170-171, weterynaria, Nowy folder, k2, studia materialy, Interna Duża

170.Zatrucia roślinami u bydła- przykłady:

Orlica pospolita- peridium aquilinum, rośnie pospolicie w lasach i na pastwiskach. Korzeń jest bardziej trujący od pędów nadziemnych. Substancja toksyczna znajdująca się w roślinie uszkadza szpik kostny. We krwi stwierdza się: leukopenię, zmniejszenie liczby erytrocytów i ilości hemoglobiny.

Objawy: choroba rozwija się po miesiącach karmienia sianem z domieszka orlicy, a także po pewnym czasie po zaprzestaniu wypasania na terenie, gdzie występuje ta roślina. Po 1-3 miesiącach żywienia sianem zawierającym 30% orlicy stwierdza się początkowo brak apetytu, zaburzenia w przeżuwaniu, zaparcia i wychudzenie. Następnie pojawiają się objawy skazy krwotocznej. U dorosłych zwierząt obserwuje się : posmutnienie, wybroczyny w widocznych błonach śluzowych, krwotoki  z nozdrzy, krwawa biegunkę, krwiomocz, a przed śmiercią wzrost ciepłoty ciała. Choroba trwa 3-6 dni, śmiertelność  sięga 80%.U młodych zwierząt  występuje : osłabienie, otępienie, obrzęk okolicy krtani, utrudniony i chrapliwy dech, śluzowy wypływ z nozdrzy i czasami krwawienia. Zarówno u dorosłych jak i młodych niekiedy pojawiają się zaburzenia wzrokowe: rozszerzenie źrenic, brak wrażliwości na światło, ślepota.

Sekcja: w ostrym przebiegu: wybroczynowość w przewodzie pokarmowym, narządach wewn., tkance podskórnej, błonach śluzowych i surowiczych. Wątroba jest zwyrodniała. Ściana pęcherza moczowego zgrubiała i pofałdowana z krwawiącymi punktami i guzkami.

Rozpoznanie: wywiad, objawy kliniczne, pomocne są badanie krwi, zmiany w obrazie krwi pojawiają się przed wystąpieniem objawów.

Rokowanie: w ostrym przebiegu niepomyślne

Leczenie: terapia objawowa

Zapobieganie: unikać wypasania na terenach z obfitym wzrostem orlicy i żywienie sianem zawierającym jej domieszkę .Słomy w której jest dużo paproci nie nadaje się na ściółkę.

Burak-beta

W liściach i korzeniach znajdują się szczawiany i azotany. Długotrwałe żywienie wywołuje zaburzenia w równowadze fosforowo-wapniowej organizmu. W ostrym zatruciu występują czasami objawy hipokalcemii.

Objawy: po upływie kilkunastu godzin po zjedzeniu znacznych ilości buraków lub zrzynków z liśćmi następuje spadek mleczności. Nieco później  występuje posmutnienie, brak apetytu i przeżuwania, ślinotok, atonia żwacza, bóle oraz wodniste, cuchnące biegunki, przy silnych bólach zwierzęta  są niespokojne; tętno i oddechy są przyspieszone, ciepłota  ciała  utrzymuje się w normie lub jest  nieco obniżona. Zwierzęta  są osłabione ,apatyczne i senne, dużo leżą, nie reagują na bodźce zewnętrzne. Równocześnie pojawiają się skurcze i niedowłady oraz porażenie tyłu. Zatrucia burakami cukrowymi przebiegają wśród objawowo kwasicy. Śmiertelność nie jest wysoka większość po jednodniowej chorobie wraca do zdrowia. Przy jednostronnym żywieniu wysokomlecznych krów świeżymi lub kiszonymi liśćmi występuje poporodowa hemoglobinuria.

Sekcja: żwacz- wypełniony duża ilością zrzynków z liśćmi lub kawałków korzeni; odczyn treści jest kwasny,ph=4,5-5,5,zmacerowana błona śluzowa żwacza łatwo oddziela się od przekrwionego podłoża, czasami spotyka się w niej ograniczone ogniska martwicowe. Błona śluzowa dalszych odcinków p. pokarmowego jest rozlanie przekrwiona z wybroczynami. Wątroba krucha, zwyrodniała miąższowo, w nerkach ,sercu-liczne wybroczyny, mięsień sercowy jest blady i kruchy, płuca przekrwione i obrzękłe.

Rozpoznanie: wywiad, stwierdzenie w treści żwacza dużej ilości buraków lub liści

Rokowanie: ostrożne, ale raczej pomyślne.

Leczenie: przerwać żywienie burakami i podawać lekkostrawne pasze. Leczenie objawowe- środki przeczyszczające, leki nasercowe i wzmacniające, parenteralnie-sole wapnia.

Zapobieganie- zwierzęta stopniowo przyzwyczajać do karmienia burakami.

Łubin- lupinus

Niebezpieczne dla zwierząt są odmiany gorzkie. W roślinie znajdują się alkaloidy: lupanina, lupinina, lupinidyna i hydroksylupinina. Najwięcej alkaloidów gromadzi się w nasionach, mniej w strąkach i liściach. Zatrucia mogą wystąpić u zwierząt karmionych zielonymi roślinami ,ziarnem albo plewami i słomą. Alkaloidy łubinu działają drażniąco na przewód pokarmowy, uszkadzają wątrobę, osłabiają krążenie i porażają ośrodki w rdzeniu przedłużonym.

Objawy: zmniejszenie apetytu, przyspieszenie tętna i oddechów, duszność, spadek mleczności. Mleko jest żółtawe i ma gorzki smak. Po pewnym czasie pojawia się żółtaczka, śluzowy wypływ z nozdrzy, bojaźliwość, otępienie, depresja, zaburzenia równowagi i niedowłady. Zwierzęta często oddają kał i mocz; kał może być zmieszany z krwią lub śluzem, mocz jest rdzawoczerwony albo brunatny. W ostrym przebiegu zwierzęta giną w ciągu 1-2 dni, częściej jednak po 4-5 dniach choroby. W przewlekłym zatruciu występuje  żółtaczka, wypadanie włosów, obrzęki i ograniczona martwica skóry.

U krów karmionych plewami słodkiego łubinu zaobserwowano osłabienie i posmutnienie. Po 3 dniach wypasania podczas słonecznej pogody objawy zaostrzyły się a na niepigmentowanej skórze pojawiły się zmiany typowe dla uczulenia na światło.

Sekcja: żółtaczka, zapalenie przewodu pokarmowego-czasem krwotoczne, wybroczynowość i tłuszczowe zwyrodnienie narządów miąższowych. Płuca sa obrzękłe, w worku osierdziowym spotyka się surowiczy lub krwawy płyn. Wątroba jest powiększona ,krucha, żółtopomarańczowa , w późniejszym stadium stwierdza się żółty zanik wątroby. Błona śluzowa pęcherz moczowego jest silnie przekrwiona z licznymi wybroczynami. Zwłoki padłych zwierząt szybko ulegają gniciu.

W przewlekłym  przebiegu- zwłoki są  wychudzone, różowożółta wątroba jest twarda i przerośnięta tkanka łączną, pęcherzyk żółciowy powiększony i wypełniony  gęstą żółcią. W przewodzie pokarmowym stwierdza się zmiany nieżytowe, śledziona jest niekiedy powiększona, w nerkach spotyka się przewlekle zmiany zapalne.

Rozpoznanie: wywiad, objawy kliniczne, sekcja, wyniki badan pasz i treści przewodu pokarmowego.

Rokowanie: ostrożne, a po wystąpieniu objawowo depresji- niepomyślne

Leczenie: przerwać karmienie łubinem i zastosować lekkostrawna dietę. Chorym zwierzętom podaje się olej rycynowy, glukozę, leki podtrzymujące krążenie i oddychanie. Jako odtrutkę stosuje się rozcieńczone kwasy, najczęściej wodę zakwaszona octem,.Środki zasadowe i sól glauberska są przeciwwskazane, gdyż ułatwiają wchłanianie alkaloidów.

Zapobieganie: nieodgoryczony łubin nie nadaje się na pasze.

171. Zatrucia nieorganicznymi zw. chem.

Chlorek sodowy:

Podaje się u bydła w postaci lizawki lub tzw. soli kamiennej w formie brył. Przeżuwacze które często cierpią na pewne braki mineralne, mogą w pewnych okolicznościach zjadać dobrowolnie sol w ilościach powodujących zatrucia. Przypadkowe zatrucia notowano w następstwie zjadania soli rozsypanej na pastwisku, jednorazowego podania zwierzętom po 1-2 kg NaCl, żywienia otrębami zafałszowanymi sola.

Stężone roztwory soli działają na błony śluzowe drażniąco. W wyniku szybkiej resorpcji dużej ilości chlorku sodowego występują zaburzenia w równowadze mineralnej i gospodarce wodnej organizmu. Toksyczność soli kuchennej w dużej mierze zależy od ilości równocześnie dostarczonej wody. Przy dostatecznej ilości wody zwierzęta znoszą bez szkody nawet dużą ilość NaCl. DL dla dorosłego bydła wynosi 1,5-3,0kg;zatrucia występują także po niższych dawkach, a ich przebieg najczęściej bywa ad ostry lub ostry.

Objawy: Czasem już po 2-3 godzinach po zjedzeniu dużej ilości NaCl występuje brak apatytu, ślinotok, silne pragnienie, zaczerwienie błony śluzowej jamy ustnej, bóle, wodniste biegunki i zwiększone wydalanie moczu. Tętno i oddechy są  przyspieszone, ciepłota ciała utrzymuje się w normie lub jest nieco niższa ,mleczność obniża się. Równocześnie dołącza się silne podniecenie, drżenie mięśni, czasem skurcze i ataki furii. W końcowym stadium zwierzęta są osłabione, pojawiają się niedowłady i porażenia. Śmierć  z objawami zapaści może nastąpić już w dniu zachorowania.

Przy długotrwałym pojeniu woda zawierająca  niewielka ilość soli apetyt zmniejsza się ,mleczność spada, zwierzęta chudną; stwierdza się odwodnienie, trwałe biegunki i zaburzenia ruchowe.

Sekcja: Przekrwienie błon śluzowych przedżołądków i niekiedy ograniczone ogniska martwicowe w żwaczu, nieżytowe lub krwotoczne zapalenie trawieńca i jelit cienkich. Wątroba jest powiększona, przekrwiona  i krucha, nerki przekrwione, mięsień  sercowy zwiotczały i zwyrodniały miąższowo, wzdłuż naczyń wieńcowych spotyka się wybroczyny. Treść żwacza jest sucha.

Rozpoznanie: Przyżyciowa diagnoza opiera się na dokładnym wywiadzie i objawach klinicznych, pośmiertna -na stwierdzeniu zwiększonej ilości chlorków w treści przewodu pokarmowego i na oznaczeniu ilości soli kuchennej w paszach. W treści rożnych odcinków przewodu pokarmowego bydła zatrutego sola znajdowano 0,170-2,172% Cl-

Rokowanie: Ostrożne, zwłaszcza w późniejszym stadium choroby-po wystąpieniu objawów nerwowych.

Leczenie: W lekkim przebiegu może wystarczyć dostarczenie dowolnej ilości wody. W ciężkim zatruciu wodę podaje się początkowo co pewien czas w małych ilościach później w dowolnej. Równocześnie stosuje się środki osłaniające, adsorpcyjne i oleje przeczyszczające, pozajelitowo-sole wapnia i leki nasercowe.

Zapobieganie: Polega na właściwym dawkowaniu soli i chronieniu zwierząt przed możliwością przypadkowego zjadania większych ilości NaCl.

Azotany i azotyny

Źródłem zatruć są nawozy mineralne(saletry sodowa, potasowa, wapniowa, amonowa),woda zanieczyszczona nawozami lub ściekami oraz niektóre rośliny pastewne i dzikie. Zatrucia występują wskutek pomyłek np. po podaniu saletry zamiast soli kuchennej, przypadkowego zjadania nie zabezpieczonych nawozów, wypasania zwierząt na świeżo nawożonych terenach albo picia wody ze studzien do których dostały się nawozy. Ogólnie przyjmuje się ze pasze w których suchej masie jest więcej niż 0,5% azotanów mogą wywołać zatrucie.

Azotany w paszach, zwłaszcza psujących się ,ulegają redukcji do silnie trujących azotynów, które są pośrednim etapem w przejęciu  azotanów w amoniak. Produkty przemiany azotynów  powodują obniżenie poziomu kwasu octowego w treści  żwacza przy równoczesnym wzroście ilości kwasu masłowego i propionowego; zmiany w równowadze tych kwasów wpływają ujemnie na rozwój młodych zwierząt..Małe dawki azotynów rozszerzają naczynia krwionośne ,większe porażają je i powodują  przemianę hemoglobiny w methemoglobinę.

Ronienia występujące u krów wypasanych na silnie zachwaszczonych terenach odnosi się do szkodliwego działania azotanów ,których ilość w chwastach jest znacznie wyższa niż w innych roślinach. U krów żywionych  roślinnością z pastwisk i lak intensywnie nawożonych zw. azotowymi występują zaburzenia czynności wątroby.

Objawy: W ostrym zatruciu objawy pojawiają się niekiedy już po 20-30 minutach. Stwierdza się ślinotok, bole kolkowe, biegunki i niekiedy wymioty. Równocześnie występuje silna duszność, sinica, przyspieszenie tętna  ,spadek ciśnienia krwi ,drżenie mięśni, drgawki, chwiejny chód, brak koordynacji ruchów. Śmierć z objawami zapaści następuje po1-2 godzinach. Zatrucia roślinami zawierającymi azotany również mogą przebiegać ostro. Przy dłużej trwającym zatruciu czasami występują ronienia i obumieranie płodów.

Sekcja: wszystkie narządy wewnętrzne są  silnie przekrwione. Błona śluzowa żwacza łatwo oddziela się od przekrwionego podłoża. W  trawieńcu i jelitach stwierdza się krwotoczne zapalenie z obfitymi wybroczynami, treść może być zmieszana z krwią. Silnie przekrwione płuca, wątroba, nerki są niekiedy zabarwione na kolor brunatny, a płuca czasami są obrzękłe. Naczynia krezkowe wypełnia lakowata, brunatna  krew. Pod błonami surowiczymi i w błonie śluzowej pęcherza moczowego występują liczne brunatne wybroczyny. W worku osierdziowym i jamie brzusznej spotyka się niekiedy krwawy płyn, mięśnie szkieletowe mogą być zabarwione na kolor brunatny. Podobne zmiany występują także w zatruciach innymi związkami wywołującymi methemoglobinemie.

Rozpoznanie: opiera się na wywiadzie ,objawach klinicznych, sekcji wynikach badan laboratoryjnych.

Rokowanie: Niepomyślne. Ostre zatrucia zwykle przebiegaj gwałtownie ,a śmiertelność jest duża.

Leczenie: dożylnie podaje się 2-4% roztwór błękitu metylenowego. Równocześnie  stosuje się leczenie objawowe :płukanie żwacza, środki osłaniające ,adsorpcyjne, podtrzymujące krążenie i oddychanie.

Zapobieganie: nawozy mineralne powinny być zabezpieczone przed dostępem zwierząt, nie wolno ich składować w pobliżu studni. nie należy wypasać zwierząt na świeżo nawożonych terenach.

Kwas pruski i cyjanki:

Kwas pruski(kw. cyjanowodorowy; HCN) i jego jednowartościowe sole-cyjanek potasowy i sodowy- należą do najsilniejszych trucizn. DLm cyjanku potasowego lub HCN wynosi 2-2,3 mg/kg m.c.

Przypadkowe zatrucia tymi związkami chemicznymi mogą występować w okolicach przemysłowych ,zwłaszcza  w sąsiedztwie  zakładów galwanizacyjnych, gdzie cyjanki są używane w produkcji. W PL notowano przypadki zatrucia bydła pijącego ścieki lub wódę zanieczyszczona ściekami z tych zakładów. Innymi źródłami są rośliny zwierające cyjanotwórcze glukozydy.

Resorpcja cyjanków przez przewód pokarmowy ,nieuszkodzona skórę i narząd oddechowy jest bardzo szybka. Hamują one aktywność enzymów oddechowych ,miedzy innymi oksydazy cytochromowej ,w wyniku czego ustają procesy utlenienia w tkankach. niedotlenieni organizmu zwłaszcza niektórych ośrodków w mózgu i rdzeniu przedłużonym, wywołuje śmierć wskutek tzw. uduszenia wewnętrznego.

Objawy: zatrucia cyjankami przebiegają bardzo gwałtownie ,zwierzęta  giną w ciągu kilku do kilkunastu minut wśród silnych skurczów, duszności i porażeń. U krów pijących  wodę  zawierającą 146 i 210mg HCN/litr, śmierć miała charakter apoplektyczny. Ostre zatrucia spowodowane przez rośliny zawierające cyjanotworcze glukozydy przebiegają nieco dłużej. Obserwuje się podniecenie ,obfity ślinotok, duszność, przyspieszenie tętna, wzdęcia, drżenie mięśni, skurcze toniczni-kloniczne,oczopląs.Nieco później temperatura obniża się ,oddechy staja się coraz rzadsze, zwierzęta oddaja bezwolnie kał i mocz. Wydychane powietrze może mieć czasem zapach gorzkich migdałów. Zwierzęta  giną w ciągu kilkudziesięciu minut po wystąpieniu objawów.

Sekcja: krew tętnicza i żylna jest jasnoczerwona, płuca przekrwione z wybroczynami tchawicy spotyka się pienisty płyn i wybroczyny ,błona śluzowa żwacza i trawieńca jest niekiedy przekrwiona. Po otwarciu przedżołądków i trawieńca może niekiedy wyczuć zapach gorzkich migdałów. Przy śmierci apoplektycznej sekcja najczęściej jest ujemna. U zwierząt padłych w następstwie zatruć roślinami stwierdza się nieżyt przewodu pokarmowego.

Rozpoznanie: opiera się na dokładnym wywiadzie, objawach klinicznych i wynikach badań laboratoryjnych

Rokowanie :niepomyślne. zwierzęta  często giną przed interwencja lekarska

Leczenie: w gwałtownych przebiegu leczenie jest najczęściej spóźnione, w łagodniejszym podaje się wewnętrznie tiosiarczan sodowy i parenteralnie środki wywołujące methemoglobinemie w stopniu nie zagrażającym życiu zwierzęcia. Szybkie zastosowanie dożylnie 10-15ml 20% roztworu azotynu sodowego daje u dorosłego bydła zadawalające wyniki.

Zapobieganie: w okolicach przemysłowych, zwłaszcza w sąsiedztwie zakładów ,w których używa się cyjanków w produkcji, należy chronić zwierzęta przed piciem wód odpływowych.

Zatrucie miedzią:

-Głównie u owiec  i przebiega w postaci przewlekłej

-Należy różnicować z postacią nerwową listeriozy

-Owce tolerują tylko 0,25% CuSo4  w lizawce, bydło 2%

Wyróżniamy 2 okresy przebiegu choroby:

1-gromadzenie się miedzi w tkankach-okres ten może utrzymywać się wiele tygodni lub miesięcy bez widocznych objawów

2-kryzys hemolityczny-choroba przyjmuje charakter ostry

Leczenie:

-wykluczyć  źródło zatrucia

-podawać pasze bez dodatków mineralnych

-można stosować pierwiastki antagonistyczne głownie molibdenian amonu jako dodatek do paszy lub indywidualnie doustne 50 mg na sztukę

-Na2SO4 1-1,5g/sztukę bo siarczany potęgują antagonizm Cu-Mo, stosuje się przez 2-3tyg.

-skuteczniej działa  Zn-jako dodatek  do mieszanek(220-500mg/kg paszy)

Zatrucie selenem- selenoza

-zatrucie Astragalus(traganek)

-zwierzęta sa ospałe, apatyczne, tracą apetyt i chudną

-włosy stają się szorstkie i nastroszone, koniom wypadają włosy z ogona, grzywy u świń z całego ciała

-bolesność kończyn, w rogu kopyt i racicach powstają zmiany rozpadcze

-niedokrwistość

Ślepa kołowacizna- podostre zatrucie selenem:

-zwierzęta sa otępiałe

-odczuwają bóle brzucha

-nadmiernie się ślinią

-zgrzytają zębami

-zaburzenia oddychania prowadza do uduszenia

Sekcja: zawartość Se w narządach(nerki!) ,stwierdza się zmiany zwyrodnieniowo-zanikowe mięśnia sercowego(szmaciane serce) i marskość wątroby

Rozpoznanie: wywiad,  objawy kliniczne, analiza pasz i gleby, bad. lab. krwi i włosów

Leczenie objawowe.