Zgryźliwość kojarzy mi się z radością, która źle skończyła.
Współuzależnienie alkoholowe
Współuzależnienie
to uzależnienie od osoby uzależnionej oraz każde szkodliwe przystosowanie się do innej osoby albo sytuacji rodzinnej. Podatne nań są przede wszystkim osoby dorosłe: żony, rodzice, rodzeństwo oraz najstarsze dzieci. Osoby współuzależnione nieświadomie sprzyjają przedłużaniu się picia poprzez roztaczanie kontroli i ochrony nad alkoholikiem.
Przejawy współuzależnienia (sposobu przeżywania, myślenia i działania):
• Koncentracja wokół zachowań alkoholowych osoby uzależnionej
• System iluzji i zaprzeczania (racjonalizacje, zaprzeczanie: on nie jest alkoholikiem)
• Przejęcie kontroli nad relacją: uzależniony - substancja
• Zgoda na destrukcję i szkodliwe przywiązania
• Wspomaganie choroby alkoholowej
Zaburzenia i choroby u osób współuzależnionych:
• Nerwice
• Zaburzenia psychosomatyczne
• Zaburzenia życia emocjonalnego (chaos emocjonalny, huśtawka nastrojów, stany lękowe i depresyjne, napięcie i stan ciągłego „pogotowia emocjonalnego")
• Zakłócenie czynności poznawczych (zagubienie, chaos poznawczy, brak poczucia kierunku i sensu, zakłócenie wzorców normy i zdrowia, nierealistyczne oczekiwania)
• Własne uzależnienie lub nadużywanie substancji psychoaktywnych
• Pustka duchowa i brak nadziei
Jeżeli jesteś osobą współuzależnioną to:
• Nie potrafisz odróżnić własnych myśli i uczuć od myśli i uczuć kogoś innego. Myślisz „za kogoś", martwisz się „za kogoś", planujesz „za kogoś", spłacasz długi „za kogoś".
• Do dobrego samopoczucia jest Ci potrzebna aprobata i uwaga innych ludzi, ponieważ sądzisz, że nie jesteś wystarczająco dobry/a.
• Czujesz się niespokojny/a i winny/a, gdy ktoś obok ma kłopot lub przeżywa trudność. Nie umiesz towarzyszyć temu bez napięcia.
• Zachowujesz się, jakbyś ciągle za coś przepraszał/a.
• Często nie wiesz, czego naprawdę chcesz ani czego potrzebujesz. Sądzisz, że inni lepiej wiedzą co jest dla Ciebie dobre, więc rzadko opierasz się na własnym zdaniu w tej sprawie.
• Stale przekonujesz innych, że naprawdę zasługujesz na miłość i cierpisz w milczeniu nad tym, jak jesteś niedoceniany/a.
• Nie masz czasu dbać o siebie.
• Masz w sobie więcej krytycyzmu niż realizmu i dlatego niepoprawnie idealizujesz ludzi. Za każdym razem przeżywasz rozczarowanie i oburzenie, że ktoś żyje „nie tak, jak trzeba".
• Przeżywasz swoje życie jako ofiara niesprzyjających okoliczności.
• Nie potrafisz stawiać innym wymagań ani zdrowych warunków i być w tym konsekwentnym/konsekwentną.
• Kłamiesz, by niemądrze osłonić tych, których kochasz.
• Pozwalasz, by inni Cię ranili, bez próby bronienia się. Boisz się odrzucenia. Bycie z samym/samą sobą jest dla Ciebie trudne.
• Jesteś tak zajęty/a, że nie masz czasu nad niczym się zastanawiać.
• Niczego od nikogo nie potrzebujesz.
• Nie umiesz bawić się i być spontanicznym/spontaniczną.
• Jesteś przestraszony/a, zraniony/a i zły/a, lecz obawiasz się tego po sobie okazać. Boisz się swojej złości.
• „Musisz" pracować, spać, jeść i uprawiać seks, nie mając z tego w gruncie rzeczy żadnej przyjemności.
• Stosunki z innymi ludźmi okazują się dla Ciebie pułapką.
• Musisz innych zmuszać, manipulować, zrzędzić i dąsać się, żebrać i dawać łapówki, by robili to, czego chcesz.
• Odczuwasz beznadziejność, bezsilność i niemożność odmiany swojej sytuacji.
• Musisz stale się spieszyć, więc nie masz czasu na refleksję nad sensem życia ani na Boga.
(Opracowanie: Instytut Psychologii Zdrowia PTP w Warszawie)
Charakterystyczne cechy osób współuzależnionych
• Nadmierna opiekuńczość - czują się odpowiedzialni za myśli, potrzeby, działania innych.
• Starają się zadowolić bardziej innych niż siebie.
• Czują przymus pomagania innym i złoszczą się gdy jest ono nieskuteczne.
• Robią za innych to, co oni sami mogliby zrobić.
• Odczuwają smutek, ponieważ ciągle dają z siebie wszystko, a nic nie otrzymują.
• Zaprzeczają jakoby pochodzili z alkoholowych lub dysfunkcyjnych rodzin.
• Wymagają od siebie perfekcji i biorą na siebie zbyt wiele obowiązków.
• Wpadają łatwo w zakłopotanie, niepokój, niepewność i zaburzenia emocjonalne: nerwice, depresje.
• Kontrolują innych, starają się ich przyłapać na niegodziwych uczynkach.
• Wiedzą „najlepiej" jak wszystko powinno przebiegać i jak inni powinni się zachowywać.
• Zwykle czynią innych ośrodkiem swego życia i martwią się, że zostaną opuszczeni.
• Lekceważą problemy, albo udają, że ich nie ma.
• Odczuwają przymus wydawania pieniędzy, przymus ciągłej pracy, objadania się.
• Wierzą w kłamstwa i sami kłamią, aby chronić tych, których kochają.
• Rozpaczliwie poszukują miłości i akceptacji.
• Godzą się na złe traktowanie, aby utrzymać przy sobie bliskie osoby.
• Nie mówią tego, co myślą i nie myślą tego, co mówią.
• Unikają rozmów o sobie, o swoich problemach, myślach i uczuciach.
• Twierdzą, że są wszystkiemu winni, albo że niczemu nie są winni.
• Pozwalają się ranić i utożsamiają miłość z cierpieniem.
• Odczuwają lęk, złość, ból i chętnie przebywają z takimi, którzy czują to samo.
• Seks nie daje im satysfakcji; podejmują zbliżenie, kiedy nie mają na nie ochoty.
• Wycofują się oraz izolują od kontaktów z innymi.
• Tracą nadzieję na jakąkolwiek zmianę w życiu.
Dwanaście Kroków do Zdrowienia
1. Przyznaj otwarcie, że jest to problem, którego nie jesteś w stanie sam/a rozwiązać. Uznaj prawdę, że w trudnej sprawie potrzebni są sojusznicy.
2. Określ prawdziwe powody Twoich trudności.
3. Zwróć uwagę, że Twoje trudności tkwią raczej w relacjach z innymi ludźmi a nie po prostu w innych ludziach.
4. Przestań oskarżać innych o to, że Ty masz problemy. Porzuć niszczącą grę: „to przez ciebie".
5. Przestań nieustannie krytykować się za błędy i szukać we wszystkim swojej winy.
6. Pozbądź się manipulacji, słownych gierek, gderania, pomstowania i awantur. Znajdź inne źródła psychicznego ożywienia.
7. Zdobądź się na szczerą prośbę, jasne wymagania lub rzeczową informację, gdy czegoś potrzebujesz.
8. Naucz się pełniej odczuwać i bardziej konstruktywnie wyrażać swoje uczucia.
9. Podążaj w kierunku pogłębiania swoich uczuć, potrzeb, wartości i zasad, którymi chcesz kierować się w życiu.
10. Naucz się lepiej określać granice swojego „ja" w kontaktach z innymi ludźmi. Masz prawo bronić się przed inwazją.
11. Naucz się prawdziwej bliskości z innymi ludźmi po to, by móc brać od nich troskę, informację, opiekę i więź. Naucz się lepiej dzielić sobą z innymi.
12. Zaakceptuj zmienność swoich relacji z innymi ludźmi. Pozwól im pulsować, rozwijać się i zanikać. Niech będą odbiciem prawdy.
Przykłady zadań osobistych dla osoby współuzależnionej
1. Pójdę na trzy mityngi Al-Anon i posłucham, co mówią inne osoby o swoim życiu z alkoholikiem. Poszukam różnic i podobieństw.
2. Przeczytam II rozdziały książki Wandy Sztander „Poza kontrolą" (Wizerunek rodziny) i zaznaczę fragmenty, które mnie dotyczą.
3. Wybiorę trzy osoby z Al-Anonu i poproszę, by powiedziały mi na czym polega ich „zdrowienie".
4. Wypiszę przynajmniej 10 sposobów, w jaki „wspomagam" picie alkoholika.
5. Określę przynajmniej 10 swoich nieskutecznych sposobów powstrzymania od picia (upicia się) alkoholika.
NIE WSPOMAGAJ PICIA ALKOHOLIKA!
• Nie zapominaj, że alkoholizm jest chorobą przewlekłą, zaakceptuj ten fakt, nie musisz się tego wstydzić.
• Nie traktuj alkoholizmu jako hańby dla rodziny. To choroba i powrót do zdrowia jest możliwy.
e Nie rób wyrzutów, nie wdawaj się w kłótnie, szczególnie wówczas, gdy alkoholik znajduje się pod wpływem alkoholu.
• Nie wygłaszaj kazań i nie rób wykładów, ponieważ alkoholik prawdopodobnie wie już wiele z tego, co chcesz mu powiedzieć.
• Nie przyjmuj obietnic, o których wiesz, że nie są możliwe w tym momencie do spełnienia.
• Nie daj się okłamywać, inaczej będziesz się czuła oszukana.
• Nie używaj szantażu: „gdybyś mnie naprawdę kochał, to byś przestał pić...", ponieważ niczego to nie zmieni, a jedynie zwiększy poczucie winy alkoholika. Nie mówi się przecież: „gdybyś mnie kochał nie przeziębiłbyś się".
• Nie wypowiadaj gróźb, których nie jesteś w stanie wypełnić, traktuj poważnie swoje słowa i konsekwentnie wprowadzaj je w życie.
• Nie sprawdzaj ile alkoholik pije, bo i tak nie masz szans na to, aby wiedzieć o wszystkim.
• Nie szukaj schowanego alkoholu, zmusza to alkoholika do ciągłego wymyślania nowych kryjówek.
• Nie chowaj i nie wylewaj alkoholu, skłania to alkoholika do bardziej desperackich prób zdobycia go. W końcu i tak znajdzie sposób żeby się napić.
• Nie pij alkoholu z alkoholikiem sądząc, że tym samym wypije mniej. Sama możesz się uzależnić. Wspólne picie oddala moment, w którym zdecyduje się on poprosić o pomoc.
• Nie rób za alkoholika niczego, co mógłby zrobić sam.
• Nie ochraniaj go przed konsekwencjami jego nieodpowiedzialnych zachowań takich jak: nieobecność w pracy, zaciągania długów, wykroczenia i przestępstwa, awanturnictwo, wulgarność, rujnowanie zdrowia itp.
• Nie odbieraj mu szansy, by zauważył do czego doprowadziło go picie - nie ponoś za niego konsekwencji picia.
• Nie oczekuj natychmiastowego wyleczenia, bo tak jak w każdej przewlekłej chorobie okres leczenia i rekonwalescencji jest długi a nawroty choroby są możliwe.
• Nie odmawiaj alkoholikowi miłości, wsparcia i zrozumienia podczas podejmowanych prób zaprzestania picia i utrzymania się w trzeźwości.
W tych wszystkich działaniach pomocne jest wsparcie zarówno ze strony grup samopomocowych: AA, Al-Anon, DDA, jak również specjalistów w dziedzinie terapii uzależnienia i współuzależnienia.