Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
134.Choroby trzustki:
1) kamica trzustkowa-przyczyny: wypas na pastwiskach bogatych w ziemie krzemionkowe, nadmiar wit.D3,występuje u starszego bydła rzeźnego, obecność okrągłych, białawych konkrementów (wielkości od ziarna kukurydzy do orzecha laskowego) złożonych z węglanów Mg i Ca w drogach wyprowadzających trzustki, brak objawów klin.
2) Cukrzyca- punkt 140
3)Nowotwory trzustki: występują bardzo rzadko, zwykle dotyczą rozrostu części wewnątrzwydzielniczej-a) wyspiak trzustki (insulinoma),może dawać przerzuty, powoduje hipoglikemię i hiperinsulinemię, ataksję, konwulsje; b) rak części wewnątrzwydzielniczej- objawy: brak apetytu, biegunka, objawy oddechowe, zaleganie, sekcja: słoninowate twory w trzustce.
4)Ostre zap.trzustki (pancreatitis haemorrhagica acuta);
-uwolnione enzymy trzustkowe pojawiają się we krwi i moczu na skutek martwicy narządu,występuje uszkodzenie wysp trzustkowych,
-objawy: zaburzenia trawienia, wymioty, silne objawy bólowe i wstrząs,
-etiologia:zaczopowanie przewodów trzustkowych i wzrost wydzielania, zarzucanie żółci i soku dwunastnicy do dróg trzustkowych,czynniki pok,infekcje( wirus syncytialny,BVD), urazy, hiperkalcemia,hiperlipidemia, czynniki naczyniowe, alergiczne, autoimmunolog.,leki(diabetogenne), dziedziczenie;
5) Przetrwały stan zap. trzustki:
-prawidłowa ilość soku trzustkowego z niską ilością lipaz,
-zwłóknienie trzustki, zwężenie przewodów, zanik czynności zewn- i wewnątrzwydzielniczej, niedobór trypsyny i zwiększone wydzielanie cholecystokininy (brak denaturacji białka w dwunastnicy),ciągły ból powodowany stymulacją i wzrostem ciśnienia, niedrożność przewodów wyprowadzających (strąty białkowe).
135. Nieswoiste zapalenia bł.śluz. jamy ustnej:
-to stany chorobowe powodowane działaniem bodźców mech(sondowanie, rozwieracze j.ustnej, ostre zęby, fragmenty paszy)., chem. (żrące leki, chemikalia-ług sodowy, formalina, wapno palone, itp.) lub termicznych, miejscowo objawiają się zmianami nieżytowymi lub nadżerkami, rzadziej krostami lub pęcherzykami, wyj. głębokimi urazami, które mogą ulegać wtórnym zakażeniom bakteryjnym,
-objawy:niechętne i ostrożne przeżuwanie paszy, „puste przeżuwanie”, wyciąganie i zawijanie wierzchołka języka, zwiększona wrażliwość i bolesność błony śluzowej jamy ustnej, z kąta warg wycieka cienka nitka śliny, fetor ex ore,w przypadku zap.niezytowego lub nadżerkowego błony śluz.-ograniczone jej zaczerwienienie,obrzmienie,wzrost ciepłoty i wrażliwości na dotyk, ,ewent.nadżerki, nadmierny rozrost nabł.języka, często zapalne obrzmienie ślinianek i węzłów chł.głowy,
-rozpoznanie: wywiad, obj.klin., badanie j.ustnej
-leczenie: usunąć przyczynę (np.wbite ciała obce za pomocą pincety), podawać pokarm osłaniający błonę śluz. np.: kleik z siemienia lnianego, zielonka, wysłodki; gdy konieczne-pokarm płynny przez sondę; leczenie miejscowe: płukanie j.ustnej letnimi,łagodnymi środkami antyseptycznymi o właściwościach lekko ściągających np.: wywar z szałwi lub rumianku, nadtlenek wodoru (0,5-3%), nadmanganian potasu;
Powierzchnię ran przyżega się i pokrywa: preparatami jodu, jodogliceryną, r-rem Lugola, siarczanem Cu (5-10%); leczenie wspomagające: NLPZ, wit.A i C, gdy odwodnienie-doustne i/lub pozajelitowe dostarczanie płynów.
Wrzodziejące zapalenia błony śluz. jamy ustnej:
-powodowane zakażeniem bakteryjnym uszkodzeń błony śluz, gł. przez Arcanobacterium pyogenes, gł. u cieląt,
-objawy: ograniczone owrzodzenia wysłane niebiesko-czerwoną ziarniną, ślinotok, zakażenie może wnikać w głębokie tkanki policzka-> ropowica i ropnie( nawet wielkości pięści)
-rozpoznanie: próbne nakłucie ropnia, ewent.USG
-leczenie: j.w.+ ogólnoustrojowa terapia p/wbakteryjna.
Dyfteroidalne zap.błony śluzowej j.ustnej (nekrobacyloza):
-ograniczone do j.ustnej i gardła ogniskowe błonicze zap. na skutek zakażenia Fusobacterium necrophorum, występuje gł.u cieląt od 2tyg. do 3 m-cy, może wystąpić toksynemia i bakteriemia,
-objawy: lekko wyniesione, pokryte szarozielonym nalotem ograniczone ogniska otoczone czerwonym brzegiem, foetor ex ore, gorączka, ślinotok, często objawy zapalenia martwiczego płuc, żoładka, jelita, wątroby,nerek,
-rozpoznanie:objawy, ciężkie zaburzenia stanu ogólnego,
-leczenie: w zaawansowanych przypadkach brak szans wyleczenia, na początku choroby- przyżegać zmiany i pokrywać środkiem antysept., przez kilka dni dezynfekujące płukania j.ustnej, kilka dni podawać pozajelitowo antybiotyk w wysokich dawkach (penicyliny, cefalosporyny),
Grzybicze zapalenia błony śluz. j. ustnej:
-rzadka choroba cieląt ssących powodowana przez Candida albicans, w stanach wyczerpania, immunosupresji itp.
-objawy: szarobiałe, maziste, łatwe do usunięcia naloty, pod nimi zaczerwieniona błona śluz., ślinotok, duszący zapach z j.ustnej, grzyb może przenosić się z krwia do innych narządów,
-rozpoznanie:objawy, badanie mikroskopowe, hodowlane, serologiczne.
-leczenie: lokalne leczenie środkami p/wgrzybiczymi (nystatyna), gdy grzybica układowa-amfoterycyna B.
Grudkowe zapalenia błony śluz. j.ustnej:
- zwykle kliniczny objaw przebiegającej łagodnie infekcji ogólnej Parapoxvirus bovis
typ 1 , gł. u młodych zwierząt do 2 lat,
-objawy: małe, ograniczone ogniska przekrwienia, w ich centrum tworza się wysokie
(ok.1mm) obszary obumarłego nabłonka, grudka zwiększa obwód-często przyjmuje
kształt podłużny (do 5 cm), zwykle brak zaburzeń stanu ogólnego, niechęć do picia,
ślinotok, niewielka gorączka,
-leczenie r-r jodogliceryny na zmiany przez kilka dni, szczepienia ochronne,
Pęcherzykowe zapalenie błony śluz. j. ustnej:
-zaraźliwe zakażenie wirusowe (Vesiculovirus) z tworzeniem pęcherzyków na błonie śluz. j. ustnej, skórze strzyków i koron racic, przypomina pryszczycę, gł. u bydła > 9 m-cy,
- objawy: goraczka przez kilka godzin, osłabienie,, brak przyjmowania paszy, wody, silne slinienie, mlaskanie, na błonie sluz. pęcherzyki różnych rozmiarów,pękają i pozostawiają nadżerki, kulawizny, spadek wydajności mlecznej, przyrostów m.c.
- leczenie: j.w., szczepienia ochronne,
136. Zapalenie gardła:
-postacie, przyczyny: pierwotne i wtórne (objawowe) zapalenia, ze wzgl. na zmiany miejscowe: nieżytowe, erozyjne, dyfteryczne, wrzodziejące, ropiejące i wytwórcze; powodowane przez czynniki mech, chem, termiczne, zakażenia bakteryjne (np.dyfteryt cielat),
-objawy: ograniczenie lub brak pobierania paszy,czasem płynów, wyciągnieta do przodu głowa i szyja, wrażliwość na ucisk przy omacywaniu głębokim, obrzęk węzłów chłonnych, ślinotok, utrudnione połykanie i oddychanie( towarzyszą odgłosy zwężenia dróg oddech.), „puste” przeżuwanie, kaszel, czasem goraczka, obrzęk błony śluz., lekko krwawiące nadżerki, naloty, głębokie ubytki tkanek,nowotwory, ciała obce,
-rozpoznanie: omacywanie gardła, wpustu do przełyku i krtani; endoskopia p.o. przy użyciu wziernika rurowego lub endoskopu światłowodowego,
-rokowanie zależy od stopnia i przyczyny zap.gardła; w przypadku samodzielnego nieżytowego lub nadżerkowego zap. –zwykle pomyślne, w pozostałych przypadkach-wątpliwe do niepomyślnego. Jako powikłania mogą wystąpić: wzdęcie żwacza, obrzęk głośni, zachłystowe zap.płuc.
-leczenie:miękka pasza (pójło z otrąb, trawa, pocięte buraki) lub odzywianie przez sondę, doustnie lub pozajelitowo NLPZ (fluniksyna, salicylany), przy głębokich zmianach-antybiotyki w wysokich dawkach przez kilka dni,
137. Choroby przełyku:
BYDŁO: 1) Zap. przełyku ( oesophagitis):
-przyczyny: uszkodzenia mech, termiczne i chem., w przebiegu chorób zakaźnych, niedoborze wit.A, działanie pasożytów(np.larwy gza),
-objawy: w ciężkich przypadkach połknięty kęs wywołuje ból, niepokój (zw. wyciąga głowę do przodu, grzebie przednimi kończynami), są zaburzenia przeżuwania i wzdęcia, proces przewlekły powoduje przerost i obrzęk błony sluz. ( prowadzi to do zaburzenia odbijania gazów i wtórnych wzdęć), omacywaniem stwierdza się bolesność ok.przełyku,wzrostciepłoty, -leczenie:czysta woda lub zimne mleko do picia, później kleik z siemienia lnianego z dodatkiem 0,5% taniny lub odwarem z rumianku ( działa osłaniająco i ściągająco), przy dużej bolesności- środki p/wbólowe, osłonowo antybiotyki i sulfonamidy.
2) Kurcz przełyku (oesophagismus):
-przyczyny: nadmierna pobudliwość zwierząt lub zakończeń nerwowych przełyku, wtórnie wynik procesów zap. w obrębie szyi,trwały kurcz w chorobach zakaźnych (tężec, wścieklizna),u koni często przy rozszerzeniu żołądka, u przeżuwaczy gł.w przebiegu zadławienia,
-objawy: niepokój, małego lub średniego stopnia, brak przyjmowania karmy, puste żucie i próby połykania, omacując przełyk: jest niezbyt dużej objętości, konsystencji opornej, czasem kurcz dotyczy tylko pewnego odcinka przełyku- w odcinku poprzedzającym jest wtedy rozszerzenie,napad kurczu jest zwykle krótkotrwały, mija po kilku min., występuje ślinotok,
-leczenie: środki p/wbólowe, śr. rozkurczowe,
3) Zadławienie (obstructio oesophagi):
-częściowa lub całkowita niedrożność na skutek zatrzymania w przełyku karmy lub ciał obcych, zwykle w okresie jesiennym- zbiór roślin okopowych, przyczyną mogą być też zmiany anatomiczne-przewężenie lub rozszerzenie przełyku,
-metoda postępowania zależy od odcinka przełyku, w którym doszło do zadławienia: początkowy odcinek- uciskając na przełyk z zewnątrz przesuwamy element zatykający do gardła, zamykamy zwierzęciu nozdrza (to powoduje odkrztuszanie i wyrzucenie ciała obcego na zewnątrz); dalsze odcinki przełyku- leki p/wbólowe, śr. zwiotczające, po ich zadziałaniu przepychamy ciało obce sondą,
4) Rozszerzenie przełyku (dilatatio oesophagi):
-często w wyniku pierwotnego zadławienia, rzadko jako wynik schorzeń n.błędnego, rozszerzenie zwykle w części piersiowej,
-objawy: zwierzęta są przerażone, uwypuklenie przełyku, ślinotok,przy omacywaniu-chełbotanie, wymioty,
-leczenie: zabieg operacyjny lub dobór odpow.karmy.
KONIE: 1)Zatkanie przełyku (całkowite lub częściowe):
-przyczyny: brak dostępu do wody, sucha pasza (otręby), zbyt szybkie pobieranie paszy, wady w uzębieniu, problemy z żuciem i naślinieniem paszy,
-objawy: dławienie się (zwykle przy postaci ostrej np.zatkanie jabłkiem), kaszel, odruch połykania, ślinienie się, regurgitacja, niepokój, brak zainteresowania paszą,
-rozpoznanie: wywiad (żywienie), objawy (postępujące odwodnienie), omacywanie i oglądanie przełyku, oglądanie j.ustnej tylko z sedacją, sonda nosowo-żoł.(opór), testy lab., oesophagoskopia( endoskop), RTG kontrastem,
-leczenie: śr. rozkurczowe ( Buscopan, Biovetalgin), masaż wyczuwalnych zatorów w przełyku, sondowanie-płukanie przełyku, zabieg operacyjny,
2) Przerwanie przełyku:
-przyczyny: następstwo zatkania, zbyt gwałtowne zakładanie sondy nos-żoł,
-objawy: j.w., obrzęk ok.urazu,odma podskórna, cellulitis,
-rozpoznanie: wywiad, objawy, RTG z kontrastem, USG, oesophagoskopia,
-leczenie: wygojenie przez ziarninowanie, karmienie sondą nos-żoł. o małej średnicy, żywienie parenteralne, zabieg operacyjny-gdy duże rozdarcie,
3) Choroba śluzówki przełyku (Mucosal Disease):
-choroba wtórna-zwykle następstwo pourazowego owrzodzenia przełyku, dochodzi do zwężenia światła przełyku i niemożności założenia sondy,
-leczenie: antybiotyki o szer.spektrum, NLPZ, zabieg operacyjny nie wcześniej niż 60 dni od zdiagnozownia zwężenia przełyku,
4) Zwężenie przełyku:
-przyczyny: wrodzone( rzadko, padnięcia do 4 m-ca ż. na zachłystowe zap.płuc), nabyte (urazy, guzy ok.przełyku, cysty, choroba śluzówki przełyku)
-objawy: j.w., regurgitacje, wychudzenie, anoreksja,
-rozpoznanie: j.w. sondowanie itd.
-leczenie: żywienie półpłynnymi pokarmami-mesz lub pozajelitowo , żywienie za pomocą sondy nos-żoł,
5) Zachyłki przełyku:
-2 rodzaje:spowodowane urazem lub anomalia w budowie ściany mięśniowej przełyku,
-rozpoznanie i leczenie: j.w.(przy sondowaniu uważać, by nie wejść w zachyłek i go nie przebić),
6) Rozszerzenie przełyku:
-wrodzone-źrebięta giną do 4 m-ca ż. na zachłystowe zap.płuc, nabyte-często wynik zatkania przełyku np. przez jabłko-dochodzi do uszkodzenia włókienek przełyku, nawracające zatykanie-niszczenie błony śluz,
-rozpozn, leczenie j.w.
138. Zespół hiperlipemiczny koni:
Etiologia: -wtórne zaburzenie przemiany materii, występuje gł. u kucyków szetlandzkich, islandzkich i osłów, gdy zwierzęta znajduja się dłuższy czas w stanie niezbilansowania energetycznego-przez cały rok wypasane na łące, przy braku suplementacji pok.,
-w przypadku hiperlipemii nie dochodzi do rozkładu tłuszczów zapasowych, przyczyną tego jest zaburzenie funkcjonowania wątroby, zwykle przekroczone jest max stęż. tłuszczu w surowicy (>7g/l), surowica mleczna i mętna, lipolizę powodują czynniki stresowe (ciążą, inwazja pasożytów, nawracający ochwat, transport)
Patogeneza:-obniżone stężenie lipazy lipoproteinowej powoduje ograniczone przekształcanie lipoprotein i ich poziom rośnie we krwi, co powoduje tłuszczowe zwyrodnienie wątroby,
Objawy:-stan odżywienia db lub bdb, apatia, niechęć do przyjmowania pokarmu i wody, T 70-80/min, O przyspieszony,błony śluz. lekko zażółcone, gdy choroba trwa długo- temp.spada poniżej normy,wydłuża się czas wypełniania kapilar, wyst. Zwyrodnienie miokardium, przy osłuchiwaniu j.brzusznej-brak szmerów trawiennych, w odbytnicy-pojedyncze, otoczone śluzem resztki kału,
Rozpoznanie:-wyniki badań lab: po odwirowaniu surowica jest mleczna lub żółtawa, zawiera dużo tłuszczu, znaczny wzrost stęż.trójglicerydów,wzrost całkowitej zawartości tłuszczów w surowicy, wzrost aktywności AP, AST, LDH, wzrost stęż.bilirubiny, w ciężkich przypadkach kwasica metabol ., spada odczyn moczu, często przyspieszona krzepliwość krwi, początkowo hipo-,później hiperglikemia,
Leczenie:wczesne rozpoznanie i wdrożenie leczenia znacznie poprawia rokowanie, p/wdziałanie kwasicy metabol.-podanie 4,2% r-ru węglanu sodu, korygowanie równowagi wodno-elektrolit., odżywianie „na siłę”, rozgotowane siemię lniane, podawanie insuliny i r-ru glukozy, wlewy heparyny uwalniają lipazę lipoproteinową z tkanek,
139. Zespół nadmiernej mobilizacji tłuszczu u krów, Zespól stłuszczenia wątroby, zespół tłustej krowy, fatty liver syndrome, hepatosteatosis.
ZNMT jest zaburzeniem żywieniowo-metabolicznym polegającym na nadmiernym otłuszczeniu krów w okresie przedporodowym i nadmiernej lipolizie tłuszczu zapasowego po porodzie co powoduje stłuszczeni wątroby (hepatosteatosis), zaburzenia zdrowia i produkcyjności. ZNMT w klinicznej postaci prowadzi do zejścia śmiertelnego natomiast w postaci subklinicznej do obniżenia produkcyjności i zaburzeń czynności rozrodczych.
Występowanie:
Bezpośrednio, najczęściej w 1-2 tyg. po porodzie, może występować u krów mięsnych w ostatnim okresie ciąży,najczęściej dotyczy krów w 2 – 4 laktacji ale również występuje u krów pierwiastek; rzadko u krów zasuszonych w końcowym okresie ciąży
Patogeneza:
Wzrost lipolizy w adipocytach i nadmierne uwalnianie WKT z tłuszczu zapasowego do krwi i wątroby.Spadek utleniania WKT w wątrobie w cyklu Krebsa.Zwiększona reestryfikacja WKT do triglicerydów w wątrobie i ich akumulacja.Upośledzony transport nadmiaru triglicerydów z wątroby do krwi (po części uwarunkowany fizjologicznie – u przeżuwaczy mniejsza zdolność do sekrecji triglicerydów do krwi)Nadmierne gromadzenie triglicerydów w hepatocytach powodujące zwyrodnienie tłuszczowe i stłuszczenie, co prowadzi także do upośledzenia funkcji detoksykacyjnych wątroby. Przyczyny:
Fizjologiczne – duża wydajność mleczna w 4 - 7 tyg. po porodzie, natomiast maksymalne spożycie karmy w 8 - 10 tyg. po porodzie.
Żywieniowe – niedobory energetyczne polegające na niedostosowaniu dawki pokarmowej do aktualnego zapotrzebowania produkcyjnego.
Środowiskowe – wszystkie czynniki stresogenne (zmniejszenie apetytu i zwiększenie wydzielania katecholamin)
Chorobowe (osłabienie lub brak apetytu) –niestrawność, urazowe zapalenie czepca, przemieszczenie trawieńca, zapalenie macicy, zapalenie wymienia, choroby racic.
Niekorzystny wpływ nadmiaru WKT na organizm
tłuszczowe zwyrodnienie mięśni, wzmożenie syntezy związków ketonowych w wątrobie i rozwój wtórnej ketozy, łączenie się z magnezem i wapniem w nierozpuszczalne kompleksy (chellaty) -hipomagnezemia i hipokalcemia
Powikłania ZNMT:
wtórna ketoza (w moczu i mleku związki ketonowe – brak reakcji na leczenie), zaleganie (tłuszczowe zwyrodnienie mięśni),obniżenie ogólnej odporności: zapalenia wymienia, macicy, czasami oskrzeli i płuc, zaburzenia płodności i wzrost jałowości (przedłużenie okresu międzyciażowego i obniżenie skuteczności pierwszej inseminacji, rozwój tężyczki hipomagnezemicznej i porażenia poporodowego.
Rozpoznanie:
Wywiad z oceną stanu odżywienia,Objawy kliniczne (mało charakterystyczne),Badania laboratoryjne, Biopsja wątroby (zabieg inwazyjny, może dojść do śmierci zwierzęcia),Badanie USG (obecnie zalecane)
Kategorie stłuszczenia
Zawartość TG w % świeżej masy
Zw. ketonowe w moczu
Spożycie paszy i produkcja mleka
Stan zdrowia i wyniki reprodukcyjne
Wątroba prawidłowa
< 1 %
brak
Brak zmian
Prawidłowy
Łagodne stłuszczenie
1 – 5 %
+
Brak zmian
Niewielkie pogorszenie
Umiarkowane stłuszczenie
5 – 10 %
++
Niewielki spadek
Widoczne pogorszenie
Ciężkie stłuszczenie
> 10 %
+++
Znaczny spadek
Znaczne pogorszenie
Zmiany biochem. we krwi:
-glukoza-spadek, norma lub wzrost, WKT-duży wzrost, związki ketonowe-wzrost, cholesterol całk.-wzrost, AST,GGT,GLDH- wzrost,bilirubina całk.-wzrost, albuminy-spadek, mocznik-spadek, TG-spadek,
Rokowanie
Ø Niepomyślne - przy dużym stopniu stłuszczenia wątroby (>30%) i w sytuacji rozwoju ZNMT u krów wysokociężarnych,
Wątpliwe – przy przebiegu chronicznym, ...