworzenie wytworzenia ostrego brzegu na policzkowej krawędzi zębów żuchwy, natomiast przy brachygnatii superior na zębach szczęki. Jeżeli deformacja dotyczy jedynie zębów siecznych konie są w stanie przyjmować pokarm. Jeśli natomiast zmianami dotknięte są także zęby policzkowe po dłuższym czasie nieprawidłowego ułożenia zgryzu dochodzi przy hipoplazji żuchwy lub pękania koron zębowych na dystalnych końcach M3 żuchwy i na przyśrodkowych brzegach P2 szczęki. Zmiany na P2 mogą się wiązać z problemami przy noszeniu kantaru a zmiany na M3 są przyczyną zranień błony śluzowej policzków, dziąseł i podniebienia. W przypadku zgryzu szczupaczego ostre kanty wytwarzają się na przyśrodkocwych brzegach zębów P2 żuchwy i na dystalnych brzegach M3 szczęki. U koni z bardzo wyraźnie zaznaczoną brachygnatią powierzchnie trącę zębów siecznych szczęki i żuchwy nie maja ze sobą kontaktu i z tego powodu rosną na długość i powodują zranieni błony śluzowej a także okostnej na kościach żuchwy i szczęki. Zwierzęta nie są w stanie przyjmować pokarmu dochodzi do zaburzeń żołądkowo- jelitowych i ogólnego wychudzenia.
Leczenie: w lekkich przypadkach ostre krawędzie zębów siecznych żuchwy lub szczęki powinny być szlifowane w odstępach około 6-9 miesięcznych. W przypadkach cięższych konieczna jest ekstrakcja siekaczy szczęki lub żuchwy. Ostre brzegi lub wyrostki na zębach przedtrzonowych muszą być regularnie szlifowane a rany błony śluzowej codziennie płukane środkami dezynfekcyjnymi i ściągającymi. Anizognatyzm łuk szczęki nieco szerszy od łuku żuchwowego. W miarę ścierania ostre krawędzie boczne zębów trzonowych szczęki kaleczą policzek lub ostre krawędzie wewnętrzne zębów żuchwy kaleczą język co doprowadzić może do stomatitis. Leczenie tarnikowanie.
3)Nieprawidłowe ustawienie zębów.
Siekacze Jeśli po utracie jednego z zębów nie dochodzi do naturalnej abrazji antagonistyczny ząb wrasta w powstałą lukę. W takiej sytuacji ząb taki powinien być regularnie skracany, by nie dopuścić do zranień błony śluzowej. Nadmierne zachodzenie się zębów między sobą utrudnia po za tym ruchy żujące żuchwy co ułatwia tworzenie się ostrych brzegów na kantach zębów policzkowych. Zbyt długie siekacze szczęki są też często związane z przesunięciem ich powierzchni żujących do przodu i ku dołowi. Nieprawidłowo ułożona powierzchnia żująca powinna być korygowana i szlifowana oraz dopasowana do ułożenia odpowiednich powierzchni zębów policzkowych. Patrząc od przodu na powierzchnię sikaczy można niekiedy stwierdzić ze mają kształt falisty. Tego typu nieprawidłowość powinna zostać skorygowana ponieważ przyczynia się utrudnienia żucia co w konsekwencji prowokuje powstanie ostrych krawędzi na zębach policzkowych.
Zęby wilcze pierwsze zęby przedtrzonowe pojawiają się często jedno lub obustronnie w szczęce zdecydowania rzadziej spotyka się je w żuchwie. Mogą one wyrastać bezpośrednio przed P2 lub być zlokalizowane bardziej bocznie zarówno po stronie językowej jak i policzkowej. Problemy z pojawieniem się zębów wilczych są z reguły związane z koniecznością zakładania zwierzęciu kantaru. Jeśli zęby wilcze przyczyniają się do zaburzeń w żuciu powinny zostać usunięte.
178. Headshaking syndrome-
Kiwanie głową, nagłe i niekontrolowane rzucanie głową
Dla ustalenia definicji, czym jest Headshaking, określono 3 typowe objawy. Aby móc w konkretnym przypadku mówić o występowaniu choroby, muszą pojawiać się przynajmniej dwa typy zachowań z niżej wymienionych:
· Gwałtowne, nagłe rzucanie głową do góry bez jakiegokolwiek ostrzeżenia
· Występowanie ciągłej reakcji u konia, jakiej normalnie oczekiwalibyśmy po ugryzieniu przez owada w nozdrza lub po dostaniu się muchy do nosa
· Drapanie nosa o przednie kończyny, chowanie głowy
Dalsze objawy, nie zawsze występujące:
· Kiwanie głową na prawo i lewo
· Prychanie i kichanie, jakby w nozdrzach obecne było jakieś ciało obce
· Sezonowe występowanie problemu, od wczesnej wiosny do późnego lata (w zależności od długości światła słonecznego)
· Znacznie bardziej zaznaczone objawy przy ostrym słońcu (np. na otwartych przestrzeniach w terenie, w zacienionych miejscach mniej)
· Zwiększenie objawów przy pracy i stresie
· Znaczne przewrażliwienie i nasilenie objawów przy występowaniu wielu pyłków w powietrzu i licznych insektach
· Konie unikają pełnego słońca o ile tylko mają taką możliwość
W większości przypadków problem jest nierozwiązywalny, chociażby już ze względu na brak możliwości postawienia ostatecznej i potwierdzonej diagnozy. Wiele koni poddanych kompletnemu badaniu (badanie stomatologiczne, USG, RTG głowy, kręgosłupa i wiele innych) i tak pozostaje niezdiagnozowanych i ostateczna przyczyna potrząsania głową nie zostaje znaleziona.
Uważa się, że głównym z czynników wywołujących wyżej opisane objawy jest światło słoneczne. Przewlekłe rzucanie głową jest wynikiem bólu. Pierwotny ból może powstawać w wielu miejscach głowy: okolicach uszu, zębów, zatok głowy, kręgach szyjnych, worków powietrznych. Udowodniono, że pierwotną przyczyną bólu jest schorzenie nerwu trójdzielnego. jest to największy nerw twarzowy odpowiedzialny za unerwienie praktyczne całego obszaru głowy, stąd bolesność wszystkich wymienionych okolic. Jest również odpowiedzialny za odbieranie bodźców przez nozdrza, unerwia czuciowo jamę nosową. Koń permanentnie odczuwa ból! W początkowym stadium może być to dyskomfort związany z podrażnieniem danej okolicy i jej np swędzeniem, prędzej czy później jednak świąd przechodzi w ból o różnym nasileniu. U koni z neuralgią dochodzi do niesamowitego obniżenia progu bólowego danego nerwu, tzn najmniejsze czynniki jak wiatr, deszcz, zimno, kurz wyzwalają poprzez drażnienie zakończeń nerwu reakcję bólową w mózgu. Zostało określonych wiele czynników mogących w doprowadzić do neuralgii nerwu trójdzielnego:
· Choroby skóry
· Grzybicze zakażenia worków powietrznych
· Schorzenia nerwów
· Zapalenie ucha środkowego
· Alergeny i klasyczne schorzenia alergiczne
· Nieodpowiednie wędzidła
· Infekcje wirusowe, np EHV-1 (Herpes)
· Nie został również wykluczony wpływ hormonów na nasilenie objawów, np melantonina
Rozpoznanie:
Lekarz przede wszystkim powinien rozpocząć od wykluczenia innych możliwości doprowadzających do takiego zachowania koni. Są to przede wszystkim uzębienie (wilcze zęby, ostre krawędzie), choroby zatok czy worków powietrznych, schorzenia kręgosłupa, nieodpowiednie wędzidło oraz zaburzenia behawioralne, związane z niewłaściwym postępowaniem z koniem.
· Kontrola wędzidła i jamy ustnej
· Badanie okulistyczne
· Badanie otoskopowe uszu
· Badanie endoskopowe worków powietrznych
· Badanie endoskopowe górnych dróg oddechowych i jamy nosowej
· RTG głowy (zatoki, stawy)
· Znieczulenie nerwu
· Testy alergiczne
· Tomografia komputerowa czy MRI głowy
Przy prawie 90% koni przedstawianych z objawem nagłego i niekontrolowanego rzucania głową nie stwierdza się żadnych zmian, są one wówczas zaliczane do koni z headshaking syndrom.
Rozwiązanie problemu:
W wielu przypadkach jest po prostu niemożliwe. Dopóki nie zostanie odkryta przyczyna, można mówić tylko o leczeniu objawowym, a i to nie zawsze jest skuteczne.
· terapia farmakologiczna
· unikanie bezpośrednich promieni słonecznych
· treningi w godzinach wczesno-rannych, późno-wieczornych
· zacieniona, przewiewna stajnia
· domki z daszkami na pastwiskach
· treningi na hali o dobrym podłożu (bez kurzu)
· maski na głowę
· ochrona na nozdrza (siateczki chroniące przed niepotrzebnym podrażnianiem włosów czuciowych)
179. BAL cele, metoda wykonania, interpretacja wyników
Badanie popłuczyn z drzewa tchawiczo-oskrzelowego
Pobranie materiału do badań polega na wprowadzeniu przez cienki cewnik lub kanał bronchoskopu około 30 ml roztworu fizjologicznego soli do tchawicy w pobliżu jej rozwidlenia, i natychmiastowej jego aspiracji. Tak uzyskane popłuczyny są reprezentatywne dla badanego obszaru. Materiał jest poddawany badaniom cytologicznym i mikrobiologicznym. Aspiraty od koni chorych zawierają zwiększoną ilość śluzu, neutrofilów (powyżej 40% a w zaawansowanych stadiach nawet 80%) i eozynofili. Czasem można obserwować metaplazję lub uszkodzenie kom. nabłonka oskrzeli. Często spotykane w aspiratach strzępki grzybni nie muszą oznaczać infekcji grzybiczej, a jedynie utrudnioną eliminację pyłów, pochodzących z wdychanego powietrza, spowodowaną upośledzeniem funkcji nabłonka migawkowego.
Barwi się Hemacolorem czy tam Diff-Quick’em
Bronchoalveolar lavage BAL – popłuczyny oskrzelowo – pęcherzykowe ßTO BAL WŁAŚCIWY
Popłuczyny pobrane za pomocą bronchofiberoskopu, wprowadzonego pod kontrolą
WZROKU DO DROBNYCH OSKRZELI. Pochodzą z wybranego obszaru płuc, dlatego są obarczone mniejszym błędem niż poprzednia metoda (patrz powyżej)
Uzyskany materiał poddawany takim badaniom jak wyżej.
Prawidłowe wartości liczby komórek dla płynu uzyskanego poprzez płukanie tchawicy i oskrzeli:
Całkowita liczba komórek
4,9x10do piątej
Komórki nabłonkowe
19,8 (6,1)%
Makrofagi
65% (+- 13,7)
Limfocyty
7,4 (+-3,8)
Neutrofile
6,4 (+-5,5)
Eozynofile
1,2 (+-1,4)
Mastocyty
0,2 (+-0,4)
plazmocyty
0
180. Syndrom Wobblera- niestabilność szyjna (cervical spondylolisthesis)
Przyczyny: nieprawidłowy rozwój kręgów szyjnych, nieprawidłowe stawy kręgowe, nadwichnięcia, osteochondroza, uszkodzenie chrząstek w stawach, przerost więzadła żółtego, nadmierny rozrost płytek końcowych kręgów, uraz w obrębie odcinka szyjnego
Objawy: -lokalizacja zmian w odcinku C2/C3 ewentualnie C5/C6/C7
-bolesność szyi zwłaszcza przy opuszczaniu głowy
-brak koordynacji (porażenie lub niedowład) kończyn przednich
-porażenie lub niedowład wszystkich kończyn
-porażenie spastyczne kończyn miednicznych
-skurcze spastyczne mięśni, zmiany na skórze unerwianej przez uszkodzone nerwy
Rozpoznanie: -RTG: klinowate zwężenie szpar międzykręgowych jako rezultat niestabilności kręgów szyjnych, załamanie dna kanału kręgowego
Leczenie: W niektórych przypadkach właściwie dobrana dieta i kontrolowany trening mogą okazać się skuteczne, zwykle jednak konieczne jest leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne.